Sinice
26.07.2024
Wakacje nad wodą to marzenie niejednego z nas. Słoneczna pogoda, ciepły piasek pod stopami i piękny widok na niebieską toń – czy można chcieć czegoś więcej? Niestety natura może pokrzyżować nawet najlepiej zaplanowany urlop. Oprócz deszczu i chłodu w letnie dni, zmorą dla wczasowiczów często są także sinice. Jeśli zakwitną w wodzie, sanepid zamyka kąpielisko do czasu poprawienia się jakości wody.
Sinice, czyli cyjanobakterie, to mikroskopijne organizmy, które mogą rozwijać się w wodach kąpieliskowych, zwłaszcza podczas ciepłych miesięcy letnich. Ich zakwity mogą być szkodliwe zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, ponieważ niektóre gatunki sinic produkują toksyny.
Wyodrębniamy trzy główne przyczyny zakwitów sinic:
- wysoka temperatura wody, która sprzyja szybkiemu wzrostowi sinic;
- obfitość substancji odżywczych – dostęp do azotanów i fosforanów pochodzących
z nawozów rolniczych oraz ścieków; - stagnacja wody – brak ruchu wody sprzyja namnażaniu się sinic.
Wiele gatunków sinic wydziela szkodliwe toksyny. Choć często organizmy te występują w wodach naturalnie, to jednak niebezpieczeństwo stanowi dopiero ich zakwit. Kiedy sinice nadmiernie się rozmnażają i w wodzie jest ich tak dużo, że zmienia się jej barwa, istnieje duże ryzyko zatrucia toksynami. Szkodliwe substancje znajdują się w komórkach sinic i przedostają się do wody po ich obumarciu.
Choć niektórzy myślą, że spustoszenie, jakie powodują sinice, ma wyłącznie znaczenie estetyczne, nie jest to prawdą. Toksyny sinicowe są bardzo niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Mają działanie hepatotoksyczne (wpływają na wątrobę), neurotoksyczne (zaburzają pracę układu nerwowego), dermatotoksyczne (wywołują zmiany skórne) oraz nowotworowe (przy dłuższej ekspozycji).
Wdychanie powietrza nad skażonym zbiornikiem lub przedostanie się trujących substancji do organizmu drogą pokarmową czy kropelkową może mieć poważne konsekwencje. Zalicza się do nich:
- dolegliwości żołądkowo jelitowe: nudności, wymioty, biegunkę,
- niewydolność wątroby,
- drżenie mięśni,
- problemy z oddychaniem (neurotoksyny wpływają też na mięśnie oddechowe),
- zaburzenia równowagi,
- niedotlenienie mózgu wskutek duszności,
- swędzące zmiany skórne,
- wysypkę,
- miejscowe obrzęki,
- gorączkę,
- bóle głowy i gardła.
Objawy zatrucia sinicami pojawiają się najczęściej już po kilku godzinach, ale u niektórych mogą wystąpić dopiero po kilku dniach od kąpieli w wodzie, w której zakwitły sinice. Jeśli zauważysz wspomniane dolegliwości u siebie lub dziecka, skonsultuj się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.
Skutki obecności sinic dla środowiska to:
- zmniejszenie ilości tlenu w wodzie, mogące prowadzić do śmierci ryb;
- zmiany w ekosystemie wodnym.
Jak rozpoznać zakwit sinic:
- kolor wody – woda może stać się zielona, niebiesko-zielona lub czerwono-brązowa;
- nieprzyjemny zapach wody i tworzenie się piany;
- widoczne skupiska – sinice mogą tworzyć na powierzchni wody skupiska.
Zalecenia w przypadku zakwitu sinic:
- unikanie kąpieli w zanieczyszczonej wodzie;
- poinformowanie odpowiednich służb – zakwit sinic należy zgłosić lokalnym władzom, odpowiedzialnym za monitorowanie jakości wody.
- obserwowanie komunikatów, pojawiających się np. w lokalnych mediach o zakazie kąpieli
w przypadku wykrycia zakwitów sinic.
Obecność sinic w kąpieliskach to problem, który wymaga zarówno działań prewencyjnych, jak i szybkiej reakcji na zakwity, aby zapewnić bezpieczeństwo zdrowia publicznego oraz ochronę środowiska. Aktualną jakość wody na kąpieliskach w całej Polsce sprawdzisz na stronie internetowej https://sk.gis.gov.pl/.
Z serwisu kąpieliskowego prowadzonego przez Główny Inspektorat Sanitarny
dowiesz się m. in. o:
- jakości wody (dane o jakości wody w kąpieliskach wprowadzane
i aktualizowane są przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej); - infrastrukturze kąpieliska,
- warunkach panujących na kąpielisku (tj. temp. wody, temp. powietrza, prędkość wiatru, rodzaj flagi (biała/czerwona). Dane te aktualizowane są przez organizatora kąpieliska.
- klasyfikacji i profilu kąpieliska