O szczepionce
Dlaczego warto się szczepić przeciw HPV?
Szczepionka chroni przed zakażeniem HPV, czyli ludzkim wirusem brodawczaka, przenoszonego głównie drogą płciową.
Szczepiąc nastolatkę i nastolatka możemy zapobiec wystąpieniu w przyszłości stanów nowotworowych, w których przyczyną są wirusy HPV. Do tych nowotworów należą: rak szyjki macicy, pochwy, odbytu, prącia. Szczepionki mogą dodatkowo chronić przed rozwojem kłykcin kończystych – zmian powstających na błonach śluzowych narządów płciowych.
Szczepionki przeciw HPV są stosowane w 125 krajach, w tym Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii jako jeden z podstawowych elementów profilaktyki raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywoływanych przez wirusy HPV.
Po 10 latach programów szczepień przeciw HPV, kraje oceniające ich efektywność odnotowały 90% redukcję infekcji wirusem HPV oraz 90% zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych. Ponadto aż o 85% zmniejszyła się liczba patologii wysokiego stopnia szyjki macicy.
Szczepienia przeciwko HPV to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów zapobiegania nowotworom związanym z HPV. Szczepienie HPV zapewnia długotrwałą ochronę przed zakażeniem HPV i chorobami wywołanymi wirusem brodawczaka ludzkiego.
Szczepienie to inwestycja w zdrowie – efekty widać po latach.
Kto jest uprawniony do bezpłatnych, powszechnych szczepień przeciw HPV?
Od 1 września 2024 r. szczepienia w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV dostępne są dla osób po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia.
Szczepienie przeciw HPV jest wymieniane w Polskim Programie Szczepień Ochronnych jako szczepienie zalecane. Nie jest więc obowiązkowe.
Szczepienia przeciw HPV realizowane w ramach programu mają schemat dwudawkowy. Odstęp pomiędzy dawkami szczepionki wynosi od 6 do 12 miesięcy.
Dla kogą są zalecane szczepienia przeciw HPV?
Na podstawie analizy międzynarodowych wytycznych praktyki klinicznej dotyczących stosowania szczepionek przeciwko HPV wskazano, że rutynowe szczepienie przeciwko HPV jest zalecane od 9. r.ż. niezależnie od płci (AIH 2023, WHO 2022, CPS 2018, ACS 2020) lub od 11. r.ż. ze wskazaniem, że można je podawać już od 9. r.ż. (ACOG 2020, CDC 2021). Wyniki przeglądu systematycznego wskazały, że skuteczność szczepionki była najwyższa w najmłodszych grupach wiekowych i stopniowo spadała z każdym kolejnym rokiem rozpoczęcia szczepienia.
Szczepienie jest najskuteczniejsze przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Dodatkowo schemat szczepienia zakończony do ukończenia 14 r.ż. obejmuje podanie mniejszej liczby dawek szczepionki (2 zamiast 3). To oznacza mniej wkłuć i mniej stresu związanego ze szczepieniem.
Czy szczepienia przeciw HPV są też zalecane chłopcom?
Zakażenia HPV dotyczą obu płci. Nowotwory złośliwe i choroby związane z zakażeniem HPV u mężczyzn obejmują: raka prącia, raka odbytu, a także brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste).
Szczepienia, którym poddadzą się teraz chłopcy będą w przyszłości chronić również pośrednio kobiety, które w ten sposób unikną od nich zakażenia wirusem HPV. Zaszczepieni mężczyźni, którzy nie będą nosicielami wirusa HPV, przerywają łańcuch zakażenia. To zmniejsza liczbę przypadków raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywołanych przez HPV wśród kobiet.
Jak powstaje i jak działa szczepionka przeciw HPV?
Szczepionki przeciw HPV są preparatami oczyszczonych, wirusopodobnych cząstek VLP składających się z głównego białka kapsydu L1 wybranych typów wirusa. Białka wchodzące w skład szczepionek otrzymano drogą rekombinacji genetycznej.
Szczepionkę podajemy w postaci domięśniowej iniekcji, w mięsień naramienny. Szczepionka mobilizuje układ odpornościowy do wytworzenia przeciwciał i uruchamia mechanizmy organizmu służące zapewnieniu długotrwałej odporności.
Przeciwciała, które powstają po szczepieniu chronią przed zakażeniem HPV. W sytuacji kontaktu z prawdziwym HPV opłaszczają go i uniemożliwiają mu wniknięcie do komórek nabłonka. W ten sposób nie dochodzi do zakażenia prawdziwym HPV.
Jakie rodzaje szczepionek są dostępne w Polsce?
W Polsce w powszechnym programie szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki:
- 2-walentana szczepionka Cervarix,
- 9-walentna szczepionka Gardasil 9.
Obie szczepionki są skuteczne w zapobieganiu nowotworom szyjki macicy i brak jest wiarygodnych dowodów na wyższość kliniczną którejkolwiek z nich w zakresie istotnych klinicznie punktów końcowych.
Szczepionka 2-walentna (2vHPV) skierowana jest przeciw typom HPV-16 i HPV-18.
Wskazania do szczepień, oparto na udowodnionej skuteczności szczepień u kobiet w wieku 15-25 lat oraz wykazaniu immunogenności u dziewcząt i kobiet w wieku 9-25 lat.
Szczepionka jest przeznaczona do profilaktyki zmian przednowotworowych narządów płciowych i odbytu (szyjki macicy, sromu, pochwy, odbytu) oraz raka szyjki macicy i raka odbytu związanych przyczynowo z określonymi onkogennymi typami HPV. Jako adiuwant zastosowano AS04.
Szczepionka jest zarejestrowana do stosowania dla osób w wieku powyżej 9 lat.
Szczepionka 9-walentna (9vHPV) skierowana jest przeciw typom HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58.
Może być stosowana jako ochrona przed zmianami przednowotworowymi i rakiem szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu oraz brodawkami narządów płciowych kończystych związanych przyczynowo z określonymi typami HPV. Jako adiuwant zastosowano hydroksyfosforosiarczan glinu.
Szczepionka jest zarejestrowana do stosowania dla osób powyżej 9 lat.
Jakie są schematy szczepienia przeciw HPV?
Szczepienia przeciw HPV dla dziewcząt i chłopców po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia wykonywane w programie mają schemat dwudawkowy. Odstęp pomiędzy dawkami szczepionki wynosi od 6 do 12 miesięcy. Dzieci urodzone w 2010 r., które otrzymają pierwszą dawkę szczepionki, mogą przyjąć drugą dawkę po ukończeniu 14 lat.
Szczepienie rozpoczęte przed ukończeniem 14 r.ż. decyduje o schemacie dwudawkowym szczepienia.