Jak można zarazić się odrą?

Objawy
Objawy odry są dość charakterystyczne i występują w kilku etapach:
• Okres inkubacji (wylęgania się wirusa po zakażeniu) trwający około 10-12 dni.
• Okres zwiastunów 2-4 dni przed pojawieniem się wysypki, pierwsze objawy infekcji :
Wysoka gorączka
Katar
Kaszel
Zapalenie spojówek
Plamki Koplika – charakterystyczne dla odry - pojawiające się na błonie śluzowej policzków białe liczne grudki, które bledną wraz z pojawieniem się wysypki.
Powikłania
Powikłania występują nawet u 30% chorych. U dzieci najczęściej pojawia się biegunka, zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc, krtani i tchawicy oraz powikłania neurologiczne, do których należy ostre zapalenie mózgu, które pozostawia trwałe następstwa. Powikłania po odrze mogą pojawić się po kilku latach po przechorowaniu odry. Po 7-10 latach może rozwinąć się podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), nieodwracalne i prowadzące do śmierci. Najczęściej rozwija się u dzieci, u których do zakażenia doszło poniżej 2 roku życia.
U dorosłych najczęstszym powikłaniem jest zapalenie płuc o ciężkim przebiegu, zapalenie mięśnia sercowego oraz zapalenie wątroby. Zapalenie płuc stanowi najczęstszą przyczynę zgonu u dorosłych w przebiegu odry. Do najgroźniejszych powikłań należą również powikłania neurologiczne - zapalenie mózgu i/lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które pozostawiają trwałe następstwa. Mogą skończyć się zgonem. Ryzyko powikłań neurologicznych wzrasta z wiekiem, już powyżej 10 roku życia jest 2-3 krotnie większe.
Szczepienia
Profilaktyką odry są szczepienia ochronne. Dla uzyskania odporności populacyjnej powinny objąć ponad 95% ludności. Szczepienie jest jedynym skutecznym środkiem zapobiegającym zachorowaniu na odrę. Efektywność szczepień jest bardzo wysoka.
Po podaniu pierwszej dawki szczepionki odporność uzyskuje ok. 95–98% osób zaszczepionych. Natomiast podanie drugiej dawki szczepionki pozwala osiągnąć odporność u niemalże 100% osób zaszczepionych.
Do obowiązkowego programu szczepień, szczepienia przeciw odrze dla dzieci w wieku 13-15 miesięcy wprowadzono w 1975 r. Schemat dwudawkowy w Polsce wprowadzono 1991 roku. Obecnie kalendarz szczepień pierwszą dawkę przewiduje w 13-14 miesiącu życia, drugą w 6 roku życia. Wszystkie szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce zarejestrowane w Polsce dopuszczone są do stosowania również u dorosłych. Szczepienie dorosłego przeciw odrze obejmuje podanie dwóch dawek skojarzonej szczepionki w odstępie minimum 4 tygodni. Szczepienia dla dzieci i młodzieży do 19 roku życia są bezpłatne. Szczepienie dla osób dorosłych jest szczepieniem zalecanym (płatnym). Szczególnie zalecane dla urodzonych przed 1976, które wcześniej nie chorowały na odrę oraz osobom, które w przeszłości otrzymały niepełny schemat szczepienia ( I dawkę ).

Odra jest ostrą wirusową chorobą zakaźną. Wywołuje ją wirus odry należący do rodzaju Morbillivirus z rodziny Paramyxoviridae. Występuje wyłącznie u ludzi. Najczęściej występuje w wieku dziecięcym, ale chorują również dorośli.

Wirus szerzy się drogą kropelkową przez bezpośredni kontakt z wydzieliną jamy nosowo-gardłowej rozprzestrzenianymi poprzez kichanie lub kaszel. Wykazuje on bardzo dużą zaraźliwość, ponieważ po kontakcie z chorym zakazi się 90 % nieuodpornionych osób (które nie zetknęły się wcześniej z wirusem lub nie były szczepione).

Objawy

Objawy odry są dość charakterystyczne i występują w kilku etapach:

Okres inkubacji (wylęgania się wirusa po zakażeniu) trwający około 10-12 dni.
Okres zwiastunów 2-4 dni przed pojawieniem się wysypki, pierwsze objawy infekcji :

Wysoka gorączka
Katar
Kaszel
Zapalenie spojówek
Plamki Koplika – charakterystyczne dla odry - pojawiające się na błonie śluzowej policzków białe liczne grudki, które bledną wraz z pojawieniem się wysypki,

Okres wysypkowy – grudkowo-plamista nieswędząca wysypka, początkowo różowa, która później zlewa się w większe plamy. W pierwszej kolejności pojawia się na twarzy i za uszami, stopniowo obejmuje tułów i kończyny.
Etap zdrowienia – u większości pacjentów choroba kończy się wraz z ustąpieniem wysypki, w miejscach zmian skórnych powstają brązowe przebarwienia z łuszczącą się skórą. Odporność po przechorowaniu trwa całe życie

Objawy u osób dorosłych przechodzących odrę są bardziej nasilone.

Powikłania

Powikłania występują nawet u 30% chorych. U dzieci najczęściej pojawia się biegunka, zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc, krtani i tchawicy oraz powikłania neurologiczne, do których należy ostre zapalenie mózgu, które pozostawia trwałe następstwa. Powikłania po odrze mogą pojawić się po kilku latach po przechorowaniu odry. Po 7-10 latach może rozwinąć się podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), nieodwracalne i prowadzące do śmierci. Najczęściej rozwija się u dzieci, u których do zakażenia doszło poniżej 2 roku życia.

U dorosłych najczęstszym powikłaniem jest zapalenie płuc o ciężkim przebiegu, zapalenie mięśnia sercowego oraz zapalenie wątroby. Zapalenie płuc stanowi najczęstszą przyczynę zgonu u dorosłych w przebiegu odry. Do najgroźniejszych powikłań należą również powikłania neurologiczne - zapalenie mózgu i/lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, które pozostawiają trwałe następstwa. Mogą skończyć się zgonem. Ryzyko powikłań neurologicznych wzrasta z wiekiem, już powyżej 10 roku życia jest 2-3 krotnie większe.

Szczepienia

Profilaktyką odry są szczepienia ochronne. Dla uzyskania odporności populacyjnej powinny objąć ponad 95% ludności. Szczepienie jest jedynym skutecznym środkiem zapobiegającym zachorowaniu na odrę. Efektywność szczepień jest bardzo wysoka.

Po podaniu pierwszej dawki szczepionki odporność uzyskuje ok. 95–98% osób zaszczepionych. Natomiast podanie drugiej dawki szczepionki pozwala osiągnąć odporność u niemalże 100% osób zaszczepionych.

Do obowiązkowego programu szczepień, szczepienia przeciw odrze dla dzieci w wieku 13-15 miesięcy wprowadzono w 1975 r. Schemat dwudawkowy w Polsce wprowadzono 1991 roku. Obecnie kalendarz szczepień pierwszą dawkę przewiduje w 13-14 miesiącu życia, drugą w 6 roku życia. Wszystkie szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce zarejestrowane w Polsce dopuszczone są do stosowania również u dorosłych. Szczepienie dorosłego przeciw odrze obejmuje podanie dwóch dawek skojarzonej szczepionki w odstępie minimum 4 tygodni. Szczepienia dla dzieci i młodzieży do 19 roku życia są bezpłatne. Szczepienie dla osób dorosłych jest szczepieniem zalecanym (płatnym). Szczególnie zalecane dla urodzonych przed 1976, które wcześniej nie chorowały na odrę oraz osobom, które w przeszłości otrzymały niepełny schemat szczepienia ( I dawkę ).

Kontakt z osobą chorą na odrę - szczepienie poekspozycyjne.

Osoby, które miały bezpośredni kontakt z chorym na odrę w ciągu 72 godzin powinny przyjąć szczepienie poekspozycyjne. Zalecenie dotyczy osób nieszczepionych lub szczepionych jedną dawką. Szczepienie poekspozycyjne jest bezpłatne.

Jak postępować?

! Jeżeli u siebie lub u twoich bliskich podejrzewasz odrę, skontaktuj się telefonicznie z lekarzem.

! Jeżeli miałeś kontakt z osobą chorą na odrę, a nie chorowałeś na odrę w przeszłości, ani nie byłeś szczepiony, niezwłocznie umów wizytę lekarską

! jesteś chory na odrę, zostań w domu.

Zachorowania na odrę w Polsce i na świecie

Obecnie w Polsce oraz w na obszarze UE/EOG odnotowuje się zwiększoną liczbę zachorowań. Ogniska występują aktualnie m.in. w Polsce, Austrii, na Cyprze, we Francji, Holandii, Portugalii i Rumunii, na terenie której 5 grudnia 2023 r. ogłoszono stan epidemii. Z danych WHO w Regione Europejskim w 2023 r. zgłoszono 58 115 przypadków odry. Z czego 55 773 odnotowano w krajach spoza UE/EOG, w tym najwięcej w: Kazachstanie (15 111), Azerbejdżanie (13 735), Rosji (12 723), Kirgistanie (7 044), Turcji (4 559), Uzbekistanie (1 107), Armenii (554), Tadżykistanie (294), Wielkiej Brytanii (231) i Białorusi (188).

Od początku 2024 roku odnotowano już 9 zgonów u dzieci i dorosłych.

Więcej informacji na: