Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Włoszczowie

Postępowanie administracyjne prowadzone przez organy państwowej inspekcji sanitarnej w przedmiocie chorób zawodowych regulują przepisy: Kodeks pracy¹, rozporządzenie w sprawie chorób zawodowych², a także Kodeks postępowania administracyjnego³.

Internetowy System Aktów Prawnych (ISAP)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19740240141
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20091050869
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19600300168

W toku tego postępowania organy inspekcji sanitarnej nie rozstrzygają

• w którym zakładzie doszło do powstania choroby zawodowej mającej związek pracą (narażeniem zawodowym),
• ani stopnia przyczynienia się określonego zakładu pracy do powstania u pracownika choroby zawodowej,

a mają za zadanie ocenić narażenie zawodowe pracownika w zakładach pracy⁴.

Chorobą zawodową nie jest każda choroba, która powstała w związku z zatrudnieniem.

Ustawowa definicja choroby zawodowej mówi, że chorobą zawodową może być wyłącznie choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana narażeniem zawodowym. Ustawodawca umożliwił, rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Jak przebiega postępowanie w sprawie choroby zawodowej - etapy:

• Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej - rozpoczyna postępowanie,
• Wszczęcie postępowania administracyjnego przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (organ administracyjny),
• Ocena narażenia zawodowego przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego - sporządzenie karty oceny narażenia zawodowego,
• Przesłanie skierowania na badania wraz z kartą oceny narażenia zawodowego do jednostki orzeczniczej I stopnia,
• Wydanie orzeczenia przez jednostkę orzeczniczą,
• Wydanie decyzji administracyjnej przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

 

Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać między innymi:

• pracownik aktualnie zatrudniony - zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną,
• były pracownik (nie musi za pośrednictwem lekarza).

Obligatoryjne zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej spoczywa na pracodawcy, lekarzu jednostki orzeczniczej oraz lekarzu i lekarzu dentyście¹ (z tym, że lekarz i lekarz dentysta poprzez skierowanie na badania do jednostki orzeczniczej).
Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej przekazuje się:

• właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
• właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy,

których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tym miejscu, a w przypadku braku takiej możliwości - według miejsca, na terenie którego było ostatnie narażenie zawodowe.

Dane teleadresowe Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych woj. świętokrzyskiego znaleźć można: https://www.gov.pl/web/wsse-kielce/kontakt-psse

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, dokonuje się na formularzu stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób⁵, a w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika - dodatkowo w formie telefonicznej.

Wszczęcie postępowania administracyjnego przez właściwego inspektora sanitarnego

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny po otrzymaniu zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, zawiadamia o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie choroby zawodowej. Zawiadomienie to przesyła do stron postępowania, tj. pracownika/ byłego pracownika oraz zakładów, w których pracuje i pracował.

Ocena narażenia zawodowego przez właściwego inspektora sanitarnego - sporządzenie karty oceny narażenia zawodowego

Pracownik/były pracownik - po otrzymaniu zawiadomienia o wszczęciu postępowania - musi przekazać do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego informacje o:

• przebiegu zatrudnienia celem umożliwienia organowi sporządzenia wywiadu zawodowego i karty oceny narażenia zawodowego (załącznik nr 4 do rozporządzenia w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób⁵),
• w miarę możliwości, danych dotyczących rodzaju wykonywanych czynności - sposobu wykonywania pracy.

Zważywszy na zasadę pisemności postępowania administracyjnego³ powyższe informacje należy przygotować w domu i czytelnie podpisać⁶.

Zachęcamy do skorzystania z zamieszczonych poniżej druków (Materiały) celem przekazania informacji o przebiegu zatrudnienia i wykonywanych czynnościach - sposobie wykonywania pracy, w podziale na czynniki, które wskazuje się jako przyczynę choroby zawodowej.

- informacje niezbędne do wypełnienia karty oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej i do przekazania jednostce orzeczniczej.
wzór - karta oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej.pdf

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który wszczął postępowanie, wzywa pracodawcę do udzielenia informacji o zatrudnieniu i wykonywanych czynnościach przez pracownika, o czynnikach, mogących być przyczyną choroby zawodowej. Są to informacje:

• charakterystyka wykonywanej pracy (rodzaj wykonywanych czynności - sposób wykonywania pracy),
• wyniki badań oraz pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy,
• rodzaj, zakres i stopień obciążenia czynnościami,
• chronometraż czynności powodujących obciążenie określonego układu lub narządu organizmu ludzkiego,
• pozycja ciała podczas wykonywania czynności,
• opis środków profilaktycznych podejmowanych przez pracodawcę w związku z narażeniem zawodowym,
• wykonywane badania profilaktyczne w okresie zatrudnienia (kto wykonywał badania - nazwa i adres podmiotu przeprowadzającego badania), czy były orzekane przeciwwskazania do wykonywania pracy oraz czy pracownik korzystał z urlopów dla poratowania zdrowia (ile razy, kiedy).

Ponadto, zgodnie z rozporządzeniem, państwowy powiatowy inspektor sanitarny, w przypadku aktualnego zatrudnienia i wątpliwości dotyczących zgromadzonej dokumentacji, przeprowadza ocenę narażenia bezpośrednio u pracodawcy, uwzględniając ocenę ryzyka zawodowego.

Ocenę narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej sporządza państwowy powiatowy inspektor sanitarny na formularzu wskazanym w przepisach (wzór powyżej) wykorzystując informacje pozyskane:

• od pracownika,
• od pracodawców,
• z dokumentacji gromadzonej przez jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

 

Przesłanie przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego skierowania na badania wraz z kartą oceny narażenia zawodowego do jednostki orzeczniczej I stopnia

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który przeprowadził ocenę narażenia zawodowego, przekazuje ją w postaci karty oceny narażenia zawodowego (wzór powyżej) wraz ze skierowaniem na badania (w stosownych przypadkach) do jednostki orzeczniczej I stopnia w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo orzeczenia o braku podstaw do jej rozpoznania.

Na tym etapie postępowania administracyjnego rozpoczyna się postępowanie diagnostyczno-orzecznicze. Jego przebieg i czas trwania uzależniony jest od lekarzy orzeczników.

Zachęcamy pracownika do zgromadzenia dokumentacji medycznej i przekazania jej do jednostki orzeczniczej.

Wydanie orzeczenia

Wydawanie orzeczeń lekarskich zostało powierzone lekarzom spełniającym określone prawem wymagania kwalifikacyjne⁷, zatrudnionym w jednostkach orzeczniczych I oraz II stopnia. Orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania wydawane jest na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego. To lekarzom orzecznikom prawodawca powierzył obowiązek analizy i rozstrzygnięcia (w postaci orzeczenia lekarskiego) czy pracownik/były pracownik wykonuje/wykonywał pracę w warunkach, które mogły przyczynić się do powstania choroby i czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wykonywaną pracą, a powstałą chorobą. Lekarz orzecznik, który wydał orzeczenie lekarskie przesyła je do pracownika i do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Jeżeli pracownik badany w jednostce orzeczniczej I stopnia, nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego, może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia.

Wydanie decyzji administracyjnej

Po otrzymaniu orzeczenia/orzeczeń, państwowy powiatowy inspektor sanitarny weryfikuje orzeczenie pod względem formalnym uwzględniając kryteria:

• czy jest wydane we właściwej formie,
• czy jest uzasadnione oraz czy wyjaśnia w sposób logiczny i zrozumiały przyczyny podjętego rozstrzygnięcia,
• czy jest podpisane przez uprawnionego lekarza zatrudnionego w jednostce orzeczniczej.

Jeśli orzeczenie lekarskie jest prawidłowe pod względem formalnym i zostało wydane zgodnie z przepisami prawa - wiąże państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, co do ustaleń w nim poczynionych⁸. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny nie jest uprawniony do kontroli merytorycznej orzeczenia lekarskiego, ani też do dokonania własnych ustaleń, które prowadziłyby do odmiennego rozpoznania choroby zawodowej⁹.
Dlatego państwowy powiatowy inspektor sanitarny wydaje decyzję w sprawie choroby zawodowej na podstawie między innymi orzeczenia lekarskiego. Jest związany treścią tego orzeczenia  w zakresie poczynionych w nim ustaleń, tj. dotyczących schorzenia i jego przyczyn. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny wydaje decyzję zgodnie z rozpoznaniem zamieszczonym w orzeczeniu lekarskim, co oznacza, że jeśli lekarz orzecznik rozpoznał chorobę zawodową, to państwowy powiatowy inspektor sanitarny wyda decyzję o jej stwierdzeniu. Jeśli orzecznik nie rozpoznał choroby zawodowej, to państwowy powiatowy inspektor sanitarny wyda decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej.

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny przesyła wydaną decyzję do wszystkich stron postępowania, tj. pracownika oraz zakładów, w których pracował lub nadal pracuje. W terminie 14 dni od otrzymania decyzji, każda ze stron postępowania, która jest niezadowolona z decyzji,  ma prawo złożyć odwołanie do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, który wydał decyzję.
 

Zachęcamy do zapoznania się z materiałami publikowanymi na stronach internetowych dot. również zakresu profilaktyki chorób zawodowych:

https://npz.net.pl/choroby/
http://www.programyzdrowotne.pl/

 

---

¹ Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)
² Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1836)
³ Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm.)
⁴ wyrok NSA z dnia 28.01.2015 r. sygn. akt II OSK 1549/13
⁵ Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572); https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20021321121
⁶ Pisma utrwalone w postaci papierowej opatruje się podpisem własnoręcznym. Pisma utrwalone w postaci elektronicznej opatruje się między innymi podpisem zaufanym.
⁷ Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 437)
⁸ wyrok NSA z dnia 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt II OSK 2289/13
⁹ wyrok NSA z dnia 5 stycznia 2007 r., sygn. akt II OSK 1078/06