Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Sokółce

Definicja choroby zawodowej

Zgodnie art. 235¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.) za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.

Warunkiem stwierdzenia choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika jest rozpoznanie jednostki chorobowej umieszczonej w wykazie chorób zawodowych  stanowiącym Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1836) oraz wskazanie, iż warunki pracy stwarzały istotne ryzyko powstania tej choroby.

Postępowanie w sprawie stwierdzania choroby zawodowej

1. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu (właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tym miejscu, a w przypadku braku takiej możliwości - według miejsca, na terenie którego było ostatnie narażenie zawodowe). Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się na formularzu określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 4 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, a w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika dodatkowo w formie telefonicznej.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:
- Pracodawca i pracownik za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną w zakładzie pracy,
- Lekarz podmiotu właściwego (jednostki orzeczniczej I stopnia) do rozpoznania choroby zawodowej,
- Były pracownik (emeryt, rencista, bezrobotny itp.), który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę,
- Lekarz i lekarz stomatolog w przypadku podejrzenia choroby zawodowej kieruje na badania do właściwej jednostki orzeczniczej I stopnia w celu rozpoznania choroby zawodowej, następnie lekarz jednostki orzeczniczej I stopnia zgłasza podejrzenie do właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Zgłoszenia dokonuje się na druku: Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej

2. Właściwy państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie, w szczególności przeprowadza ocenę narażenia zawodowego oraz sporządza kartę oceny narażenia zawodowego, którą wraz ze skierowaniem na badania przekazuje do jednostki orzeczniczej I stopnia. W przypadku gdy zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej jest w sposób oczywisty bezzasadne, właściwy państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie, wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Skierowania na badania do jednostki orzeczniczej I stopnia nie stosuje się, jeżeli zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej zostało dokonane przez lekarza tej jednostki.

Jednostkami orzeczniczymi I stopnia są:
1. Poradnie chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;
2. Kliniki i poradnie chorób zawodowych uniwersytetów medycznych (akademii medycznych);
3. Poradnie chorób zakaźnych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy albo przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego – w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i pasożytniczych;
4. Podmioty lecznicze, w których nastąpiła hospitalizacja – w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.

Właściwość jednostki orzeczniczej I stopnia ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, a w przypadku gdy pracownik zamieszkuje w innym województwie niż była wykonywana praca w narażeniu zawodowym, właściwość jednostki orzeczniczej I stopnia ustala się według aktualnego miejsca zamieszkania pracownika.

Na terenie województwa podlaskiego znajdują się następujące jednostki orzecznicze I stopnia:

- Podlaski Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Poradnia Chorób Zawodowych w Białymstoku ul. Wiewiórcza 10,
- Poradnia Antropozoonoz i Chorób Zawodowych Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku, ul. Żurawia 14
-  oraz inne spełniające kryteria §5 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

3. Lekarz właściwy do orzekania w zakresie chorób zawodowych wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, zwane dalej „orzeczeniem lekarskim”, na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego. W przypadkach uznanych przez lekarza za uzasadnione stanem zdrowia pracownika, byłego pracownika albo w przypadku śmierci pracownika albo byłego pracownika lekarz, wydaje orzeczenie lekarskie na podstawie dokumentacji medycznej, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Jeżeli osoba, której dotyczy zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej nie zgadza się z orzeczeniem wydanym przez jednostkę orzeczniczą I stopnia, może wystąpić z wnioskiem o ponowne przeprowadzenie badania w jednostce orzeczniczej II stopnia w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego za pośrednictwem jednostki orzeczniczej I stopnia.

Jednostkami orzeczniczymi II stopnia od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych  w jednostkach orzeczniczych I stopnia są instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy. Do takiej jednostki należy Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8, 91-348 Łódź.

Orzeczenie lekarskie otrzymane z jednostki orzeczniczej II stopnia jest ostateczne.

4. Właściwy Państwowy Inspektor Sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Decyzję otrzymują m.in. strony: pacjent oraz zakłady pracy, w których występowały czynniki mogące wywołać chorobę zawodową. Od decyzji, strony mogą wnieść odwołanie do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku ul. Legionowa 8 jako instancji II stopnia.