Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Wolsztynie

Zadbaj o swoje zdrowie! Zanim będzie za późno...

 

W dzisiejszych czasach o nowotworze złośliwym skóry usłyszeć można wiele. Powstaje, gdy naturalny proces starzenia się komórek nie przebiega prawidłowo i nowe komórki są nadal produkowane pomimo tego, że nie są już potrzebne. Dodatkowo stare lub uszkodzone komórki nie giną chociaż powinny, tworząc masę tkankową zwaną guzem lub nowotworem.

Nowotwory złośliwe skóry zajmują w Polsce 3. u kobiet oraz 4. u mężczyzn pozycje na liście najczęściej rozpoznawanych nowotworów złośliwych. Rocznie rozpoznawanych jest ponad 3600 nowych przypadków czerniaka złośliwego skóry oraz 12100 innych nowotworów złośliwych skóry.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe skóry i czerniaka:

• promieniowanie ultrafioletowe (UV) naturalne (słońce) lub sztuczne (np. solaria) – jest uważane za  jeden z głównych czynników odpowiadających za powstawanie nowotworów złośliwych skóry. Na jego działanie jesteśmy narażeni przez całe życie, choć w różnym stopniu – w zależności od fototypu naszej skóry, wykonywanego zawodu i stylu życia. Należy pamiętać też o sztucznych źródłach promieniowania, na które narażamy się sami;
• poparzenia słoneczne – zwłaszcza w dzieciństwie. Intensywne choć krótkie opalanie prowadzące do oparzeń skóry może być o wiele bardziej niebezpieczne niż stopniowe i powolne przyzwyczajanie skóry do  działania słońca;
• fototyp skóry – jasna karnacja, blond lub rude włosy, błękitne lub zielone oczy, piegi. Osoby te łatwiej i szybciej doznają poparzeń słonecznych skóry niż osoby o ciemnej karnacji;
• duża liczba znamion na skórze (powyżej 50) oraz występowanie znamion  atypowych (innych niż większość);
• występowanie nowotworów skóry w rodzinie;
• zaburzenia genetyczne – obecność genów dużego ryzyka;
• ekspozycja na substancje chemiczne i promieniowanie jonizujące – np. w trakcie pracy zawodowej;
• stałe drażnienie mechaniczne znamion – powodowane może być przez biżuterię, odzież, zabiegi kosmetyczne takie jak golenie itp.;
• choroby predysponujące – przebiegające z nadwrażliwością na światło, leczone immunosupresyjnie (np. po transplantacji narządu), zaburzenia hormonalne i przewlekłe infekcje (np. HPV, HIV);
• ryzyko zachorowania zwiększa się z wiekiem.

Słońce ma dobroczynny wpływ na nasze zdrowie (witamina D3) i samopoczucie (endorfiny). jednak nierozsądne korzystanie z niego stanowi jeden z najistotniejszych czynników ryzyka zachorowania na raka skóry – dlatego warto pamiętać o kilku prostych zasadach, które zwiększą bezpieczeństwo Twoje i bliskich:

• ogranicz przebywanie na słońcu (zwłaszcza w godzinach 11-15);
• jeśli to możliwe, korzystaj z miejsc osłoniętych, zacienionych;
• używaj odzieży ochronnej o gęstym splocie i nakrycia głowy (kapelusze, czapki, chustki) oraz okularów przeciwsłonecznych (koniecznie z filtrem UV);
• odkryte części ciała zabezpiecz kremem z wysokim filtrem (co najmniej SPF 30). Nałóż krem z filtrem 30 min. przed wyjściem  z domu, powtarzaj aplikację nie rzadziej niż co 2 godziny (nawet gdy stosujesz krem wodoodporny);
• pamiętaj że promieniowanie słoneczne pada na ciebie nie tylko „z góry” ale także odbija się od wody, piasku, śniegu i lodu. Przenika też przez chmury, a nawet okna i szyby w pojazdach;
• zwróć szczególną uwagę na zabezpieczenie skóry dzieci – jest u nich cieńsza i promieniowanie szybciej przenika do głębszych warstw naskórka. Skutki ich poparzenia mogą pojawić się nawet po wielu latach;
• unikaj solariów – promieniowanie UV w nich emitowane jest 10-15-krotnie silniejsze niż w południe w słoneczny dzień, dlatego zwiększają ryzyko zachorowania na czerniaka nawet 2-krotnie (zwłaszcza u ludzi młodych);
• korzystaj ze stron internetowych i aplikacji podających aktualny indeks UV w Twojej okolicy (np. strony: www.pogodynka.pl/indeksuv oraz www.weatheronline.pl lub aplikacje: „Pogoda na żywo” oraz „UVLens”.

Pamiętaj również o samobadaniu znamion, gdyż nowotwory skóry (nawet ten najgroźniejszy jakim jest czerniak złośliwy) wykryte na wczesnym etapie rozwoju, można w większości przypadków całkowicie wyleczyć za pomocą prostego zabiegu chirurgicznego. Dlatego warto się badać – regularnie raz w miesiącu, samodzielnie lub z pomocą bliskiej osoby.

Samobadanie najłatwiej przeprowadzić według reguły ABCDE:

• A jak asymetria – kształtu, koloru, struktury znamienia: znamię „wylewające się” na jedną stronę.
• B jak brzegi – nierówne, postrzępione, posiadające zgrubienia, ostro odgraniczone od skóry zdrowej.
• C jak kolor (ang. colour) – niejednolity: biały, czerwony, jasno – i ciemnobrązowy, czarny, szaro-niebieski.
• D jak duży rozmiar – średnica znamienia powyżej 6 mm.
• E jak ewolucja – postępujące zmiany (wielkości, koloru bądź grubości) zachodzące w znamieniu.

Jeśli któreś ze znamion spełnia jeden lub kilka punktów reguły ABCDE – należy się zgłosić do lekarza w celu dokładniejszej diagnostyki.