Profilaktyka chorób odzwierzęcych
Choroby pasożytnicze, czyli parazytozy, to schorzenia wywołane przez pasożyty – organizmy żyjące na koszt swojego żywiciela. Mogą ona znajdować się na powierzchni naszego ciała albo w jego wnętrzu. Powodują choroby, które są niebezpieczne dla naszego zdrowia, a czasami nawet życia. Według Światowej Organizacji Zdrowia w ostatnich latach pasożytami mogło się zarazić ponad 4,5 mld ludzi na świecie. Na szczęście większość przypadków zarażeń pasożytami notuje się w krajach o ciepłym klimacie. W Polsce choroby pasożytnicze występują znacznie rzadziej, a do najbardziej znanych należą zarażenia wywołane przez owsiki. Rzadsze są lamblie jelitowe, sporadycznie występują glistnica i toksokaroza.
Najczęstszymi pasożytami, czyli pasożytami jelitowymi można zarazić się drogą pokarmową – pijąc wodę nieznanego pochodzenia lub spożywając zanieczyszczoną żywność - surową lub taką, która była poddana niedokładnej obróbce. Także niewłaściwa higiena – niedokładne mycie rąk oraz owoców i warzyw przed spożyciem sprzyja parazytom. Możliwe jest także zarażenie pasożytami od innej zarażonej osoby lub od zwierzęcia.
Owsica jest najczęściej występującą chorobą pasożytniczą. Występuje przede wszystkim u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Owsiki (Enterobius vermicularis) bytują głównie w jelicie grubym. Wyglądem przypominają białe, cienkie i długie nitki. Można je dostrzec gołym okiem. Dzieci zarażają się owsikami przede wszystkim podczas wspólnej zabawy, w wyniku dotykania tych samych przedmiotów oraz korzystania ze wspólnych toalet.
W profilaktyce owsicy bardzo ważne jest utrzymywanie prawidłowiej higieny osobistej, mycie zabawek i sprzętów a także dbanie o czystość pomieszczeń.
Glistnica jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez glistę ludzką (Ascaris lumbricoides). Pasożyt ten bytuje w jelicie cienkim. Glista ludzka charakteryzuje się obłym kształtem o barwie jasnoróżowej. Samice osiągają długość od 40 do 50 cm, samce natomiast są mniejsze – mają od 15 do 35 cm długości. Do zarażenia glistą ludzką dochodzi w wyniku przypadkowego spożycia jaj, które mogą znajdować się w glebie zanieczyszczonej ludzkimi odchodami lub na zanieczyszczonej glebą żywności.
Dzieci w wyniku częstego kontaktu z glebą\piaskiem są grupą najbardziej narażoną na zachorowanie. Dlatego zwracajmy uwagę aby dziecko nie brało rąk oraz zabawek do ust podczas zabawy np. w piaskownicy. Uczmy dzieci nawyku dokładnego mycia rąk po powrocie do domu oraz przed jedzeniem.
Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez pierwotniaka – Toxoplasma gondii. Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez spożycie cyst np. poprzez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty (przede wszystkim wieprzowiny i baraniny).
Zwykle toksoplazmoza przebiega u ludzi (i zwierząt) bezobjawowo, u niektórych osób może dochodzić do powiększenia węzłów chłonnych. Niekiedy pojawiają się objawy wynikające z zapalenia mózgu lub mięśni. Po okresie ostrym (objawowym lub bezobjawowym), następuje postać przewlekła.
Aby uniknąć ryzyka zakażenia pamiętajmy o przestrzeganiu zasad higieny osobistej, dbajmy o właściwe przygotowanie posiłków, a także nie spożywajmy surowego niedogotowanego mięsa. Dbajmy również o czystość piaskownic dla dzieci.
Do pracy w ziemi, która może być zanieczyszczona kocimi odchodami (działki, ogródki) i sprzątania kocich kuwet zakładajmy rękawiczki, które przed zdjęciem należy opłukać wodą. Pamiętajmy, że posiadanie kota nie stanowi bezpośredniego ryzyka, gdyż oocysty bezpośrednio po wydaleniu nie są zakaźne, codzienne usuwanie kocich odchodów z kuwety zapobiega dojrzewaniu oocyst.
Toksokaroza jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez larwy glisty psiej (Toxocara canis) lub glisty kociej (Toxocara cati). Naturalnymi żywicielami glist są psy i psowate (np. lisy) oraz koty. Dojrzałe pasożyty bytują w przewodzie pokarmowym zarażonych zwierząt (głównie młodych – szczeniąt i kociąt), samice znoszą jaja, nawet 20 tys./dobę.
Człowiek ulega zarażeniu i staje się żywicielem przygodnym poprzez przypadkowe spożycie inwazyjnych jaj glisty, np. spożywając posiłek brudnymi rękoma lub jedząc nieumyte warzywa oraz owoce. Larwy są w stanie przeżyć w organizmie człowieka nawet 10 lat, ale nie dojrzewają i nie rozmnażają się.
Zarażenie może być całkowicie bezobjawowe. Objawowa postać kliniczna toksokarozy (zespół larwy trzewnej wędrującej) występuje najczęściej u małych dzieci w wyniku masywnego zarażenia. Do objawów należą: bóle brzucha, stany podgorączkowe/gorączka, bóle głowy, kaszel, bóle mięśniowe i stawowe.
Zapobieganie chorobie polega na unikaniu zarażenia jajami Toxocara. Dlatego należy myć ręce po kontakcie z ziemią oraz zwierzętami (zwłaszcza szczeniętami i kociętami), po powrocie ze spaceru, przed jedzeniem. Konieczna jest ochrona miejsc zabaw dzieci przed dostępem psów i kotów, a przede wszystkim przykrywanie piaskownic i okresowa wymiana w nich piasku. Psy i koty wymagają systematycznego odrobaczania, przy czym ich właściciele powinni mieć świadomość, że odchody zwierząt po podaniu środków przeciwpasożytniczych muszą być utylizowane (wydalone dojrzałe samice, rozkładając się w trawie lub glebie, uwalniają duże ilości jaj).
Lamblioza (Gardioza) jest chorobą pasożytniczą wywołaną przez pierwotniaka Giardia intestinalis. Rezerwuarem pasożyta są głównie ludzie oraz ssaki dzikie i domowe (przede wszystkim psy i koty). Do zarażenia może dojść poprzez konsumpcję zanieczyszczonej żywności lub wody, a także drogą zabrudzonych rąk (przeniesienie do jamy ustnej i połknięcie cyst).
Objawami lambliozy są bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, odwodnienie, osłabienie. Charakterystyczne są stolce o tłustej konsystencji tzw. „stolce tłuszczowe. Choroba może przebiegać również bezobjawowo.
Aby uniknąć ryzyka zarażenia pamiętajmy o przestrzeganiu podstawowych zasad higieny tj.:
- pamiętajmy o myciu rąk przed jedzeniem,
- dokładnie myjmy ręce po każdym skorzystaniu z toalety,
- myjmy ręce po kontakcie ze zwierzętami,
- unikajmy połykania wody przy kąpieli w zbiornikach wodnych oraz pamiętajmy aby wodę z nieznanych źródeł przegotować przed spożyciem.
Bąblowica to choroba wywoływana przez larwy bąblowca, które mogą się znajdować na niemytych leśnych owocach – jagodach, poziomkach, jeżynach. Pasożyt ten jest roznoszony głównie przez lisy, ale także psy.
Choroba rozwija się latami i jest trudna do zdiagnozowania. Jej objawem są cysty (torbiele) zawierające larwy, które umiejscawiają się najczęściej w wątrobie, płucach, układzie nerwowym oraz w gałce ocznej. Kiedy cysta rośnie, naciska na narządy i powoduje bóle oraz zmiany przypominające nowotwór. Nieleczona, może nawet prowadzić do śmieci.
