Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Strzelcach Opolskich

ZNAKOWANIE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH

Od 13 grudnia 2014 r. obowiązuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25.10.2011r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) (Dz. Urz. UE L 304 z 21.11.2011, str. 18). Przepisy regulują znakowanie środków spożywczych w opakowaniach jednostkowych producenta oraz nieopakowanych.

 

ŻYWNOŚĆ PAKOWANA

Przepisy art. 9 rozporządzenia nr 1169/2011 określają wykaz informacji, których podanie jest obowiązkowe w oznakowaniu opakowanych środków spożywczych. Informacje te muszą się znajdować bezpośrednio na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie Minimalna wielkość czcionki dla obowiązkowych informacji wynosi 1,2 mm. 

 

Wykaz danych szczegółowych, których podanie jest obowiązkowe:

· nazwa żywności,

· wykaz składników,

· składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie (wymienione w załączniku II lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie),

· ilość określonych składników lub kategorii składników,

· ilość netto żywności,

· data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,

· warunki przechowywania i użycia,

· nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym,

· kraj lub miejsce pochodzenia w przypadku przewidzianym w art. 26,

· instrukcja użycia (gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione),

· w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo, rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu,

· informacja o wartości odżywczej.
 

Nazwa substancji lub produktu wymienionego w załączniku II rozporządzenia nr 1169/2011, czyli składnika alergennego na etykiecie, ma być podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. W przypadku braku wykazu składników oznaczanie alergenów ma obejmować słowo „zawiera”, po którym podana będzie nazwa substancji lub produktu wymienionego w załączniku II. W przypadku, gdy kilka składników lub substancji pomocniczych w przetwórstwie pochodzi od jednego składnika alergennego, w znakowaniu ma to być sprecyzowane w odniesieniu do każdego takiego składnika.

Z ww. przepisu ust. 1 art. 9 lit. d) w oznakowaniu środka spożywczego należy również podać ilość określonych składników lub kategorii składników. Szczegółowe wymagania dotyczące tego zagadnienia zawarte są w art. 22 i załączniku VIII do rozporządzenia nr 1169/2011. Z przepisów tych wynika konieczność podania w oznakowaniu udziału procentowego  np. szynki czy sera w odniesieniu do wszystkich składników użytych w kanapce zgodnie z pkt. 3 zał. VIII.

 

ŻYWNOŚĆ NIEPAKOWANA

Natomiast wymagania dotyczące podawania informacji w odniesieniu do nieopakowanych środków spożywczych (np. gotowych dań podawanych w zakładach żywienia zbiorowego) określa art. 44 rozporządzenia nr 1169/2011. Zgodnie z tym przepisem w przypadku oferowania środków spożywczych do sprzedaży konsumentom finalnym lub zakładom żywienia zbiorowego bez opakowania lub w przypadku pakowania środków spożywczych w pomieszczeniu sprzedaży na życzenie konsumenta lub ich pakowania do bezpośredniej sprzedaży, obowiązkowe jest przekazanie informacji na temat składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, które zostały użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal są obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie.

Lista składników alergennych – załącznik II do rozporządzenia 1169/2011

1. Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenica, orkisz, kamut lub 

    ich odmiany hybrydowe) oraz produkty pochodne.

2. Skorupiaki i produkty pochodne.

3. Jaja i produkty pochodne.

4. Ryby i produkty pochodne.

5. Orzeszki ziemne (orzeszki arachidowe) i produkty pochodne.

6. Soja i produkty pochodne.

7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą).

8. Orzechy, tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy, nerkowca, orzeszki,

    pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzechy, pistacjowe, orzechy makadamia lub 

    orzechy Queensland i produkty pochodne.

9. Seler i produkty pochodne.

10.Gorczyca i produkty pochodne.

11.Nasiona sezamu i produkty pochodne.

12.Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/l w przeliczeniu

      na SO₂.

13.Łubin i produkty pochodne.

14.Mięczaki i produkty pochodne.

 

Ponadto do żywności bez opakowań mają zastosowanie przepisy krajowe –
§ 19 rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23.12.2014r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015r., poz. 29, z późn. zm.). Zgodnie, z tym przepisem w przypadku środków spożywczych oferowanych do sprzedaży konsumentowi finalnemu bez opakowania lub w przypadku pakowania środków spożywczych w pomieszczeniu sprzedaży na życzenie konsumenta finalnego lub ich pakowania do bezzwłocznej sprzedaży podaje się:

1)      nazwę środka spożywczego wskazaną w sposób określony w art. 17 rozporządzenia nr 1169/2011;

2)      nazwę albo imię i nazwisko producenta;

3)      wykaz składników – zgodnie z art. 18-20 rozporządzenia nr 1169/2011, z uwzględnieniem informacji, o których mowa w art. 21 (zasady znakowania składników alergennych) tego rozporządzenia; (…).

Stosowanie do wymagań określonych w § 19 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi powyższe informacje podaje się w miejscu sprzedaży na wywieszce dotyczącej danego środka spożywczego lub w inny sposób, w miejscu dostanym bezpośrednio konsumentowi finalnemu. W przypadku zakładów żywienia zbiorowego obok nazwy produktów składających się na potrawę powinien być podany wykaz składników opracowany w oparciu o przepisy art. 18 rozporządzenia nr 1169/2011, które obejmują również zasady podawania składu składnika złożonego zawarte w części E załącznika VII. W wykazie składników podawanych w jadłospisie można pominąć informacje dotyczące niektórych komponentów, składników złożonych oraz wykazu przypraw lub ziół stosownie do przepisów odpowiednio: art. 20 oraz załącznik VII, część E pkt. 2 ww. rozporządzenia.

Wskazany w przepisie „inny sposób” realizacji wymogu podawania informacji pozwala na wybranie najbardziej funkcjonalnej dla danego podmiotu formy podania informacji np. poprzez zamieszczenie w różnego rodzaju jadłospisach, biuletynach czy wykorzystanie nowoczesnych form przekazu (np. na monitorze). Ważne jest, aby przekaz informacji eliminował czynnik ludzki (np. zapytana kelnera lub innej osoby, która może nie posiadać informacji na temat wszystkich alergizujących składników zawartych w danym daniu), a konsument był świadomy, że może takie informacje uzyskać. 

Powyższe ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa wynikającego z uzyskania informacji o możliwej obecności alergenów w potrawie. Przekazywanie obowiązkowych informacji powinno być tak praktykowane, żeby konsument nie był narażony na spożycie potrawy zawierającej składniki, na które jest uczulony.

Powyższe przepisy mają za zadanie uregulowanie prawidłowości znakowania środków spożywczych oferowanych do sprzedaży w celu  ochrony życia i zdrowia konsumentów oraz ustalenie odpowiedzialności podmiotu oferującego tę żywność do konsumpcji.

Nieprzestrzeganie wymagań w zakresie znakowanie środków spożywczych skutkuje wymierzeniem kary pieniężnej, o której mowa w art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia.