Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Staszowie

 

Otyłość jest jedną z chorób cywilizacyjnych XXI wieku, cierpią na nią ludzie niezależnie od wieku i płci.  Światowa Organizacja Zdrowia donosi o epidemii - na świecie co roku z powodów powiązanych z otyłością i nadwagą umiera kilka milionów. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia i Głównego Urzędu Statystycznego, co drugi dorosły w Polsce (powyżej 15+) ma kilka kilogramów za dużo. Trzech na pięciu ma nadwagę, a jeden na czterech jest otyły. W ciągu ostatnich lat odsetek dorosłych cierpiących na otyłość w Polsce systematycznie rośnie. Niestety, prognozy nie są optymistyczne. W 2025 roku otyłych będzie już 26% kobiet i 30% mężczyzn.

Otyłość to choroba przewlekła charakteryzująca się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. Uwarunkowana jest m.in. czynnikami metabolicznymi, neuroendokrynnymi, psychologicznymi, środowiskowymi i genetycznymi. Jest to najczęściej występująca choroba metaboliczna, powodująca m.in. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu 2 i wiele innych schorzeń. Przyczynia się również do pogorszenia jakości i skrócenia  czasu życia.

 

 Najprostszą metodą oceny nadwagi jest tzw. wskaźnik BMI (Body Mass Index)- to stosunek masy ciała do wzrostu podniesionego do kwadratu wyrażony wzorem

 

Istnieją następujące zakresy BMI:

1. Norma (20 – 24,9)
2. Nadwaga (25 – 29,9)
3. Otyłość I stopnia (30 – 34,9)
4. Otyłość II stopnia (35 – 39,9)
5. Otyłość III stopnia (> 40)

Przy ocenie nadwagi i otyłości można skorzystać z poniższej tabeli opracowanej przez Instytut Żywności i Żywienia.

Chociaż przyczyny i mechanizmy otyłości są złożone, to w praktyce najczęściej zalecane jest stosowanie prawidłowego odżywiania  z jednoczesnym zwiększeniem wydatku energetycznego „Jedz mniej. Ruszaj się więcej”

 

Wybrane zalecenia dotyczące prawidłowego odżywiania, które mogą wspomóc walkę z otyłością:

1. Spożywaj posiłki regularnie. Unikaj przejadania się i nie podjadaj między wyznaczonymi posiłkami. Nie pomijaj śniadań. Kolację zjedz 2-3 godziny przed snem.
2. Jedz powoli, w spokojnej atmosferze pozwalającej na dokładne przeżuwanie każdego kęsa – odczucie sytości może pojawić się dopiero po pewnym czasie od zakończenia jedzenia.
3.  Komponuj posiłki na wzór Talerza Zdrowego Żywienia – ½ talerza powinny stanowić warzywa i owoce, z przewagą warzyw (400 g to np.: ½ średniej papryki, 1 szklanka różyczek brokułu, garść fasolki szparagowej i 1 średnie jabłko). Warzywa i owoce są źródłem błonnika pokarmowego, który zapewnia uczucie sytości na dłużej. Dostarczają także witamin oraz składników o działaniu przeciwzapalnym.
4.  Pamiętaj, że głównym źródłem węglowodanów powinny być pełnoziarniste produkty zbożowe bogate w błonnik pokarmowy. Wspomaga on m.in.: perystaltykę jelit, zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu krążenia oraz niektórych nowotworów. Spożywanie odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego zwiększa uczucie sytości po posiłku i sprzyja redukcji masy ciała.
5. Zwróć uwagę na spożycie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 (tzw. „dobre” tłuszcze). Spożywaj 2 porcje ryb tygodniowo, w tym przynajmniej raz rybę tłustą. Najlepszym sposobem na przyrządzenie ryby jest pieczenie i gotowanie w wodzie lub na parze. Dodatkowo wybieraj tłuszcze roślinne – oliwę z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany. Dodawaj je na zimno do surówek lub innych potraw. Źródłem dobrych tłuszczów są także orzechy, pestki, nasiona oraz awokado.

Nieodłącznym sposobem walki z otyłością jest  – aktywność fizyczna, którą prowadzona w dogodnych, różnych formach prowadzi do spalanie kalorii.

Tabela spalania kalorii

RODZAJ AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ	Kcal/ 1 godzina	Kcal/30 minut	Kcal/ 15 minut
Aerobik	550	275	138
Aerobik w wodzie	580	290	145
Badminton	400	200	100
Bieg	1200	600	300
Ćwiczenia na siłowni	400	200	100
Chodzenie po sklepie	250	125	63
Gra w piłkę nożną	650	325	163
Intensywna gimnastyka	300	150	75
Jazda konna	650	325	163
Jazda na deskorolce	371	185,5	93
Jazda na rolkach	400	200	100
Jazda na rowerze (10 km/h)	300	150	75
Jogging	600	300	150
Kopanie, grabienie	500	250	125
Koszykówka	550	275	138
Lekka gimnastyka	210	105	53
Marszobieg	500	250	125
Mycie okien	240	120	60
Mycie podłogi	250	125	63
Odkurzanie	260	130	65
Ping-pong	280	140	70
Pływanie	400	200	100
Schodzenie ze schodów	364	182	91
Siatkówka	450	225	113
Spacer szybkim tempie	300	150	75
Spacer w umiarkowanym tempie	200	100	50
Śpiew	122	61	31
Sprzątanie łazienki	240	120	60
Sprzątanie pokoju	180	90	45
Szybki marsz 6 km/h	150	75	38
Szycie na maszynie	135	67,5	34
Taniec w dyskotece	500	250	125
Tenis	450	225	113
Trzepanie dywanów	260	130	65
Wchodzenie po schodach	1100	550	275
Wiosłowanie	500	250	125

 

Dramatyczny wzrost otyłości obserwuje się także u dzieci i młodzieży. Główny Inspektorat Sanitarny oraz Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców, koordynuje realizację  Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego „Trzymaj Formę!”. Program promuje zasady zbilansowanej diety połączone z regularną aktywnością fizyczną wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Odbiorcami programu są uczniowie V-VIII klas szkół podstawowych. Działania programowe kierowane są również do rodziców, ponieważ to oni wywierają decydujący wpływ na wzorce zachowań swoich dzieci. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Staszowie w bieżącym roku szkolnym propaguje realizację programu w szkołach podstawowych na terenie powiatu staszowskiego. Zgłoszenia realizacji programu należy dokonać do 31 listopada 2023r za pośrednictwem modułu rejestracji dostępnego na stronie internetowej programu: http://www.trzymajforme.pl/register/.                                                          Państwowy

Źródła:

https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkie

https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/otylosc-broszura.pdf

httphttps://www.trzymajforme.pl/

https://www.trzymajforme.pl/strona-glowna-11