Radon

07.02.2022

Radon- podstawowe informacje

Radon jest gazem promieniotwórczym powszechnie występującym naturalnie w środowisku: w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Powstaje w wyniku promieniotwórczego rozpadu radu, który z kolei tworzy się w wyniku rozpadu uranu. Jako gaz może łatwo się przemieszczać. O ile w otwartej przestrzeni jego stężenie jest bardzo małe, w zamkniętych, źle wietrzonych pomieszczeniach, do których przedostaje się z podłoża gruntowego, jego poziom rośnie, co może prowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. Ryzyko narażenia na radon może wystąpić m.in. w miejscu zamieszkania, miejscu pracy oraz w budynkach o mieszanym przeznaczeniu.

Informacje dla pracodawców i pracowników

Zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320) pracodawca jest obowiązany chronić pracownika przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w środowisku pracy (art. 223 § 1).

Zgodnie z art. 23c ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe:

Kierownicy jednostek wykonujących działalność, w której występują miejsca pracy:

zlokalizowane wewnątrz pomieszczeń na poziomie parteru lub piwnicy na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć 300 Bq/m³,
pod ziemią,
związane z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach, na których średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu w znacznej liczbie budynków może przekroczyć 300 Bq/m³

zapewniają w tych miejscach pracy pomiar stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu.
zapewniają optymalizację narażenia pracowników wykonujących pracę w tych miejscach pracy oraz informują na bieżąco na piśmie takich pracowników o zwiększonym narażeniu na radon, wynikach pomiarów stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w miejscu pracy, otrzymanych przez nich dawkach promieniowania oraz działaniach podejmowanych w celu ograniczenia narażenia na radon w miejscu pracy.
podejmują działania zapewniające ograniczenie narażenia pracowników na radon, w przypadku gdy wynik pomiaru wskazuje na możliwość przekroczenia poziomu 300 Bq/m³

Informacje dotyczące pomiarów średniorocznego stężenia radonu

Pomiary średniorocznego stężenia radonu, mające na celu identyfikację terenów, na których poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekroczyć dopuszczalny poziom odniesienia tj. 300 Bq/m3, są realizowane na zlecenie Głównego Inspektora Sanitarnego przez Acte Sp. z o.o. w okresie od 2020 r. do 2023 r.

Pomiary wykonywane są w pomieszczeniach znajdujących się na parterze budynku m.in. w budynkach użyteczności publicznej tj. szkoły, przedszkola, żłobki oraz budynkach zamieszkania zbiorowego tj. dom dziecka, dom pomocy społecznej, internat, dom studencki,
mieszkalnych lub budynkach użyteczności publicznej. Pomiar stężenia radonu przy użyciu detektorów śladowych jest bezpieczny.

Metody pomiaru stężenia radonu

Metody i narzędzia pomiaru stężenia aktywności radonu w powietrzu

Pomiary stężenia radonu w powietrzu przeprowadza się w celu określenia stopnia narażenia radiologicznego pochodzącego od tego izotopu. Do pomiarów średniorocznego stężenia radonu wewnątrz pomieszczeń należy stosować detektory śladowe w komorze dyfuzyjnej. Pomiar z wykorzystaniem detektorów śladowych przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie detektor jest eksponowany przez ściśle określony czas (tzw. okres ekspozycji detektora) w pomieszczeniu, w którym chcemy określić stężenie radonu, a następnie po zakończeniu ekspozycji następuje tzw. „odczyt detektora” – najczęściej przeprowadzany w specjalistycznym laboratorium.

Metody i narzędzia pomiaru stężenia aktywności radonu w powietrzu gruntowym

Pomiar stężenia radonu w powietrzu gruntowym można przeprowadzić zarówno za pomocą miernika RM-2 (miernik stężenia radonu w glebie z komorami jonizującymi IK-250) oraz systemu komór scyntylacyjnych, zwanych komorami Lucasa, z fotopowielaczem i licznikiem impulsów elektrycznych. Ponadto istnieje możliwość pomiarów bezpośrednich w otworach badawczych (po sondowaniach geotechnicznych) poniżej poziomu terenu na głębokości posadowienia budynków lub głębiej aż do skały macierzystej. W tym celu można używać detektory z węglem aktywnym, komory jonizacyjne (krótko terminowe) lub długoterminowe np. detektory śladowe.