„Napoje energetyzujące – wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży” - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Warszawie

„Napoje energetyzujące – wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży”

Napoje energetyzujące są bardzo popularną używką wśród dorosłych, młodzieży oraz dzieci. W Polsce napoje energetyzujące nazywane są „energetykami”, a przecież są one słabym źródłem energii. W języku angielskim na napoje energetyzujące używa się określeń „stymulant drink” czy „energy drink”. Skierowane są do osób dorosłych i mają na celu zmniejszenie uczucia zmęczenia, poprawę samopoczucia i wydolności organizmu.

Często napoje energetyzujące mylone są z napojami izotonicznymi, które również są bardzo popularne wśród młodzieży.
Napoje izotoniczne zostały zaprojektowane głównie z myślą o osobach aktywnych fizycznie oraz w stanach zwiększonej potliwości. Ich głównym zadaniem jest chronić organizm przed odwodnieniem oraz uzupełnić niedobory elektrolitów utraconych w trakcie wzmożonej aktywności fizycznej. Są łatwo przyswajalne, ponieważ stężenie rozpuszczalnych w nich cząstek jest takie samo jak we krwi człowieka.
Różnice w składzie produktów: (energetyzujące – duża zawartość cukru, kofeiny, tauryny; izotoniczne – zawartość mikroelementów i makroelementów, witamin). Występują także różnice w oddziaływaniu na organizm (energetyzujące – funkcja pobudzająca; izotoniczne – zapobiegają odwodnieniu organizmu, uzupełniają elektrolity).
Napoje energetyzujące (tzw. energy drinki, napoje wysokooktanowe) to gazowane napoje bezalkoholowe, które mają działanie pobudzające. Napoje te, wzbogacane są o substancje, które mają za zadanie poprawiać sprawność fizyczną (w krótkim przedziale czasowym), psychofizyczną oraz zdolność koncentracji. Najczęściej w swoim składzie zawierają kofeinę, znaczną ilość cukru i taurynę.
Spożywanie napojów energetyzujących u coraz młodszych osób zdecydowanie rośnie, co jest niepokojące z punktu widzenia zdrowia publicznego.
W wyniku diagnozy przedsięwzięć prozdrowotnych w placówkach nauczania i wychowania oraz rozmów z nauczycielami placówek oświatowych zdiagnozowano problem częstego spożywania napojów energetyzujących wśród dzieci i młodzieży. W związku z powyższym Oddział Promocji Zdrowia w 2023r w placówkach szkolnych realizuje projekt edukacyjny pn. „Napoje energetyzujące – wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży”, którego celem będzie podniesienie świadomości młodego pokolenia nt. długofalowych konsekwencji dla zdrowia wynikających z nadmiernego spożywania napojów nergetyzujących.
Diagnoza środowiska
Na podstawie danych opublikowanych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA):

po napoje energetyczne sięga więcej chłopców niż dziewczynek,
co piąte dziecko w wieku 6-10 lat spożyło napój energetyczny min. raz w roku,
dzieci w wieku 3-10 lat wypijają średnio 0,49l napoju energetycznego tygodniowo ,
56% dzieci deklaruje wypicie 1 szklanki tygodniowo, 24% 2 szklanki oraz 7% ponad 4 szklanki tygodniowo,
u młodzieży te wartości są znacznie wyższe,
67% nastolatków (12-20 lat) spożywa napoje energetyzujące, w tym 16% dość często.

Składniki zawarte w napojach energetyzujących mają szkodliwy wpływ na zdrowie młodego pokolenia. Kofeina stanowi podstawowy składnik tych napojów, nie jest przy tym zalecana w diecie dzieci, gdyż ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia przez dzieci może powodować nagłe zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości powoduje znaczny wzrost ciśnienia tętniczego we krwi. Ponadto kofeina ma szkodliwy wpływ na gospodarkę wapniową, co może powodować zaburzenia w procesie tworzenia kości. Duże spożycie kofeiny może również wpływać na długość i jakość snu dzieci i młodzieży.
Cel główny:
Zwiększenie świadomości dzieci, młodzieży, rodziców /opiekunów oraz kadry pedagogicznej na temat skutków zdrowotnych nadużywania napojów energetyzujących.
Cele szczegółowe:

uświadomienie w grupie docelowej sposobów otrzymywania wystarczającej ilości energii ze zdrowego trybu życia;
podniesienie świadomości młodzieży i rodziców na temat składu napojów energetyzujących;
uświadomienie grupie docelowej wpływu napojów energetyzujących na zdrowy młody organizm;
podniesienie poziomu wiedzy na temat podejmowania wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu.

Adresaci programu:

uczniowie klas 1-8 szkół podstawowych,
uczniowie klas 1-4 szkół ponadpodstawowych,
rodzice/opiekunowie,
kadra pedagogiczna.

Uwaga: Grupą szczególnego ryzyka są dzieci z cukrzycą, chorobami sercowo-naczyniowymi, chorobami nerek, wątroby, nadczynnością tarczycy oraz niestabilne emocjonalnie.