Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinie

Używka to substancja, niebędąca lekiem lub substancją mającą znaczenie farmakologiczne, ale wywierająca określony wpływ na organizm (najczęściej na ośrodkowy układ nerwowy) lub produkt zawierający takie substancje, na przykład:

• napoje alkoholowe
• narkotyki
• kawa
• kakao
• herbata
• tytoń

Używki mogą być przyjmowane z powodu uzależnienia (alkohol, nikotyna, narkotyki lub z chęci wykorzystania właściwości używki (np. kofeina zawarta w kawie dla pobudzenia, w niektórych przypadkach szukanie inspiracji w substancjach psychoaktywnych). Używki mogą również być przyjmowane bez bezpośredniego zamiaru użycia substancji odpowiadających za określanie ich używkami – przykładowo gałka muszkatołowa jest stosowana jako przyprawa, jednak można nazwać ją używką z powodu zawartości mirystycyny, która w odpowiednich dawkach ma właściwości psychoaktywne.

Alkohol – główna przyczyna wypadków drogowych

Alkohol jest powszechną używką obecną w wódkach, piwie czy winie. Jego używanie osłabia pracę mózgu: pod wpływem alkoholu człowiek łatwo traci równowagę, ma kłopoty z koncentracją, a czasami traci kontrolę nad sobą i zachowuje się bardzo agresywnie. Alkohol może być przyczyną chorób wątroby i nerek. Powszechną chorobą wywołaną przez tę używkę jest alkoholizm. Chory nie może powstrzymać się przed piciem alkoholu. Wydaje na niego wszystkie pieniądze, często popada w długi. Pod wpływem alkoholu może stawać się agresywny, groźny dla siebie i otoczenia. Wielkim zagrożeniem dla otoczenia są ludzie, którzy po spożyciu siadają za kierownicę samochodu. W ciągu roku powodują oni w Polsce ok. 5 tys. wypadków, w których ginie średnio ponad 600 osób.

Nikotyna – cichy zabójca naszych płuc

Kolejną groźną używką są papierosy. Głównym ich składnikiem są liście tytoniu – rośliny występującej naturalnie w obu Amerykach oraz Australii. Tytoń może być palony w postaci papierosów, ale również w fajkach i cygarach, może też być żuty oraz wdychany (jako tabaka). Najgroźniejszą zawartą w nim substancją jest nikotyna, która działa pobudzająco, ale jest silnie trująca. Niestety jest przyczyną nowotworów – groźnych, czasem śmiertelnych chorób, do których należy rak płuc. Papierosy uzależniają podobnie jak alkohol. Niektórzy palacze palą nawet kilka paczek papierosów dziennie! Odstawienie tej używki sprawia, że nie potrafią się skupić i stają się nerwowi.

Narkotyki

Niebezpiecznymi używkami są narkotyki. To silnie uzależniające substancje, z których jedne działają pobudzająco, inne wywołują halucynacje. Wpływ narkotyków na organizm jest znacznie silniejszy niż alkoholu i nikotyny.
Niektóre narkotyki mogą spowodować śmierć już przy pierwszym zażyciu. Zazwyczaj narkomani przeżywają ledwie kilka lat, licząc od momentu rozpoczęcia zażywania narkotyków. Początkowo wydaje im się, że branie narkotyków to dobra zabawa, jednak już wkrótce, gdy przez jakiś czas nie biorą narkotyku, zaczynają odczuwać skutki uboczne: silne bóle, nerwowość i brak kontroli nad ciałem. Najważniejsze staje się dla nich zdobycie kolejnej porcji narkotyku, dlatego często kradną, popadając tym samym w konflikt z prawem. Biorąc narkotyki, nierzadko korzystają ze wspólnych strzykawek. W ten sposób zarażają się groźnymi dla zdrowia i życia chorobami. Do tego używane przez nich substancje silnie zatruwają ich organizmy.

Nowe substancje psychoaktywne – „Dopalacze”

,,Nowe substancje psychoaktywne”, potoczna nazywa ,,Dopalacze” czyli substancje chemiczne (psychoaktywne), które działają na organizm ludzki powodując euforię, zwiększenie koncentracji oraz uczucie przyjemności. Środki te działają w podobny sposób, co narkotyki, ale dodatkowo wypalają organizm od środka. Dopalacze dzielą się na dopalacze pochodzenia naturalnego i syntetycznego.

,,Dopalacze naturalne” często są nazywane tzw. herbal highs, czyli susze i kadzidełka. Głównymi składnikami ,,dopalaczy pochodzenia naturalnego” są substancje ziołowe, mieszanki ziołowe, ziołowe psychodeliki i stymulanty na bazie ziół i roślin.

,,Dopalacze syntetyczne” to produkty, które zostały otrzymane ze związków chemicznych (związki otrzymane w laboratorium). ,,Dopalacze syntetyczne” to tzw. party pills, (zaliczane są tu zarówno tabletki zawierające związki pochodzenia naturalnego uzyskiwane z roślin, jak i zawierające substancje syntetyczne lub półsyntetyczne).

Stosowanie niebezpiecznych używek niesie ze sobą wiele zagrożeń. Jednak sporo osób bierze je, gdyż uważa za korzystne ich chwilowe odprężające lub pobudzające działanie. Z tego powodu mogą nawet namawiać cię do ich spróbowania. Czasami takie osoby posuwają się nawet do wymuszenia decyzji o zastosowaniu używki, grożąc na przykład zerwaniem koleżeństwa. Czy warto jednak korzystać z używki, skoro daje tylko chwilową przyjemność, za to mnóstwo problemów w przyszłości?
Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że można, a nawet należy nauczyć się odmawiać, jeśli nie podoba ci się propozycja innej osoby. Umiejętność odmawiania nazywana jest asertywnością. Jeśli ktoś namawia cię do czegoś złego, nie musisz się usprawiedliwiać i podawać powodów odmowy. Nie bój się też odrzucenia czy wyśmiania – korzystanie z używek nie jest ani oznaką dorosłości, ani powodem do dumy. Nie warto bać się odrzucenia – prawdopodobnie najwięcej szacunku zdobędziesz, jeśli powiesz „nie”.