Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Kielcach

Obszary Natura 2000 to najmłodsza z form ochrony przyrody, wprowadzona w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.

Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.

Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw.: Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa:

• Dyrektywa ptasia (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) - określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;

• Dyrektywa siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) - ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

W myśl wyżej wymienionych aktów prawa każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom wymienionym w załącznikach Dyrektywy siedliskowej i ptasiej warunki sprzyjające ochronie, lub zadbać o odtworzenie ich dobrego stanu m.in. poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te siedliska i gatunki występują.

 Dyrektywy wyznaczają dwa typy obszarów:

• obszary ptasie - formalnie obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
• obszary siedliskowe - formalnie obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW) / specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

Obszary specjalnej ochrony ptaków są wyznaczane do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków. Obszary te wyznaczane są indywidualnie przez każde państwo, w oparciu o zidentyfikowane kryteria. Komisja Europejska sprawdza czy krajowa sieć obszarów uwzględnia wszystkie istotne ostoje ptaków w danym kraju oraz czy wyznaczone obszary stanowią spójną całość.

W przypadku specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym oraz odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie siedliskowej. Po przedłożeniu listy, obszary są przyporządkowywane regionom biogeograficznym i selekcjonowane, a następnie wartościowane. Kluczowym elementem tej procedury jest Seminarium Biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk będących przedmiotami ochrony. Następnie Komisja Europejska zatwierdza w drodze decyzji obszary jako "obszary mające znaczenie dla Wspólnoty - OZW" (Site of Community Importance - SCI). Od tego momentu uzyskują one status obszarów Natura 2000. Kraje członkowskie w ciągu sześciu lat od decyzji Komisji zobowiązane są do wyznaczenia tych ostoi jako specjalne obszary ochrony.

Najważniejszym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 są wartości przyrodnicze danego terenu. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze są analizowane i uwzględniane w procesie opracowywania planów zarządzania poszczególnymi obszarami. Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowana jest dokumentacja, która składa się z:

• Standardowego Formularza Danych (Standard Data Form - SDF), w którym zawarte są najważniejsze informacje o położeniu i powierzchni obszaru, występujących typach siedlisk przyrodniczych i gatunkach „naturowych", ich liczebności lub reprezentatywności w skali kraju, wartości przyrodniczej i zagrożeniach;
• mapy cyfrowej w postaci wektorowej.

SDF i mapy będą aktualizowane w miarę postępu wiedzy o występowaniu zasobów przyrodniczych w obszarze Natura 2000 (inwentaryzacja, monitoring przyrodniczy), zgodnie z procedurą określoną przez Komisję Europejską.

Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody.

Powstanie sieci Natura 2000, która jest światowym ewenementem w zakresie międzynarodowej, obszarowej ochrony przyrody potwierdza, że ochrona zagrożonej różnorodności biologicznej Europy jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej.

 

Obszary Natura 2000 w województwie świętokrzyskim

Na terenie województwa świętokrzyskiego jest 40 obszarów Natura 2000, w tym: 2 obszary specjalnej ochrony ptaków, 38 specjalnych obszarów ochrony siedlisk.

• Obszary specjalnej ochrony ptaków wyznaczone zostały rozporządzeniem Ministra Środowiska w 2004 r., a następnie 2011 r. (Dz. U. z 2011 nr 25 poz. 133, z późn. zm.):
  • Dolina Nidy PLB260001
  • Małopolski Przełom Wisły PLB140006
• Obszary specjalnej ochrony siedlisk wyznaczone rozporządzeniami ministra właściwego ds. środowiska (wraz z publikatorem):
  • Ostoja Przedborska PLH260004 (Dz. U. z 2018 poz. 923)
  • Ostoja Kozubowska PLH260029 (Dz. U. z 2018 poz. 1517, z późn. zm.)
  • Dolina Czarnej PLH260015 PLH260015 (Dz.U. z 2018 poz. 1551)
  • Ostoja Szaniecko-Solecka PLH260034 (Dz.U. z 2018 poz. 1545) 
  • Dolina Krasnej PLH260001 (Dz.U. z 2021 poz. 1748)
  • Ostoja Nidziańska (Dz. U. z 2021 poz. 1766, z późn.zm.)
  • Lasy Suchedniowskie PLH260010 (Dz.U. z 2022 poz. 228)
  • Ostoja Pomorzany PLH260030 (Dz.U. z 2022 poz. 250)
  • Wzgórza Chęcińsko-Kieleckie PLH260041 (Dz.U. z 2022 poz. 252)
  • Uroczysko Pięty PLH260012 (Dz.U. z 2022 poz. 269)
  • Przełom Lubrzanki PLH260037 (Dz.U. z 2022 poz. 288)
  • Ostoja Brzeźnicka PLH260026 (Dz.U. z 2022 poz. 290)
  • Ostoja Barcza PLH260025 (Dz.U. z 2022 poz. 292)
  • Ostoja Stawiany PLH260033 (Dz.U. z 2022 poz. 315)
  • Łysogóry PLH260002 (Dz.U. z 2022 poz. 325)
  • Ostoja Jeleniowska PLH260028 (Dz.U. z 2022 poz. 344)
  • Dolina Warkocza PLH260021 (Dz.U. z 2022 poz. 345)
  • Krzemionki PLH260024 (Dz.U. z 2022 poz. 363)
  • Góry Pieprzowe PLH260022 (Dz.U. z 2022 poz. 378)
  • Lasy Cisowsko-Orłowińskie PLH260040 (Dz.U. z 2022 poz. 384)
  • Ostoja Wierzejska PLH260035 (Dz.U. z 2022 poz. 1045)
  • Uroczyska Lasów Starachowickich PLH260038 (Dz.U. z 2022 poz. 1101)
  • Wzgórza Kunowskie PLH260039 (Dz.U. z 2022 poz. 1103, z późn. zm.)
  • Ostoja Żyznów PLH260036 (Dz.U. z 2022 poz. 1150)
  • Ostoja Sieradowicka PLH260031 (Dz.U. z 2022 poz. 1169)
  • Ostoja Sobkowsko-Korytnicka PLH260032 (Dz.U. z 2022 poz. 1182, z późn. zm.)
  • Przełom Wisły w Małopolsce PLH060045 (Dz.U. z 2022 poz. 2159)
  • Tarnobrzeska Dolina Wisły PLH180049 (Dz.U. z 2022 poz. 2232, z późn. zm.)
  • Dolina Górnej Mierzawy PLH260017 (Dz.U. z 2023 poz. 636)
  • Dolina Białej Nidy PLH260013 (Dz.U. z 2023 poz. 679)
  • Dolina Mierzawy PLH260020 (Dz.U. z 2023 poz. 699)
  • Dolina Kamiennej PLH260019 (Dz.U. z 2023 poz. 703)
  • Kras Staszowski PLH260023 (Dz.U. z 2023 poz. 723)
  • Dolina Czarnej Nidy PLH260016 (Dz.U. z 2023 poz. 771)
  • Dolina Górnej Pilicyy PLH260018 (Dz.U. z 2023 poz. 806)
  • Dolina Bobrzy PLH260014 (Dz.U. z 2023 poz. 876)
  • Lasy Skarżyskie PLH260011 (Dz.U. z 2023 poz. 908)
  • Ostoja Gaj PLH260027 (Dz.U. z 2023 poz. 1779)