Co trzeba wiedzieć o czerniaku?
Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry, choć może powstawać także w obrębie błon śluzowych i w innych lokalizacjach (np. gałka oczna). Ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta u osób:
- o jasnej karnacji, licznych piegach
- z dużą liczbą znamion barwnikowych, znamion w miejscach drażnienia
- po oparzeniach słonecznych (szczególnie tych doznanych w dzieciństwie)
- korzystających z solarium
- słabo tolerujących ekspozycję na słońce
- u których w rodzinie występowały przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry
Cechy charakterystyczne dla zmian mogących być czerniakiem (kryteria ABCDE):
- asymetryczny, nieregularny kształt
- brzegi nieregularne, poszarpane, posiadające zgrubienia
- czerwony, czarny, niejednolity kolor
- duży rozmiar (wielkość zmiany powyżej 6mm)
- ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na czerniaka należy:
- unikać słońca w godzinach południowych (od ok. 11.00 do ok. 15.00), a w słoneczne dni szukać cienia
- zrezygnować z solarium
- chronić się przed słońcem odpowiednim ubraniem, okularami przeciwsłonecznymi i nakryciem głowy
- stosować kremy z odpowiednimi filtrami UVA i UVB (dzieci poniżej 1. roku życia nie powinny być wystawiane na bezpośrednie działanie słońca, a starsze wymagają większej niż dorośli ochrony przed słońcem)
- raz w miesiącu oglądać swoją skórę, sprawdzając, czy znamiona nie zmieniają się lub czy nie pojawiły się nowe
- przechodzić okresowe kontrole znamion u dermatologa (u osób bez niepokojących zmian raz w ciągu roku, u pozostałych osób w zależności od decyzji lekarza).
W Polsce co roku odnotowuje się 50 000 przypadków nowych zachorowań na nowotwory skóry, w tym 3000 zachorowań na czerniaka. Chociaż czerniak stanowi tylko 6% wszystkich nowotworów skóry, 80% chorych umiera z powodu tej choroby.
Czerniak wcześnie wykryty i poddany leczeniu jest w pełni wyleczalny, dlatego tak istotna jest jego wczesna diagnostyka. Wszelkie znamiona, narośla, pieprzyki, które mogą budzić niepokój, powinny być zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga-onkologa. Badanie przeprowadzane u specjalisty jest szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne.
