Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Złotoryi

Od 2015 roku z inicjatywy Europejskiego Stowarzyszenia Radonowego (European Radon Association) 7 listopada (w dniu urodzin Marii Skłodowskiej Curie) obchodzony jest Europejski Dzień Radonu. Celem Europejskiego Dnia Radonu jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat występowania radonu i związanych z tym konsekwencji zdrowotnych.

Informacje ogólne

Radon występuje w środowisku naturalnie powstając z rozpadu radu, emituje głównie promieniowanie α i w mniejszym stopniu β. Może wydostać się z skorupy ziemskiej do atmosfery wchodząc w skład powietrza atmosferycznego. Jest cięższy od powietrza, może gromadzić się w jaskiniach, sztolniach, kopalniach, a także w innych najniżej położonych pomieszczeniach jak podziemia i piwnice. Szacuje się, że około 80% czasu spędzamy w budynkach mieszkalnych i innych przeznaczonych na pobyt ludzi, jak na przykład miejsca pracy lub nauki . W takich pomieszczeniach radon może osiągać podwyższone stężenie, co nie jest obojętne dla naszego zdrowia.

Powiat złotoryjski został wskazany jako teren, na którym średnioroczne stężenie promieniotwórcze radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń w znacznej liczbie budynków może przekraczać poziom odniesienia.

Pomiary stężenia radonu mają na celu identyfikację terenów, na których poziom średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu wewnątrz pomieszczeń może przekroczyć dopuszczalny poziom odniesienia tj. 300 Bq/m3.

Źródła radonu

Radon naturalnie uwalniany z podłoża, dostaje się do budynku wraz z powietrzem zasysanym z gruntu przez szczeliny w fundamentach, spękania w murach i podłodze, studzienki kanalizacyjne, nieszczelności wokół rur wodno-kanalizacyjnych, przewodów elektrycznych, złącza konstrukcyjne lub z materiałów budowlanych.

Wpływ radonu na organizm

Radon dostaje się do organizmu człowieka, głównie wraz z wdychanym powietrzem atmosferycznym. Radon i jego pochodne są także wdychane wraz z pyłami i dymem tytoniowym.

Głównym skutkiem występowania radonu w wysokich stężeniach są choroby nowotworowe układu oddechowego, głównie płuc oraz białaczki. Radon i jego pochodne wdychane z powietrzem atmosferycznym są drugim po paleniu tytoniu czynnikiem decydującym o zapadalności na nowotwór płuc. Ryzyko wystąpienia raka płuc u palaczy narażonych na działanie radonu jest ok. 6 10 razy wyższe niż w przypadku osób niepalących. Osoba codziennie wdychająca biernie dym tytoniowy ma wyższe o 15 % ryzyko zgonu w porównaniu do osoby, która nie przebywa z osobami palącymi czynnie. Uważa się, że dzieci są 1,5 2 razy bardziej wrażliwe na działanie wdychanego radonu i jego pochodnych niż osoby dorosłe.

 

Dostępne środki techniczne służące ograniczeniu występujących stężeń radonu.

Radon jest pierwiastkiem naturalnie występujących w przyrodzie. Nie można go, więc całkowicie wyeliminować, ale można kontrolować i zmniejszać jego stężenie

w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi.

Na etapie budowy, można zastosować:
- specjalną konstrukcję fundamentów ze wzmocnionymi krawędziami, zapobiegającą nieszczelności między płytą i ścianami, którymi radon może wnikać do wnętrza,
- uszczelnianie fundamentów i zastosowanie systemu wentylacji jednocześnie, Konstrukcja taka składa się z rur montowanych przed wylaniem płyty fundamentowej oraz układania mat izolacyjnych,
- grubą, szczelną płytę fundamentową i wymuszoną wentylację pod płytą oraz częściową wymianę gruntu pod fundamentem,
- materiały budowlane, w których nie stwierdzono podwyższonych stężeń pierwiastków promieniotwórczych.

W istniejących już budynkach można zastosować następujące metody:
- zmniejszenie stężenia radonu w budynkach przez zastosowanie tzw studni radonowej Pod fundamentami lub obok budynku instaluje się wentylatory o dużej mocy, które wysysają powietrze glebowe spod budynku i wyrzucają je do atmosfery na wysokość ok 2 m W ten sposób obniżają ciśnienie powietrza w podłożu,
- zmniejszenie stężenia radonu w powietrzu pomieszczeń można osiągnąć także stosując system poduszki powietrznej Metoda polega na wypompowaniu powietrza z wnętrza budynku pod jego fundamenty W związku z tym, że powietrze glebowe jest wypychane spod fundamentów przez powietrze wnętrza budynku, w którym stężenie radonu jest niższe, stężenie radonu w podłożu obniża się, a co za tym idzie także stężenie radonu w budynku ulega zmniejszeniu,
- podwyższenie ciśnienia przez zastosowanie instalacji nawiewu z poddasza wytwarzającej nadciśnienie w budynku w celu zmniejszenia wpływu efektu kominowego oraz wiatru Zapobiega to zasysaniu radonu z podłoża Efekt kominowy zjawisko fizyczne powstawania spontanicznego przepływu cieplejszego gazu z dołu do góry,
- wentylację przestrzeni podpodłogowej usuwa poza budynek radon, który przeniknął z podłoża, uniemożliwiając jego przejście do wyżej położonych pomieszczeń Wentylacja taka wymaga istnienia powierzchni podpodłogowej, którą można przewietrzać w sposób naturalny lub wymuszony,
- depresję podpodłogową (pułapkę radonową), uważana za najskuteczniejszy czynnik redukujący stężenie radonu Jest to wgłębienie w kształcie studzienki (studni radonowej) w gruncie pod budynkiem lub w piwnicy z wentylatorem wyciągającym powietrze poza budynek (wytwarzającym we wgłębieniu podciśnienie) Radon wysysany jest z przestrzeni pod budynkiem zanim przeniknie do wnętrza,
- wysysanie za pomocą odpowiedniej instalacji powietrza zawierającego radon spod płyty fundamentowej Wysysanie powietrza jest najbardziej wydajne w przypadku braku litej płyty betonowej Jeśli płyta istnieje wysysanie następuje przez szczeliny, pęknięcia i inne nieszczelności,
- wymianę gruntu wokół budynku na grunt zawierający znacznie mniej izotopu radu, z którego powstaje radon Należy dodatkowo zastosować izolację i drenaż,
- likwidacja nieszczelności w fundamentach, podłogach lub ścianach oraz wokół instalacji doprowadzających media Można w tym celu zastosować silikon, jak również folie i papy antyradonowe
- częste i długotrwałe wietrzenie przez otwarcie okien Wietrzenie powoduje, że ciśnienie powietrza i stężenie radonu w pomieszczeniu zrównują się z ciśnieniem atmosferycznym i stężeniem radonu w powietrzu na zewnątrz budynku
- zwiększenie częstości wymian powierza za pomocą mechanicznego systemu wentylacyjnego Zadaniem wentylacji nawiewowo wywiewnej jest wymiana powietrza W miejsce wywiewanego „ powietrza napływa „ które równocześnie zawiera mniej radonu.

 

Opracowano na podstawie raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowy Instytut Badawczy.