Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Złotoryi

Czym są antybiotyki?

Antybiotyki to substancje chemiczne, wytwarzane naturalnie przez organizmy żywe (głównie drobnoustroje), bądź otrzymywane syntetycznie, które zabijają bakterie lub hamują ich wzrost i podziały. Stosowane są w leczeniu zakażeń bakteryjnych i dzięki nim możemy zwalczać infekcje, które kiedyś były dla ludzi śmiertelnym zagrożeniem. Są uznawane za jeden z najważniejszych wynalazków medycyny XX wieku.

Jak działają antybiotyki?

Działanie antybiotyków dotyczy jedynie bakterii, leki te nie działają na wirusy. Opiera się ono na dwóch procesach: hamowaniu namnażania się bakterii (czyli działaniu bakteriostatycznym) lub ich zabijaniu (jest to działanie bakteriobójcze).

Istnieją różne rodzaje antybiotyków. Nie każdy antybiotyk działa na wszystkie bakterie. Niektóre mają szerokie spektrum działania, czyli są stosowane na dużą liczbę gatunków bakterii. Antybiotyki o wąskim spektrum działania mają wpływ na małą grupę bakterii.

Najważniejsze grupy antybiotyków:

• Antybiotyki β-laktamowe (np. penicyliny, cefalosporyny) - działają na wszystkie wrażliwe bakterie oprócz enterokoków, są to najczęściej stosowane antybiotyki.
• Makrolidy (np. erytromycyna) - stosowane np. przy zakażeniach górnych dróg oddechowych u pacjentów z nadwrażliwością na antybiotyki β-laktamowe oraz w leczeniu m.in. błonicy, krztuśca i zakażeń bakteriami Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae.
• Fluorochinolony - stosowane np. przy leczeniu zakażeń układu moczowego, w niepowikłanej rzeżączce i biegunce podróżnych.
• Glikopeptydy (np. wankomycyna) - stosowane np. w zakażeniu opon mózgowo-rdzeniowych.
• Tetracykliny (np. tetracyklina, doksycylina) - stosowane np. w trądziku oraz w leczeniu boreliozy.
• Aminoglikzoydy (np. gentamycyna, streptomycyna, neomycyna) - stosowane np. w gruźlicy i zakażeniach układu moczowego.
• Metronidazol - stosowany np. w waginozie bakteryjnej oraz zakażeniu rzęsistkiem pochwowym.
• Ryfamycyny (np. ryfampicyna) - stosowane np. w leczeniu gruźlicy.

 

Zasady stosowania antybiotyków:

1. Antybiotyki należy stosować wyłącznie na zlecenie lekarza i zgodnie z jego zaleceniami.
2. Nie wolno samodzielnie przerywać antybiotykoterapii, nawet gdy odczuwasz poprawę stanu zdrowia. Odstawienie antybiotyku przed zaplanowanym końcem leczenia prowadzi do uodpornienia się bakterii na daną substancję i narastania antybiotykooporności.
3. Nie wolno na własną rękę stosować antybiotyków pozostałych po leczeniu poprzedniej infekcji.
4. Antybiotyki powinno się przyjmować o określonych godzinach, aby utrzymać stałe ich stężenie we krwi.
5. Antybiotyki należy zawsze popijać wodą. Popijanie tabletek mlekiem, jogurtem, kefirem, sokami, kawą, herbatą ani colą zmniejsza proces wchłaniania leków.
6. Niektórych antybiotyków (np. tetracyklin lub fluorochinolonów) nie należy łączyć z jedzeniem ani innymi lekami, dlatego zaleca się branie tych leków co najmniej godzinę przed lub dwie godziny po posiłku. Jeżeli nie jesteś pewien, czy możesz łączyć swój antybiotyk z jedzeniem lub innymi lekami, to przeczytaj ulotkę albo skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą.

 

Czym jest antybiotykooporność?

Antybiotykooporność to inaczej oporność bakterii na działanie antybiotyku. Jest to sytuacja, kiedy leczenie antybiotykiem nie daje efektów, ponieważ nie zabija lub nie hamuje on namnażania bakterii.

Przyczyny antybiotykoodporności:

- nadużywanie antybiotyków,

- nieprawidłowe stosowanie antybiotyków (przyjmowanie zbyt małych dawek lub za krótki czas terapii)

Bardzo ważne jest przyjmowanie antybiotyków w odpowiednich dawkach i przez okres zalecony przez lekarza. Nie należy odstawiać leku przed terminem wskazanym przez lekarza, nawet jeżeli objawy choroby już ustąpiły.

Dlaczego nie należy odstawiać antybiotyku, kiedy poczujesz się lepiej?

W jednej kolonii znajdują się bakterie o różnym poziomie antybiotykooporności. Na początku stosowania leku niszczymy te bakterie, które są najmniej oporne na antybiotyk. W sytuacji, gdy stosujemy antybiotyk za krótko lub w zbyt małej dawce, to po zniknięciu bakterii wrażliwych, pozostaje szczep o zwiększonej oporności na dany antybiotyk. Bakterie te dzielą się i z czasem zaczynają dominować w populacji.

Czym są „superbakterie”?

Superbakterie to szczepy bakterii, które rozwinęły oporność na działanie lecznicze wielu antybiotyków powszechnie stosowanych w medycynie.