Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Staszowie

   Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży, nawet najmniejsze ilość przenikają do płodu poprzez łożysko i mogą negatywnie wpływać na rozwój dziecka. Alkohol może wyrządzić szkody w przebiegu formowania się organów jak również mogą nastąpić nieodwracalne chemiczne mikrouszkodzenia w ośrodkowym układzie nerwowym dziecka. Alkohol działa toksycznie w okresie całej ciąży, ale najsilniejsze działanie teratogenne, wykazuje między pierwszym a ósmym tygodniem ciąży. Zaledwie po 30 – 40 minutach od spożycia alkoholu jego stężenie we krwi płodu osiąga stężenie zbliżone do poziomu we krwi matki. Ponadto u płodu alkohol jest dwukrotnie wolniej metabolizowany niż przez organizm matki. Co jest wynikiem niedojrzałości enzymatycznej wątroby.  Alkohol w największych ilościach gromadzi się w tkankach najbardziej uwodnionych człowieka. W związku z czym na uszkodzenie poalkoholowe najbardziej narażona jest substancja szara mózgu.

  W przypadku poszczególnych organów okres największej wrażliwości na uszkodzenia poalkoholowe kształtuje się następująco:

• serce : od 3,5 do 6,5 tygodnia ciąży
• kończyny: między 4 a 6 tygodniem ciąży
• oczy : od 4 do 8 tygodnia ciąży
• nos : od 7 do 7 tygodnia ciąży
• zęby : od 7 do 8 tygodnia ciąży
• podniebienie twarde i zewnętrzne narządy płciowe : między 7 a 12 tygodniem ciąży
• uszy : od 5 do 12 tygodnia ciąży
• ośrodkowy układ nerwowy : między 3 a 16 tygodniem ciąży.

  Zespół objawów chorobowych powstały u dzieci, których matki spożywały alkohol w okresie ciąży określany jest mianem poalkoholowego spektrum zaburzeń rozwojowych FAD. Częstotliwość występowania FASD wynosi 1 na 100 urodzeń. W ramach FASD klasyfikowanych jest wiele zaburzeń między innymi FAS – płodowy zespół alkoholowy. FAS  określa szkody zdrowotne, które dotyczą układu nerwowego, odmienności w budowie ciała oraz zaburzeń w funkcjonowaniu dzieci narażonych w życiu płodowym na działanie alkoholu. Typowe zaburzenia w anatomii budowy twarzy przejawiają się: skróconymi szparami powiekowymi, szeroko rozstawionymi oczodołami, szeroką nasadą nosa, brakiem rynienki pod nosowej, krótkim i zadartym nosem, brakiem czerwieni wargowej, spłaszczoną środkową częścią twarzy, słabo rozwiniętą żuchwą, opadającymi powiekami i nisko osadzonymi małżowinami usznymi. Ponadto osoby z  FAS charakteryzują się: niskim wzrostem, obfitszym owłosieniem skóry głowy, brwi oraz rzęs, nierozwiniętymi paznokciami u rąk i stóp, brakami szkliwa w zębach, krótką szyją, skrzywieniem kręgosłupa, anomaliami rozwojowymi serca, narządów płciowych, nerek czy wątroby, szybkim męczeniem się, słabą koordynacją wzrokową, ruchową, przestrzenną, widzenia, słyszenia, mięśniową, a także opóźnioną zdolnością mówienia i niezdarnością ruchową. U dzieci z FAS występuje duża rozpiętość ilorazu inteligencji. Połowa z nich wykazuje niepełnosprawność umysłową w różnym stopniu. Przejawia się ona problemami: w zapamiętywaniu treści, z koncentracją uwagi, z planowaniem, przewidywaniem oraz wykonywaniem czynności.

W profilaktyce powstawania FAS bardzo ważną role odgrywa edukacja zdrowotna obejmująca osoby w wieku prokreacyjnym. Temu służy koordynowany przez Państwową Inspekcję Sanitarną program edukacyjne „ARS, czyli jak dbać o miłość?” kierowany do młodzieży szkół ponadpodstawowych. Program dotyczy profilaktyki używania substancji psychoaktywnych (alkohol, tytoń, narkotyki, dopalacze). Celem programu jest ograniczenie niekorzystnych następstw zdrowotnych, prokreacyjnych i społecznych związanych z używaniem i nadużywaniem substancji psychoaktywnych przez młodzież wchodzącą w dorosłe życie.

Źródła:

https://enel.pl/enelzdrowie/ciaza-i-dziecko/alkohol-w-ciazy

https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/alkohol-w-czasie-ciazy-stanowczo-nie/