Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinku

Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej (WOHD) został ustanowiony w 2007 roku z inicjatywy Światowej Federacji Dentystycznej (FDI) początkowo na dzień 12 września, aby uhonorować dzień urodzin założyciela FDI dr Charlesa Godona. Kilka lat później władze Światowej Federacji Dentystycznej uznały jednak, że należy zmienić termin Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej. Od 2013 roku obchodzony jest on 20 marca.
Dzień ten ma na celu przypominać społeczeństwom oraz decydentom o znaczeniu zdrowia jamy ustnej dla ogólnego zdrowia człowieka oraz komfortu jego życia.
Według danych FDI 90% populacji zmaga się z problemami dotyczącymi jamy ustnej. Choroby jamy ustnej mogą przybierać różne formy w zależności od przyczyny ich powstania. Jedną z najpowszechniejszych chorób jamy ustnej na świecie jest próchnica zębów. Głównym czynnikiem powodującym jej powstanie są złe nawyki żywieniowe – konsumpcja dużej ilości cukru zawartego w przekąskach, przetworzonej żywności czy gazowanych napojach. Używanie tytoniu w dużej mierze przyczynia się do rozwoju chorób dziąseł oraz raka jamy ustnej. Nadmierne spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko zarówno raka jamy ustnej, chorób dziąseł jak i próchnicy z powodu kwasowości i wysokiej zawartości cukru. Nieprawidłowa higiena jamy ustnej może prowadzić do rozwoju bakterii odpowiedzialnych za rozwój wielu schorzeń jamy ustnej.
Chorobom jamy ustnej łatwo zapobiegać, chociażby poprzez:

• wyrabianie od najmłodszych lat dobrych nawyków w higienie jamy ustnej,
• stosowanie zdrowej diety o niskiej zawartości cukru,
• nieużywanie tytoniu,
• unikanie nadmiernego spożywania alkoholu,
• regularne wizyty u lekarza stomatologa w celu przeglądu jamy ustnej.

Nawiązując do najczęstszej choroby jamy ustnej, czyli próchnicy, należy przypomnieć, że próchnica to choroba wywołana przez drobnoustroje, które przenoszą się z zęba na ząb.
U dziecka nieleczone zęby mleczne z aktywnymi zmianami próchnicowymi powodują, że wyrzynające się u niego w wieku 5 – 6 lat zęby stałe są bardzo podatne na próchnicę. Stan zdrowia jamy ustnej matki ma również znaczenie w występowaniu wczesnej próchnicy
u dzieci. Dlatego też, aby zapobiec wczesnym zakażeniom jamy ustnej dziecka, kobieta planując ciążę oraz w czasie ciąży powinna wykazać szczególną troskę o wzorowy stan własnego uzębienia. Światowa Federacja Dentystyczna stanowczo podkreśla, że jama ustna jest zwierciadłem ciała i ukazuje ogólny stan zdrowia, dlatego musimy o nią dbać ze szczególną troską.
Stomatolodzy przypominają, że zdrowie jamy ustnej to dużo więcej niż tylko piękny uśmiech i brak przykrego zapachu z ust. „Choroby jamy ustnej, do których należą m.in. schorzenia dziąseł, zwiększają ryzyko cukrzycy, chorób serca, raka trzustki i zapalenia płuc. Dlatego dbałość o stan jamy ustnej ma kluczowe znaczenie w utrzymywaniu jej funkcji i zachowaniu ogólnego stanu zdrowia” – podkreślają eksperci Światowej Federacji Dentystycznej (FDI).

Na tym jednak nie kończy się lista potencjalnych, ogólnoustrojowych powikłań, które mogą rozwinąć się u kogoś wskutek zaawansowanej, nieleczonej próchnicy czy paradontozy. Przenikanie do krwiobiegu bakterii związanych z chorobami zębów oraz przyzębia może u niektórych osób doprowadzić również do rozwoju lub zaostrzenia przebiegu chorób reumatycznych (np. RZS), alergii czy też groźnych stanów zapalnych w różnych, mniej lub bardziej odległych od jamy ustnej narządach (począwszy od oczu a na nerkach kończąc).
Seniorko, myj zęby – przegonisz raka
„Chory ząb może być też przyczyną komplikacji podczas zabiegów chirurgicznych, ortopedycznych, czy cięższego przebiegu chorób autoimmunologicznych” - dodaje lek. dent. Bartłomiej Karaś, członek Działu Badawczego Polskiego Towarzystwa Endodontycznego.

Uwaga! Zły stan zdrowia jamy ustnej może też stanowić istotne ryzyko dla przebiegu ciąży! Wiąże się z nim m.in. groźba wystąpienia zakażeń wewnątrzmacicznych i przedwczesnego porodu.
Nieleczona próchnica , choroby przyzębia i inne infekcje jamy ustnej mogą powodować wiele schorzeń w tym zakażenia krwi, choroby układu krążenia, a także uszkadzać różne organy. Mogą przyczynić się do wystąpienia zapalenia mięśnia sercowego, osierdzia, wsierdzia, zastawek serca, a także zawału. W wyniku zaburzeń odporności, namnażające się w jamie ustnej bakterie przenikając do układu krwionośnego wywołują zwiększoną agregację płytek krwi, a to może doprowadzić do powstawania skrzepów ze wszystkimi jej negatywnymi skutkami. Zdrowie zaczyna się w jamie ustnej… Zaniedbanie w tym zakresie może grozić poważnymi konsekwencjami dla zdrowia i życia.
Dlatego stomatolodzy i specjaliści ds. zdrowia publicznego nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie, nieustannie podejmują intensywne wysiłki mające poprawić świadomość pacjentów w tym zakresie. Zwracają w tych działaniach m.in. uwagę na fakt, że tak naprawdę na zdrowie jamy ustnej składają się, poza zdrowymi zębami i dziąsłami, także zdrowe: usta, ślinianki, podniebienie (twarde i miękkie), szczęka i żuchwa, błona śluzowa jamy ustnej i gardła, mięśnie żujące, jak również zdrowy język.
Nie lekceważ zapalenia dziąseł!
Specjaliści uświadamiają też pacjentów, że poza najczęściej występującymi chorobami jamy ustnej, jakimi są próchnica i paradontoza, może też w niej rozwinąć się szereg innych poważnych schorzeń, w tym m.in. nowotwory jamy ustnej. De facto takie nowotwory należą do grupy 10 najczęściej występujących nowotworów.

Choroba może zaatakować dowolną część jamy ustnej: wargi, dziąsła, język, gardło, błonę śluzową policzków, sklepienie i dno jamy ustnej. W przypadku zbyt późnego rozpoznania i podjęcia leczenia nowotwór jamy ustnej może zagrażać życiu. Na szczęście również przed tego rodzaju ponurymi scenariuszami może nas zabezpieczyć regularne odwiedzanie dentysty, który nie tylko przecież leczy zęby i dziąsła, lecz również rozpoznaje inne choroby jamy ustnej.

Ale uwaga! Warto wiedzieć, że w jamie ustnej mogą się też manifestować różne choroby ogólnoustrojowe, dzięki czemu można je łatwiej wykryć, np. wtedy, gdy nie dają jeszcze innych wyraźnych objawów. Konkretny przykład?

„U pacjentów chorych na toczeń rumieniowaty, pęcherzycę zwykłą lub chorobę Leśniowskiego-Crohna może występować owrzodzenie jamy ustnej” – czytamy w specjalistycznym opracowaniu na temat manifestacji chorób ogólnoustrojowych w jamie ustnej, opublikowanym przez Medycynę Praktyczną. Jego autorzy podpowiadają też, że np. ciężkie zapalenie lub krwawienie z przyzębia powinno być sygnałem do kontrolnego przeprowadzenia badań dodatkowych w kierunku schorzeń takich jak: cukrzyca, zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV), małopłytkowość i białaczka.
Nadciśnienie? Cukrzyca? Wybierz się… do dentysty!
Jak widać, zdrowie jamy ustnej to niezwykle złożona kwestia, a wszelkie niepokojące zmiany w jej obrębie naprawdę warto konsultować ze stomatologiem. Najlepszym wyjściem jest oczywiście regularne, profilaktyczne odwiedzanie gabinetu dentysty, a także higienistki stomatologicznej, gdyż dzięki nim można uniknąć wielu potencjalnie groźnych problemów zdrowotnych, a także społecznych. Choroby jamy ustnej mogą wpływać prawie na każdy aspekt życia: poczynając od relacji interpersonalnych, poprzez pewność siebie w szkole lub pracy, aż po czerpanie przyjemności ze spożywanych posiłków. Specjaliści przekonują, że dzięki unikaniu kilku istotnych czynników ryzyka, można dość skutecznie zapobiegać rozwojowi większości chorób jamy ustnej. O jakie czynniki ryzyka chodzi?

Poza niedostateczną higieną jamy ustnej, należą do nich także:

• niezdrowa dieta (przede wszystkim spożywanie nadmiernej ilości cukrów i słodkich napojów),
• konsumpcja wyrobów tytoniowych (zarówno tych do palenia, jak i bezdymnych),
• nadużywanie alkoholu (m.in. ze względu na jego kwaśny odczyn, sprzyjający rozwojowi próchnicy, ale także ze względu na stan upojenia alkoholowego, który często prowadzi do upadków i powstawania urazów mechanicznych w obrębie jamy ustnej).

Na koniec przypomnijmy jeszcze podstawowe zasady higieny jamy ustnej:

• Dwa razy dziennie przez co najmniej dwie minuty szczotkuj zęby pastą z fluorem,
• Bezpośrednio po umyciu zębów nie płucz ust wodą, tylko wypluj nadmiar pasty (dzięki temu fluor pozostanie w ustach i będzie miał szansę zadziałać, zamiast zostać z nich szybko wypłukany).
• Regularnie używaj nici dentystycznej lub innych przyrządów do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych,
• Zgłaszaj się na wizyty kontrolne do dentysty co pół roku, regularnie korzystaj też z profesjonalnych zabiegów higieny stomatologicznej.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinku informuje, iż w ramach realizacji Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Próchnicy i Higieny Jamy Ustanej pt. „Zdrowe zęby mamy – marchewkę zajadamy” w  przedszkolach i szkołach powiatu szczecineckiego  od stycznia br. trwają spotkania edukacyjne z pracownikiem OZiPZ , który prowadzi pokaz prawidłowego szczotkowania zębów. Edukujemy, przypominamy, zapobiegamy tak w trzech słowach można by opisać nasze działania profilaktyczno-zdrowotne.  Podsumowaniem tych działań będzie konferencja naukowo- szkoleniowa on-line poruszająca problem próchnicy wśród dzieci oraz wpływu żywienia na zdrowie jamy ustnej z udziałem przedstawicieli Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie jak także pracowników Higieny Żywności i Żywienia oraz Przedmiotów Użytku Publicznego WSSE w Szczecinie.