Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Trzebnicy

Salony beauty – sterylizacja i procedury

Podczas wykonywania zabiegów związanych z przerwaniem ciągłości skóry stosuje się sterylne i/lub jednorazowe narzędzia oraz zdezynfekowane urządzenia.
Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi osoby inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych podejmujące czynności, w trakcie wykonywania których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, są obowiązane do wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi.
Procedury powinny regulować sposób postępowania przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, zasady stosowania sprzętu poddawanego sterylizacji oraz sposoby przeprowadzania dezynfekcji skóry i błon śluzowych oraz dekontaminacji pomieszczeń i urządzeń.

Prawidłowo napisana procedura powinna zawierać:

• tytuł – do czego jest procedura,
• cel przygotowania procedury,
• dane osoby odpowiedzialnej za wdrożenie procedury oraz nadzór,
• zakres stosowania procedury,
• postępowanie/ instrukcję krok po kroku jak wykonać daną czynność,
• datę sporządzenia procedury,
• podpis osoby nadzorującej i wprowadzającej.

Klasyfikacja narzędzi używanych podczas zabiegu

Ze względu na ryzyko zakażenia dla narzędzi, dzieli się je na 3 grupy:

• niskiego ryzyka – kontaktują się z nieuszkodzoną skórą – dezynfekcja niskiego stopnia lub średniego stopnia;
• średniego ryzyka – kontaktują się z błonami śluzowymi oraz ze zdrową lub zmienioną skórą, ale nie wnikają do jałowych tkanek – sterylizacja lub dezynfekcja wysokiego stopnia (dezynfekcja wysokiego stopnia w przypadku, gdy narzędzie nie nadaje się do sterylizacji w autoklawie);
• wysokiego ryzyka – kontaktują się z uszkodzoną skórą i błonami śluzowymi, dochodzi do penetracji jałowych tkanek lub układu naczyniowego - sterylizacja.

Sposób dekontaminacji urządzeń według klasyfikacji Spauldinga

• dezynfekcja:
  - narzędzia kontaktujące się z nieuszkodzoną skórą;
• sterylizacja:
  - narzędzia kontaktujące się z błonami śluzowymi,
  - narzędzia kontaktujące się z uszkodzonymi tkankami.

Preferowaną metodą sterylizacji narzędzi jest sterylizacja w autoklawie – jest to sterylizacja wysokotemperaturowa przeprowadzana parą wodną pod ciśnieniem.

Salony beauty mogą przeprowadzać sterylizację samodzielnie na stanowisku sterylizacji gabinetowej lub zlecać sterylizację firmie zewnętrznej specjalizującej się w przeprowadzaniu procesów sterylizacji.

Stanowisko sterylizacji gabinetowej

Jest to zespół urządzeń do przeprowadzenia dekontaminacji narzędzi i wyrobów medycznych, w tym sterylizacji.

Stanowisko sterylizacji gabinetowej może znajdować się w oddzielnym pomieszczeniu lub w gabinecie, w którym wykonywane są zabiegi, pod warunkiem, iż sterylizacja przeprowadzana jest poza godzinami świadczenia usług.

Stanowisko sterylizacji gabinetowej dzieli się na 3 strefy:

Na stanowisku sterylizacji gabinetowej powinien obowiązywać ruch postępowy.

Strefa wyrobów skażonych:

• odkładanie narzędzi prosto po zabiegu,
• blat wyrobów skażonych nie może kontaktować się bezpośrednio z szafami zawierającymi wyroby czyste i sterylne,
• strefa powinna być wyposażona w urządzenia do mycia i dezynfekcji narzędzi:
• myjnię-dezynfekator i/lub
• myjkę ultradźwiękową i/lub
• zamykany pojemnik z wkładem sitowym
• zlew dwukomorowy.

Strefa wyrobów czystych:

• przeznaczona jest dla narzędzi umytych i dezynfekowanych, w tej strefie odbywa się również suszenie narzędzi;
• na tym etapie narzędzia są sprawdzane pod względem sprawności i możliwości wykorzystania ich ponownie oraz pakowane w pakiety sterylizacyjne;
• strefa kończy się autoklawem.

Strefa wyrobów sterylnych:

• jest to część blatu i szuflady przeznaczone na wysterylizowane pakiety;
• przy zwalnianiu autoklawu pakiety powinny być ocenione pod względem poprawności przeprowadzonego procesu sterylizacji;
• poza wskaźnikami sprawdza się czy pakiety nie są uszkodzone oraz czy wewnątrz pakietów nie zebrały się krople wody.

Prawidłowy łańcuch dekontaminacji narzędzi

• mycie (mycie manualne lub za pomocą urządzeń do tego przeznaczonych);
• dezynfekcja właściwa (dezynfekcja manualna lub za pomocą urządzeń do tego przeznaczonych);
• płukanie (najlepiej przy użyciu wody destylowanej);
• suszenie;
• zapakowanie narzędzi w rękawy do sterylizacji;
• opis pakietów sterylizacyjnych (data sterylizacji, termin utrzymania stanu sterylności);
• sterylizacja w autoklawie;
• ułożenie wysterylizowanych narzędzi w miejscach do ich przechowywania.

Kontrola procesu sterylizacji

Kontrola procesu sterylizacji jest jednym z obowiązków osób przeprowadzających cały proces i odbywa się przy każdym procesie sterylizacji. Kontrola odbywa się w zakresie: wskaźników fizycznych, wskaźników chemicznych oraz wskaźników biologicznych.
Wskaźniki fizyczne są to wskaźniki najczęściej znajdujące się w urządzeniu: termometry,  manometry, kontrolki świetlne, wydruki parametrów procesu.
Wskaźniki fizyczne zawierają informacje o parametrach procesu sterylizacji (czasie, wilgotności względnej, ciśnieniu, temperaturze itp.). Jeżeli na wydruku są prawidłowe wyniki to oznacza, że osiągnięto warunki skutecznej sterylizacji. Wskaźniki fizyczne informują tylko o warunkach w komorze sterylizatora.
Wskaźniki chemiczne są to wskaźniki działające w oparciu o zmianę barwy substancji chemicznej: taśmy samoprzylepne, znaczniki umieszczone na opakowaniach. Wskaźniki chemiczne informują o warunkach panujących w komorze sterylizatora. Wyróżnia się 6 typów wskaźników chemicznych. W salonach beauty z reguły wykorzystywane są wskaźniki: typu 1 - umieszczone na opakowaniu oraz typu 4 (lub 5, 6) - umieszczone w opakowaniu do sterylizacji.

Test Bowie-Dicka – test symulacyjny, który powinien być wykonany codziennie przed rozpoczęciem pracy, po pracach naprawczych i konserwacyjnych. Test Bowie-Dicka informuje o prawidłowym usuwaniu powietrza i penetracji pary wodnej – przeznaczony do sterylizatorów parowych.
Wskaźniki biologiczne to wskaźniki, które zawierają spory bakterii – występują w postaci testów paskowych lub ampułkowych. Informują o skuteczności biologicznej procesu sterylizacji. Wskaźniki biologiczne należy poddać inkubacji.

Na prawidłowy przebieg procesu sterylizacji wpływa:

• przygotowanie narzędzi podczas etapów dekontaminacji poprzedzających sterylizację;
• zapakowanie narzędzi w pakiety sterylizacyjne;
• ułożenie pakietów w autoklawie.

Najczęstsze błędy zaburzające proces sterylizacji:

• sterylizacja niedoczyszczonych wcześniej narzędzi;
• „przeładowane” pakiety – po wyjęciu z autoklawu mogą być widoczne kropelki wody wewnątrz pakietu;
• niezabezpieczone ostre narzędzia, co prowadzi do uszkodzenia rękawów do sterylizacji;
• nieodpowiednie ułożenie pakietów w autoklawie – zaburza przepływ pary wodnej;
• zbyt duża liczba pakietów w jednym wsadzie.

Zasady przechowywania narzędzi i akcesoriów używanych do zabiegów

Narzędzia i akcesoria powinny być przechowywane w miejscach zapobiegających ich zabrudzeniu tj. szafkach, szufladach lub zamykanych pojemnikach:

• nie przechowuje się narzędzi i urządzeń na blatach roboczych,
• nie przechowuje się narzędzi jednorazowych, zdezynfekowanych i sterylnych luzem razem z innymi akcesoriami w jednym pudełku/kuferku.

Dokumentacja procesu sterylizacji

Dokumentację prowadzi się dla każdej partii materiału poddawanego sterylizacji. Dokumentacja zawiera niżej wymienione informacje:

• informacje o osobie przeprowadzającej proces sterylizacji;
• datę przeprowadzenia procesu sterylizacji;
• oznakowanie pakietów (narzędzia poddane sterylizacji) i ich liczby;
• wyniki kontroli w postaci wydruku lub zapisu elektronicznego parametrów sterylizacji;
• wyniki kontroli chemicznej z uwzględnieniem klasy wskaźników i ich rozmieszczenia;
• wyniki kontroli biologicznej o ile była przeprowadzona z uwzględnieniem rozmieszczenia wskaźników.