Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Warszawie

Ostatnie dni wakacji, początek września – czas szkolnych zakupów

W ciągu najbliższych dni rodzice wraz z dziećmi skupią się na przygotowaniu wyprawek szkolnych. Część bardziej zapobiegliwych rodziców zadbała o to jeszcze w trakcie wakacji, jednak już od kilku dni sklepy przeżywają oblężenie, kusząc jednocześnie promocjami na różne artykuły szkolne.

Wybierając nowe ubrania, plecaki, tornistry, przybory szkolne, pamiętajmy nie tylko o walorach estetycznych, ale zwracajmy uwagę na wagę i rzeczywistą konieczność posiadania danego przedmiotu przez ucznia. Im plecak / tornister lżejszy tym lepszy, zdrowszy! Zeszyt może mieć lżejszą  - miękką okładkę. Zwłaszcza dla młodszych dzieci wybierajmy zeszyty cieńsze, niekoniecznie od razu 64-kartkowe. A może jeden kołonotatnik do kilku przedmiotów? To propozycja dla starszych uczniów. Każdy gram mniej zbędnego opakowania kredek, zeszytów czy piórników, to zdrowsze plecy naszego dziecka i bardziej prawidłowa postawa.

Jest to szczególnie ważne przy przygotowywaniu wyprawki szkolnej dla najmłodszych uczniów. Dla pierwszaka pierwszy plecak/tornister to ważny atrybut. Taki tornister go identyfikuje i stanowi najważniejszy i nieodzowny element jego szkolnej tożsamości. Waga, odpowiednie dopasowanie oraz właściwe użytkowanie plecaka / tornistra odgrywają ogromną rolę w utrzymaniu prawidłowej postawy oraz zapobieganiu skrzywienia kręgosłupa.

Zakup plecaka / tornistra to więc największe wyzwanie, jakie stoi przed rodzicami. Zależy nam, aby nasze dziecko było zadowolone, chętnie go nosiło, aby nasz zakup był praktyczny i ładny. Ale musimy też pamiętać, że złe nawyki związane z noszeniem zbyt wielkiego ciężaru w niewłaściwy sposób mogą przyczynić się do bólów kręgosłupa, zmniejszenia pojemności płuc i nieprawidłowej postawy. Ważne więc, aby szkolny plecak był dla dziecka bezpieczny.

Jaki plecak wybrać?

Zgodnie z zaleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego, opierając się na wynikach międzynarodowych badań nad zachowaniami zdrowotnymi dzieci i młodzieży (HBSC-Health Behaviour in School-aged Children. WHO Collaborative Study 2010):

• pusty plecak powinien ważyć do 1 kg
• wielkość plecaka powinna być dobrana do wzrostu ucznia - plecak nie powinien być szerszy niż ramiona dziecka, jego górna krawędź powinna być na wysokości ramion a dolna na wysokości odcinka lędźwiowego
• powinien posiadać ergonomiczną, odpowiednio usztywnioną ściankę przylegającą do pleców, zapewniającą stabilność i wygodę
• usztywnione dno plecaka zapobiegnie jego odkształcaniu
• tornister powinien mieć równe, szerokie, regulowane szelki naramienne, które pozwolą na wygodne i swobodne zakładanie i zdejmowanie plecaka, a także zapewnią jak najlepsze przyleganie do pleców
• zalecane jest dodatkowe zapięcie spinające szelki z przodu klatki piersiowej, które pozwoli na optymalne rozłożenie ciężaru
• ważne, aby plecak był wykonany z mocnego wodoodpornego materiału, miał wewnętrzne przegrody oraz wewnętrzne i zewnętrzne kieszenie. Dzięki temu można go będzie dobrze spakować oraz długo i wygodnie użytkować.
• warto, aby miał odblaski i wszyte taśmy odblaskowe, z tyłu i na szelkach, które zapewnią dziecku widoczność po zmroku
• ciężar plecaka / tornistra powinien być rozłożony symetrycznie
• cięższe rzeczy powinny być umieszczone na dnie, a lżejsze wyżej
• tornister / plecak należy nosić na obu ramionach
• konieczne jest kontrolowanie przez rodziców zawartości tornistra, aby zapobiec zabieraniu przez uczniów zbędnych rzeczy
• wskazane jest podjęcie przez rodziców współpracy ze szkołą w celu zorganizowania na terenie szkoły miejsc, w których uczniowie będą mogli pozostawić część przyborów lub podręczników szkolnych

A może plecak na kółkach? Chociaż jego zakup wydaje się dobrym pomysłem, bo nie obciąża pleców, to ciągnięcie go jedną ręką zwiększa ryzyko powstania wad postawy. Poza tym dziecku trudno jest nosić taki plecak po schodach w szkole. Nie rekomendujemy więc tego rozwiązania.

Dlaczego jest to takie ważne?

W wieku szkolnym ma miejsce pierwszy okres krytyczny dla postawy fizycznej dziecka. W okresie tym następuje wzmożony wzrost ciała dziecka, w związku, z czym uczniowie bardziej narażeni są na wykształcenie się u nich wady postawy. Rozpoczynając naukę, dziecko zmienia swój dotychczasowy tryb życia spędzając w szkolnej ławce – w pozycji siedzącej – dziennie powyżej 4 godzin. Dodatkowo w wieku 6–9 lat organizm wykazuje ogromną biologiczną potrzebą ruchu, co prowadzi do częstej zmiany pozycji podczas lekcji.

• Zbyt ciężki plecak może powodować niekorzystne, bolesne napięcia w mięśniach i stawach, oraz bóle bioder i kolan.
• Noszenie nieodpowiedniego plecaka wymusza nieprawidłową postawę – pochylanie sylwetki do przodu, a także bóle w okolicach karku.
• Nadmierne obciążenie źle wpływa również na ramiona, które są nieprzystosowane do noszenia ciężarów.
• Zgodnie z zaleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego waga plecaka nie powinna przekraczać 10-15 proc. masy ciała ucznia.

- Aby zapobiegać wadom postawy wśród dzieci i młodzieży, starajmy się nie tylko prawidłowo dobrać i spakować ich tornistry, ale także zapewnić odpowiednią ilość aktywności fizycznej oraz właściwe stanowisko pracy, a także wyrobić prawidłowe nawyki ruchowe. – podpowiada Anna Krawczuk, p.o. Mazowieckiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.

Z badań Głównego Inspektoratu Sanitarnego, przeprowadzonych w szkołach podstawowych i gimnazjach w całej Polsce w l. 2018-2019, przed pandemią wynika, że co drugie dziecko w wieku wczesnoszkolnym ma za ciężki plecak, a uczniowie dźwigają na plecach nawet 11 kg. Przypomnijmy, że waga tornistra nie powinna przekraczać 10-15 % masy ciała ucznia! Tymczasem rzeczywistość pokazuje, że plecaki są nawet cztery – pięć razy cięższe.

Rodzice nastolatków również powinni od czasu do czasu zerknąć do szkolnych plecaków swoich dzieci. Ze wspomnianych badań GIS wynika, że w starszych klasach, kiedy rodzice nie kontrolują już, co dzieci noszą na co dzień ze sobą, uczniowskie plecaki osiągają rekordowe ciężary! Są młodzi ludzie, którzy potrafią nosić każdego dnia zestaw wszystkich podręczników i zeszytów potrzebnych na cały tydzień, a do tego jeszcze strój sportowy i jedną bądź nawet dwie zmiany obuwia na w-f!

Z kontroli przeprowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarna w latach przed pandemią wynika jeszcze ponadto, że zbyt ciężkie plecaki noszą częściej młodsze dzieci, większa masę mają zwykle tornistry / plecaki dziewcząt niż chłopców.

Miejmy to na względzie, oglądając kolejne modele plecaków i tornistrów podczas wyprawy do sklepów.

Ważne drugie śniadanie

Wśród rzeczy, które dziecko musi koniecznie spakować do plecaka, jest drugie śniadanie. Udowodniono, że dzieci, które zjadają w szkole drugie śniadanie, mają lepszą pamięć i koncentrację niż te, które posiłku nie spożywają. Brak drugiego śniadania przekłada się na problemy z nauką, zachowaniem i emocjami. Uczniowie często skarżą się na bóle brzucha lub głowy, odczuwają osłabienie, rozdrażnienie, wykazują się gorszą koncentracją uwagi.

Posiłki powinny być spożywane regularnie, a przerwy pomiędzy nimi nie powinny być dłuższe niż 3-4 godziny. Dlatego bardzo ważne jest, żeby dziecko jadło drugie śniadanie czy obiad w szkole. Uczniowie przebywający w szkole do 6 godzin powinni zjeść co najmniej jeden posiłek, natomiast jeśli czas pobytu w szkole przekracza 6 godzin, powinni spożyć w tym czasie dwa posiłki. Przerwa śniadaniowa kształtuje ponadto prawidłowe nawyki żywieniowe i sprawia, że dzieci spożywają mniej niezdrowych, kalorycznych przekąsek.

Najbardziej popularne drugie śniadanie to kanapka. Najzdrowsza będzie ta z pieczywa pełnoziarnistego z dodatkiem do wyboru: chudej wędliny, pieczonego mięsa, twarogu, pasty kanapkowej oraz warzywa – liścia sałaty, rukoli, cykorii, plastra ogórka, pomidora lub papryki. Do śniadaniówki warto też włożyć sezonowy owoc (winogrona, borówki, śliwki, jabłka) lub warzywo (pokrojone w słupki marchewki, ogórki, kawałki selera naciowego). Dobrym pomysłem są też orzechy czy suszone owoce. Napojami, które będą dobrym uzupełnieniem drugiego śniadania, są woda mineralna, herbatki owocowe, soki owocowe i warzywne oraz napoje mleczne.

Tryb stacjonarny, ale jednocześnie stały monitoring sytuacji epidemiologicznej w placówkach oświatowych i wychowawczych

Od 1 września 2022 r. wszyscy uczniowie i słuchacze będą uczyć się w szkołach na zasadach sprzed pandemii, czyli stacjonarnie. Choć obecnie mamy ogłoszony stan zagrożenia epidemicznego na terenie kraju i nie ma już narzuconego obowiązku kwarantanny i izolacji, państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni we współpracy z dyrektorami placówek oświatowych i wychowawczych nadal będą na bieżąco monitorować sytuację epidemiologiczną w przedszkolach i szkołach. Zachorowania na COVID-19 są traktowane podobnie jak zachorowania na inne choroby zakaźne, np. grypę. Zwracajmy baczną uwagę na oznaki infekcji u uczniów. Jeśli dzieci mają objawy choroby – odpowiedzialnie, z myślą o naszym chorym, ale także z myślą o innych osobach, pozostawmy dziecko w domu. Dbajmy o czystość i higienę w naszym otoczeniu, nie zapominajmy o myciu i dezynfekcji rąk, częstym wietrzeniu pomieszczeń, w których przebywają grupy osób, zarówno dzieci jak i nauczyciele. Starajmy się kierować wrażliwością społeczną i poprzez właściwe zachowania higieniczne zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorobom zakaźnym. Jeśli w placówce zdarzy się zachorowanie w tym samym czasie większej liczby dzieci lub/i pracowników, warto o tym fakcie poinformować właściwego terenowo powiatowego inspektora sanitarnego.

Sytuacja epidemiologiczna może bowiem zmienić się w każdej chwili i lepiej zabezpieczać się przed rozprzestrzenianiem się chorób i ognisk epidemicznych poprzez właściwe postawy, zachowania zdrowotne i monitoring.

- Bronią, którą posiadamy, jest szczepionka przeciwko COVID-19.  Za chwilę będą też dostępne w aptekach i przychodniach szczepionki przeciw grypie na nowy sezon infekcyjny. Dlatego tak ważne jest, aby jak najwięcej osób związanych ze środowiskiem szkolnym, było zaszczepionych przeciw tym chorobom zakaźnym. Będziemy wówczas mieli większe szanse, aby bezpieczna nauka stacjonarna trwała aż do końca roku szkolnego, czego życzymy i uczniom i rodzicom i nauczycielom. – wskazuje Anna Krawczuk, p.o. Mazowieckiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.

Uwaga na wszawicę

Zdarza się, że wracające z wakacyjnych obozów i kolonii dzieci, poza wspaniałymi wspomnieniami i pamiątkami przywożą do domu wszy. Dzieci zarażają się wszawicą przez bezpośrednie kontakty (np. podczas zabawy) oraz brak właściwych nawyków higienicznych (np. poprzez używanie wspólnych przedmiotów, takich jak grzebienie , szczotki, spinki, nakrycia głowy, ubrania, maskotki, poduszki, pościel). Pierwszym sygnałem wszawicy jest uporczywe swędzenie owłosionej skóry głowy. Może być ona zaczerwieniona, mogą też pojawić się małe ranki i zadrapania. Ich drapanie może w konsekwencji prowadzić do zakażeń bakteryjnych. Wszawica może być także przyczyną powstawania odczynów alergicznych.

W przypadku stwierdzenia wszawicy u jednego z członków rodziny, obserwacją i ewentualnym leczeniem należy bezwzględnie objąć pozostałych oraz inne osoby z bliskiego kontaktu. Leczenie polega na stosowaniu odpowiednich preparatów dostępnych w aptece, zgodnie z zaleceniami co do sposobu użycia, czasu działania i powtarzania kuracji.

Ze względu na łatwość przenoszenia wszawicy w zamkniętych skupiskach, każdy jej przypadek stwierdzony u dziecka powinien być zgłaszany do placówki, do której dziecko uczęszcza. Nie miejmy też oporów przed wyrażeniem zgody na sprawdzanie stanu głowy naszego dziecka przez personel placówki. Pozwoli to na zahamowanie rozprzestrzeniania się zakażenia i zapobiegnie jego nawrotom.

(mat. własne WSSE)