Bieżące zagrożenia dla zdrowia publicznego: grzyby niejadalne, zatrucia chemikaliami, choroby zakaźne i antybiotykooporność
19.11.2024
Główny Inspektor Sanitarny dr n. med. Paweł Grzesiowski przekazał 18.11.2024 podczas konferencji w Warszawie informacje na temat bieżących zagrożeń dla zdrowia publicznego.
Muchomor czerwony
Podczas posiedzenia 7.11.2024 Zespół ds. oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych jednogłośnie przyjął uchwałę, w myśl której zarekomendowano umieszczenie dwóch substancji – muscymolu i kwasu ibotenowego, jako substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia – w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych stanowiącym wykaz nowych substancji psychoaktywnych – poinformował Główny Inspektor Sanitarny Paweł Grzesiowski.
Uchwała zostanie teraz przekazana Ministrowi Zdrowia, który na jej podstawie może dokonać zmiany w rozporządzeniu. Jeżeli Minister Zdrowia podejmie decyzję o wpisaniu tych substancji do rozporządzenia, to obrót zawierającymi je produktami będzie podlegać przepisom ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i będzie ścigany przez policję.
Do tego czasu produkty zawierające kwas ibotenowy lub muscymol, które mogą zostać użyte w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna stanowią środki zastępcze w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii – dodał Główny Inspektor Sanitarny. - Oznacza to, że handel muchomorem, wyciągami, wywarami z niego i innymi formami, jest w Polsce zabroniony i został objęty nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wytwarzanie i obrót takimi produktami są zakazane i podlegają karze pieniężnej w wysokości od 20 000 do 1 000 000 zł.
Zatrucia środkami chemicznymi
Substancje chemiczne zawarte w środkach ochrony roślin czy produktach biobójczych mogą zawierać składniki wysoce szkodliwe dla zdrowia i życia ludzi – podkreślił Główny Inspektor Sanitarny dr n. med. Paweł Grzesiowski.
Dodał także, że produkty chemiczne muszą być używane zgodnie z przeznaczeniem określonym przez producenta i wyłącznie w sposób zgodny z umieszczonymi na etykiecie instrukcjami i zaleceniami. Przed zastosowaniem tych środków należy przeczytać instrukcję użycia i ściśle się do niej stosować.
Korzystanie z produktów chemicznych jest bezpieczne tylko wtedy, gdy stosowane są zgodnie z przeznaczeniem, w sposób określony w instrukcji producenta – podkreślił dr Grzesiowski.
Wiele produktów z tej grupy jest przeznaczonych wyłącznie do użycia przez osoby posiadające specjalne uprawnienia. Informacja o takich wymaganiach znajduje się na etykiecie produktu. Używanie tych środków przez osoby nieprzeszkolone, bez zabezpieczenia w środki ochrony indywidualnej, jest nielegalne i może stwarzać poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia.
Nadzór nad chorobami zakaźnymi
Od 2002 r. Europa jest wolna od zakażeń wywołanych dzikim wirusem poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), ostatnie dwa zachorowania w Polsce odnotowano w 1982 r. i 1984 r. Jednak ze względu na występowanie przypadków tej choroby w Azji i Afryce, prowadzony jest ciągły nadzór nad przypadkami porażeń wiotkich oraz badania ścieków komunalnych pod kątem występowania wirusów poliomyelitis – mówiła prof. Iwona Paradowska Stankiewicz z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny PIB.
Prof. Magdalena Wieczorek z NIZP-PZH PIB zaznaczyła, że takie działanie jest elementem Światowego Programu Eradykacji Polio wprowadzonego przez Światową Organizację Zdrowia.
Sporadycznie w toku tych badań wykrywane są zmutowane formy wirusa, które nie stanowią zagrożenia dla osób zaszczepionych, ale mogą być niebezpieczne dla osób nieposiadających odporności poszczepiennej.
W listopadzie 2024 r. w próbce ścieków komunalnych pobranej w Warszawie ujawniono obecność wirusa polio typu 2, co nie świadczy o zachorowaniach wśród ludzi, ale zgodnie z wytycznymi WHO wskazuje na konieczność podjęcia działań zapobiegawczych. Podobne zdarzenia miały miejsce w ostatnim czasie w Hiszpanii oraz Wielkiej Brytanii - oświadczył Główny Inspektor Sanitarny.
Apelujemy do personelu medycznego oraz rodziców i opiekunów dzieci, które nie zostały zaszczepione lub nie ukończyły pełnego cyklu szczepień przeciw poliomyelitis, o uzupełnienie brakujących szczepień. Szczepienie jest nieodpłatne dla wszystkich osób do 19. roku życia. Szczepienia wykonywane są przy użyciu szczepionki inaktywowanej (IPV), która jest skuteczna i bezpieczna.
W związku ze zdarzeniem Państwowa Inspekcja Sanitarna podjęła działania mające na celu zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa polio na terenie Warszawy – powiedział dr n. med. Paweł Grzesiowski.
W ramach prowadzonych działań
- rozszerzono badania ścieków na terenie Warszawy,
- wzmożono nadzór nad występowaniem ostrych porażeń wiotkich u dzieci do 15 r.ż.,
- oszacowano grupę dzieci niezaszczepionych przeciwko poliomyelitis na terenie Warszawy,
- zaktualizowano stany magazynowe szczepionek przeciwko poliomyelitis,
- przekazano informację do podmiotów leczniczych na terenie Warszawy o konieczności uzupełnienia szczepień przeciwko polio u dzieci nieszczepionych oraz informację dot. obowiązku zgłaszania chorób zakaźnych i przypadków porażeń wiotkich
- umieszczono informacje nt. poliomyelitis na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie
- szkoły aktywnie włączyły się do akcji informacyjnej, przekazując rodzicom w dziennikach elektronicznych informacje o poliomyelitis oraz konieczności uzupełnienia szczepień.
Główny Inspektor Sanitarny, Krajowy Konsultant w dziedzinie chorób zakaźnych oraz Krajowy Konsultant w dziedzinie epidemiologii wydali wspólny komunikat w związku z wynikami monitorowania aktywności wirusa poliomyelitis w Polsce.
Antybiotykooporność
18 listopada obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Tegoroczna kampania podkreśla znaczenie odpowiedzialnego stosowania antybiotyków w walce ze wzrastającym zagrożeniem opornością. Hasło tegorocznych obchodów - „Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest niewidzialna, ja nie jestem” - podkreśla, że nawet zdrowe, sprawne osoby mogą ciężko zachorować, jeśli zostaną zainfekowane bakteriami opornymi na antybiotyki.
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe występuje, gdy bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty nie reagują na te leki. W wyniku oporności na antybiotyki i inne środki przeciwdrobnoustrojowe, zakażenia i choroby zakaźne stają się trudne lub niemożliwe do leczenia, co zwiększa ryzyko ciężkich powikłań i śmierci – mówił dr n. med. Paweł Grzesiowski. Podkreślił także, że zjawisko lekooporności dotyka kraje we wszystkich regionach, jego konsekwencje są zaostrzone przez ubóstwo i nierówności, a kraje o niskich i średnich dochodach są najbardziej dotknięte.
Antybiotyki są skuteczne w walce z bakteriami, ale nie leczą chorób wirusowych takich jak grypa, RSV czy COVID-19. Leki przeciwgrzybicze są skuteczne tylko wobec grzybów, a leki przeciwwirusowe – przeciw wirusom.
Niewłaściwe i nadmierne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi, zwierząt i roślin to główne przyczyny rozwoju patogenów opornych na leki.
W związku z tym Główny Inspektorat Sanitarny jak co roku włączył się w kampanię dotyczącą antybiotykooporności.