Czynniki fizyczne
Podstawowe definicje1
hałas – to każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy albo szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy
dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu w środowisku pracy wynoszą:
- 85 dB - w odniesieniu do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy,
- 115 dB - maksymalny poziom dźwięku, oznaczany A,
- 135 dB - szczytowy poziom dźwięku, oznaczany C.
drgania mechaniczne – to drgania lub wstrząsy przekazywane do organizmu człowieka przez części ciała mające bezpośredni kontakt z drgającym obiektem; jako czynnik szkodliwy dla zdrowia w środowisku pracy występują w postaci drgań miejscowych albo drgań ogólnych
Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe związane z narażeniem pracowników na hałas lub drgania mechaniczne, wynikające z cech miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych warunkach środków lub procesów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem:
- poziomu i rodzaju narażenia, włącznie z narażeniem na hałas impulsowy lub drgania mechaniczne przerywane i powtarzające się wstrząsy;
- czasu trwania narażenia, w tym czasu pracy w godzinach nadliczbowych, oraz obowiązujących u pracodawcy systemów i rozkładów czasu pracy;
- wartości NDN oraz wartości progów działania dla hałasu lub drgań mechanicznych;
- skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, w tym należących do grup szczególnego ryzyka;
- skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i drganiami mechanicznymi;
- informacji dotyczących poziomu emisji hałasu lub drgań mechanicznych, dostarczanych przez producenta środków pracy;
- istnienia alternatywnych środków pracy, zaprojektowanych do ograniczenia emisji hałasu lub drgań mechanicznych;
- informacji uzyskanych w wyniku profilaktycznych badań lekarskich pracowników;
- pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami bezpieczeństwa lub innymi dźwiękami, które pracownik powinien obserwować w celu ograniczenia ryzyka wypadku przy pracy;
- skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i substancjami chemicznymi o działaniu szkodliwym na narząd słuchu (substancjami ototoksycznymi), jeżeli umożliwia to stan wiedzy technicznej i medycznej;
- dostępności środków ochrony indywidualnej przed hałasem lub drganiami mechanicznymi o odpowiedniej charakterystyce tłumienia;
- pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z oddziaływań drgań mechanicznych na środki pracy lub miejsce pracy, takich jak zakłócenia stabilności konstrukcji lub złączy, utrudnione operowanie elementami sterowniczymi, nieprawidłowości w odczytach wskazań aparatury kontrolno‑pomiarowej;
- wpływu niskich temperatur i zwiększonej wilgotności na pracowników narażonych na działanie drgań mechanicznych, a szczególnie drgań miejscowych.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z materiałami znajdującymi się na stronach internetowych z zakresu OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO:
- Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia Pracy
https://oira.osha.europa.eu/pl/what-is-risk-assessment
https://osha.europa.eu/pl/tools-and-resources/oira
- Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego
https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P49200117461553859050119
- Instytutu Medycyny Pracy imienia prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
https://www.imp.lodz.pl/zaklad-zagrozen-wibroakustycznych
Hałas i drgania mechaniczne – pomiary2
najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) - wartość średnia natężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Pracodawca zapewnia wykonanie badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności
Ocena ryzyka zawodowego, powinna być:
Pracodawca zobowiązany jest do wyeliminowania źródła ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne albo ograniczenia go do możliwie najniższego poziomu, uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo techniczny.
Badania i pomiary fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy należy wykonywać każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie.
Hałas
W przypadku gdy uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażeniem na hałas nie jest możliwe za pomocą środków ochrony zbiorowej lub organizacji pracy, pracodawca:
- udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości progów działania,
- udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu oraz nadzoruje prawidłowość ich stosowania, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają lub przekraczają wartości NDN.
Środki ochrony indywidualnej słuchu są dobierane w sposób eliminujący ryzyko uszkodzenia słuchu lub zmniejszający je do najniższego możliwego do osiągnięcia w danych warunkach poziomu. Środki ochrony indywidualnej przeznaczone do zapobiegania szkodliwym skutkom hałasu powinny zmniejszać hałas w takim stopniu, aby maksymalny poziom dźwięku A, odbierany przez użytkownika, nie przekroczył wartości dopuszczalnych. Środki te powinny posiadać etykiety, wskazujące wartość tłumienia hałasu i wartość wskaźnika komfortu zapewnianego przez dany środek, a jeśli nie jest to możliwe, etykiety powinny być umieszczone na opakowaniu fabrycznym tego środka.
Pragniemy zwrócić Państwa uwagę na opracowaną przez CIOP aplikację wspomagającą dobór ochronników słuchu przeznaczoną do zainstalowania w urządzeniach przenośnych typu smartfon lub tablet, o której mogą Państwo przeczytać na stronie internetowej:
https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P56000178381619614949816&html_tresc_root_id=300008274&html_tresc_id=300004634&html_klucz=300008274&html_klucz_spis=300008274
w pliku: „Aplikacja wspomagająca dobór ochronników słuchu. Materiały informacyjne” Autor: dr inż. Emil Kozłowski
Opracowano również wytyczne do sprawdzania oraz nauki prawidłowego umieszczania wkładek przeciwhałasowych w zewnętrznym przewodzie słuchowym, z którymi mogą Państwo się zapoznać na stronie internetowej:
https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P61200119521647524599913&html_tresc_root_id=300013266&html_tresc_id=300013258&html_klucz=54321&html_klucz_spis=
w pliku: „Prawidłowe umieszczanie wkładek przeciwhałasowych w zewnętrznym przewodzie słuchowym. Wytyczne do sprawdzania oraz nauki”. Autorzy: mgr inż. Emil Kozłowski, dr inż. Rafał Młyński
Ponad wyżej wskazane obowiązki, pracodawca powinien:
- oznaczyć znakami bezpieczeństwa miejsca pracy, w których wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy przekraczają wartości NDN oraz
- wydzielić strefy z takimi miejscami i ograniczyć do nich dostęp, jeżeli jest to technicznie wykonalne i ryzyko wynikające z narażenia na hałas, uzasadnić takie wydzielenie.
Narażenie indywidualne pracownika na hałas lub drgania mechaniczne nie może przekroczyć wartości NDN.
Jeżeli jednak pracodawca stwierdzi narażenie indywidualne na hałas lub drgania mechaniczne przekraczające wartości NDN, to musi on:
- podejmuje niezwłoczne działania w celu ograniczenia narażenia indywidualnego poniżej wartości NDN,
- ustala przyczyny wystąpienia nadmiernego narażenia indywidualnego,
- dobiera środki ochronne oraz podejmuje działania zapobiegawcze, pozwalające uniknąć ponownego wystąpienia narażenia indywidualnego przekraczającego wartości NDN.
Rejestry i karty pomiarów1
Pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, którego wzór jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów, której wzór jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
W przypadku likwidacji zakładu pracy pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu.
Pracodawca przechowują rejestr oraz karty przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu.
Zachęcamy do zapoznania się z poniższymi materiałami:
Materiały informacyjne hałas i drgania mechaniczne (wibroakustyka):
Serwis dotyczący aktywnych metod redukcji hałasu:
https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_pageLabel=P1220011251342616432197
Serwis „BEZPIECZNIEJ” – hałas:
Narzędzia komputerowe wspomagające ocenę zagrożeń hałasem w środowisku pracy oraz ocenę ryzyka zawodowego, umożliwiające:
Niewiążący przewodnik dobrych praktyk w zakresie wdrażania dyrektywy 2013/35/UE w sprawie pól elektromagnetycznych:https://osha.europa.eu/en/legislation/guidelines/non-binding-guide-good-practice-implementing-directive-201335eu-electromagnetic-fields
Niewiążący przewodnik dobrych praktyk w zakresie wdrażania dyrektywy 2013/35/UE w sprawie pól elektromagnetycznych. Tom 1, Praktyczny przewodnik:
https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/c6440d35-8775-11e5-b8b7-01aa75ed71a1
Czynniki fizyczne - bezpłatna encyklopedia bezpieczeństwa i higieny pracy Safety Science Monitor:
Czynniki fizyczne - OSHwiki | Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (europa.eu)
Omówienie problematyki pól elektromagnetycznych w środowisku pracy w serwisie "BEZPIECZNIEJ":
Narzędzia komputerowe wspomagające ocenę zagrożeń elektromagnetycznych w środowisku pracy oraz ocenę ryzyka zawodowego, umożliwiające:
Materiały szkoleniowe i prezentacje multimedialne- Pola elektromagnetyczne w środowisku pracy - materiały szkoleniowe (Autor: dr inż. Krzysztof Gryz, dr inż. Jolanta Karpowicz 2013 r.)
1Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318).
2RozpRozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 1286 z późn. zm.).
3Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 331).