Choroby odkleszczowe

Borelioza jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez bakterię Borrelia burgdorferi. Przenosicielami (wektorami) zarazka są kleszcze, które pobierając krew zakażonego zwierzęcia same ulegają zakażeniu, a następnie żerując, przekazują krętki swojemu żywicielowi (np. człowiekowi). Borrelia przebywa w jelicie środkowym kleszcza i zanim dotrze do tkanek gospodarza, może minąć wiele godzin. Z tego powodu im szybciej kleszcz zostanie usunięty, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia boreliozą.

Objawy

Objawy boreliozy mogą być bardzo różne. Jednym z najczęstszych jest rumień wędrujący - zmiana skórna, która z czasem powiększa się, tworząc czerwoną lub sinoczerwoną plamę.

Rumień obserwujemy u ok. 40-60% zakażonych. Oprócz zmiany skórnej we wczesnych stadiach boreliozy mogą pojawić się uogólnione objawy, takie jak zmęczenie, zawroty i bóle głowy, bóle mięśni.

Brak rozpoczęcia leczenia może prowadzić do zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych i mózgu, zapalenia nerwów, zapalenia stawów lub zaburzenia rytmu pracy serca. Leczenie obejmuje podawanie antybiotyków przez min. 3-4 tygodnie. Przebycie zakażenia nie daje trwałej odporności i nie chroni przed ponownym zakażeniem. Obecnie rozpoczęła się III faza badań klinicznych szczepionki przeciwko boreliozie.

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą wirusową, która może doprowadzić do trwałych uszkodzeń układu nerwowego, a nawet do śmierci. Do zakażenia dochodzi w wyniku ukąszenia przez kleszcze lub picie niepasteryzowanego mleka od zainfekowanych krów, kóz i owiec (rzadko drogą wziewną- przez wdychanie kurzu zanieczyszczonego kałem kleszczy). Choroba w I fazie, trwającej 7-14 dni objawia się podwyższoną temperaturą, osłabieniem, bólem mięśni, karku, głowy i gałek ocznych.

W II fazie (neurologicznej) obserwuje się wysoką gorączkę, nudności, wymioty, bóle głowy, stawów i mięśni. KZM w większości przypadków przebiega łagodnie, jednak przechorowanie obarczone jest ryzykiem powikłań, np. trwałym uszkodzeniem słuchu, niedowładem czy zaburzeniami psychicznymi. Najlepszą formą profilaktyki jest szczepienie ochronne.

Ryzyko zachorowania na choroby odkleszczowe można ograniczyć poprzez:

• Noszenie odpowiedniej odzieży w miejscach, w których najczęściej występują kleszcze (lasy, pola, łąki, parki itp.). Ubrania powinny zakrywać jak najwięcej ciała, dlatego wskazane jest noszenie długich spodni (nogawki należy wpuścić do skarpetek), koszul z długim rękawem, okrycia głowy. Warto wybierać odzież w jasnych kolorach, na której łatwiej zauważyć kleszcza.

• Unikanie przebywania w wysokiej trawie lub zaroślach – nie tylko w lesie, ale również na łąkach i w miejskich parkach.

• Stosowanie repelentów (preparatów odstraszających) zgodnie z zaleceniami producenta.

• Po wizycie w lesie lub innym miejscu bytowania kleszczy należy dokładne obejrzeć całe ciało. Wstępnych oględzin należy dokonać jeszcze przed wejściem do domu, ponieważ kleszcze przyniesione w ubraniu potrafią przeżyć w pomieszczeniach wiele miesięcy. Następnie należy obejrzeć dokładnie również zakryte części ciała, w tym przejrzeć włosy u dzieci.

• Po zauważeniu kleszcza, należy jak najszybciej go usunąć. W tym celu (za pomocą specjalnego zestawu lub pęsety) trzeba ująć kleszcza przy samej skórze i pociągnąć ku górze zdecydowanym ruchem. Nie należy smarować go żadną substancją, aby nie zwiększać ryzyka zakażenia. Miejsce ukłucia należy zdezynfekować.

• Jeśli usunięcie kleszcza sprawia trudności lub nie mamy w tym wprawy, należy zwrócić się o pomoc do lekarza.