Czynniki rakotwórcze, mutagenne i reprotoksyczne w środowisku pracy

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2024r. poz. 156) zostało uchylone

Aktualnie obowiązuje: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy. (Dz.U. z 2024r. poz. 1126)

Substancja reprotoksyczna oznacza substancję lub mieszaninę, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik działający szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B, określony w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008. Działanie szkodliwe na rozrodczość oznacza niekorzystny wpływ na funkcje rozrodcze i płodność u dorosłych mężczyzn i kobiet oraz toksyczność rozwojową u potomstwa w następstwie narażenia na substancję lub mieszaninę.

Zwroty określające zagrożenie dotyczące substancji reprotoksycznych to: H360, H360D, H360FD, H360Fd, H360Df, H361, H361d, H361fd, H362.

Na szkodliwe działanie substancji reprotoksycznych w największym stopniu narażeni są pracownicy młodociani i kobiety w ciąży oraz karmiące piersią. Dlatego też prace w narażeniu na substancje lub mieszaniny o działaniu szkodliwym na rozrodczość (H360, H360D, H360FD, H360Fd, H360Df, H361, H361d, H361fd, H362) są wzbronione dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (rozporządzenie Rady Ministrów z kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Zgodnie z art. 179 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Prace w narażeniu na działanie substancji lub mieszanin o działaniu szkodliwym na rozrodczość, kategoria 1A lub 1B (H360, H360F, H360FD, H360Fd, H360D, H360Df) uznaje się również za prace wzbronione dla młodocianych. Art. 204 Kodeksu Pracy stanowi, że nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych wg załącznika nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z 19.03.2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Działanie reprotoksyczne wykazują głównie następujące substancje:

metale i/lub niektóre związki metali: chromu, niklu, kadmu, kobaltu, galu (arsenek galu), ołowiu, cyny (związki organiczne), rtęć i metylortęć, tellur i tlenek telluru;
związki boru (tritlenek diboru, kwas borowy, borany) i nadboran sodu (+hydraty);
tlenek węgla;
ftalany;
N-metylowe pochodne acetamidu (N metyloacetamid,N,N-dimetyloacetamid);
N-metylopirolidon i N-etylopirolidon;
dimetyloformamid;
niektóre pestycydy i biocydy;
rozpuszczalniki organiczne np. etanol, 2-metoksyetanol i 2-etoksyetanol oraz ich octany;
imidazol i niektóre jego pochodne (1-winyloimidazol, 2-metyloimidazol, 4-metyloimidazol).

wykaz substancji zaklasyfikowanych jako substancje o działaniu reprotoksycznym kat. 1A i 1B w środowisku pracy na podstawie klasyfikacji zharmonizowanej wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 z późn.zm (CLP)

https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/file/99503/CHEMPYL-wykaz-substancji-reprotoksycznych-CLP.pdf

Pracodawca przekazuje informację o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym

właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu

oraz

właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy

niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie w terminie do dnia 15 stycznia za rok poprzedni, albo na ich wniosek. Informacja uwzględnia dane, o których mowa w ust. 1, i jest sporządzana według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia.