Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinku

Wszawica błędnie kojarzona jest z osobami niedbającymi o higienę. Wesz ludzka to pasożyt, którym łatwo można zarazić się w większych skupiskach lub korzystając ze wspólnych akcesoriów do włosów. Jak zapobiegać zakażeniu wszami, a gdy do niego dojdzie jak szybko i skutecznie wyeliminować pasożyty? Jak długo można mieć wszy i co zrobić, aby nie powrócił.

Wszawica to nie schorzenie skórne, ale choroba pasożytnicza. Wszawica głowowa wywołana jest przez wszy głowowe (Pediculus humanus capitis). Najczęściej bytują one za uszami, w okolicy potylicznej, ciemieniowej i skroniowej. Generalnie tam gdzie jest im najcieplej. Wesz ludzka to niewielkich rozmiarów szaro- biały lub lekko różowy owad. Na głowie wygląda jak ziarenko sezamu. Wszy posiadają bardzo sprawne odnóża zakończone pazurkami czepnymi, które umożliwiają im przyczepianie się do włosów czy też włókna materiału. Jaja wszy (gdnidy) przypominają łupież u nasady włosów, jednak znacznie trudniej je usunąć, ponieważ są one niemalże przyklejone do kosmków.

Wszawica głowowa i odzieżowa przenoszą się w dużych skupiskach ludzi gdzie istnieje bezpośredni lub bardzo bliski kontakt pomiędzy osobami. Wszy to owady, które nie latają, ale mają bardzo sprawne odnóża. Umożliwiają im one przeskakiwanie na niewielkie odległości oraz mocne przymocowanie się do włosów lub włókien. Dlatego też wszawica rozprzestrzenia się na koloniach, obozach, w przedszkolach i szkołach. Dzieci i młodzież utrzymują między sobą bliski kontakt fizyczny i dzielą się akcesoriami do włosów oraz odzieżą. Oczywiście wszawica może przytrafić się również osobie dorosłej. Najczęściej jednak zaraża się ona od dziecka lub przebywając w miejscu publicznym takim jak kino, pojazdy komunikacji miejskiej, czy też pociągi.

Wszawica łonowa natomiast rozprzestrzenia się podczas kontaktu płciowego, ale także gdy wbrew zasadom higieny korzystamy z bielizny, pościeli lub ręczników osoby zarażonej wszami. Aby zarazić się wszami łonowymi konieczny jest bezpośredni kontakt. Pasożyty te nie skaczą. Co więcej, gdy podejrzewa się wszy łonowe u dziecka może to nasuwać hipotezę na temat jego wykorzystywania seksualnego przez osobę dorosłą. Pasożyty umiejscawiają się wtedy w brwiach i rzęsach i nieletnich.

Ważne aby leczenie wszawicy rozpocząć jak najszybciej. Na etapie gdy na włosach czy skórze głowy zaobserwujemy pierwsze osobniki. Co więcej leczeniem należy objąć wszystkich domowników i osoby z najbliższego otoczenia. Zawsze należy poinformować szkołę lub przedszkole, że dziecko ma wszawicę.

Preparaty na wszawicę dostępne są w aptekach bez recepty. Do każdego opakowania dołączona jest instrukcja stosowania danego leku lub wyrobu medycznego. Aby środek na wszy i gnidy był skuteczny musi być zastosowany zgodnie ze wskazaniami producenta. Co więcej ze względu na okres rozwoju pasożyta kurację zwalczającą wszy należy powtórzyć po 7-10 dniach bez względu na to czy zaobserwujemy nowe osobniki czy też nie. Zastosowanie środka na wszy i gnidy to nie wszystko. Ważne jest również późniejsze wyczesanie włosów i mechaniczne usunięcie obumarłych osobników.

Dostępne w aptece preparaty na wszy zawierają 3 różnie grupy substancji:

• Środki owadobójcze, porażające układ nerwowy wszy

Lek na wszawicę tego typu zawiera permetrynę. Substancja ta nie powinna być jednak stosowana u dzieci poniżej 3. roku życia ze względu na potencjalną neurotoksyczność. Co więcej w przypadku jej częstego stosowania może dojść do uodpornienia się wszy na jej działanie.

• Preparaty zawierające silikony i/lub oleje mineralne

Dimetikon i cyklometikon blokują układ oddechowy pasożyta prowadząc do jego uduszenia. Natomiast oleje mineralne otaczając wszy i gnidy nie dopuszczają do nich wody wysuszając je. Preparaty tego typu są bezpieczne i w zależności od produktu nadają się do stosowania u dzieci poniżej 1. roku życia, u kobiet w ciąży i matek karmiących. Eliminują zarówno wszy, jak i gnidy. Pasożyty nie są w stanie przyzwyczaić się do ich działania.

• Wyciągi roślinne

Ziele piołunu w połączeniu z kwiatami wrotyczu oraz roztworem kwasu octowego działają toksycznie na wszy. Nie mniej jednak preparat tego typu może drażnić skórę i nie nadaje się do stosowania u dzieci. Co więcej powinien pozostać na głowie przez kilka godzin, aby uzyskać pożądany efekt jego działania.

Aby uniknąć zakażenia przez wszy ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny. Zalicza się do nich:

• dbanie o czystość włosów, ich regularne mycie, rozczesywanie- jest to szczególnie ważne w przypadku dziewczynek posiadających długie włosy,
• stosowanie wyłącznie własnych akcesoriów do włosów,
• korzystanie w własnej bielizny, pościeli, ręczników oraz nakryć głowy, a jeśli pożyczamy je od kogoś warto upewnić się czy zostały odpowiednio wyprane,
• utrzymanie dobrego stanu sanitarnego w miejscach przebywania większej liczby osób, w tym w miejscach publicznych.

Prewencyjnie można stosować również preparaty na bazie olejków eterycznych, które odstraszają wszy. Są to zarówno spray-e jak i gumki do włosów nasączone olejkami. Zaleca się również regularną kontrolę stanu skóry głowy oraz czystości włosów. Pozwoli to stosunkowo szybko zareagować w przypadku pojawienia się wszy na głowie.

Aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się zakażenia wszawicą należy niezwłocznie zawiadomić placówkę o wystąpieniu pasożyta u naszego dziecka. Pozwoli to zwiększyć czujność u pozostałych rodziców. Prewencyjne zastosowanie typowego preparatu przeciw wszom będzie mało skuteczne. Działają one jedynie na istniejące osobniki.

Wszawica stała się w ostatnich czasach dość powszechnym problemem. Ma to związek m.in. z brakiem regularnego sprawdzania skóry głowy dziecka, a tym samym brakiem szybkiej interwencji oraz zgłoszenia problemu w placówce. Kiedyś nadzór nad czystością głowy sprawowała higienistka. Wtedy łatwo można było wychwycić pojawienie się wszy u dziecka. Niestety rodzice często lekceważą problem generując tym samym coraz więcej zakażeń w otoczeniu swojej pociechy. Leczenie wszawicy przebiega bez komplikacji gdy jest ona wcześnie zauważona.