Udział w konferencji popularnonaukowej pn. „Wpływ wody na zasoby przyrodnicze i rozwój gospodarczy w obrębie Lasów Cisowsko-Orłowińskich” – Daleszyce 20.11.2024 r.
02.12.2024
20 listopada 2024 r. w Sali plenarnej OSP w Daleszycach odbyła się konferencja popularnonaukowa pn. „Wpływ wody na zasoby przyrodnicze i rozwój gospodarczy w obrębie Lasów Cisowsko-Orłowińskich” zorganizowana przez Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu oraz Nadleśniczego Nadleśnictwa Daleszyce. Partnerami wydarzenia byli Urząd Miasta i Gminy Daleszyce oraz Oddział Świętokrzysko-Radomskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Leśnego. Wśród zaproszonych gości byli przedstawiciele nauki, leśnicy, osoby związane z ochroną przyrody, jak również z historią, a także przedstawiciele władz i mieszkańcy gminy Daleszyce.
Wydarzenie było elementem lokalnych obchodów 100-lecia Lasów Państwowych i kontynuacją cyklu konferencji, które przybliżają przyrodniczy i społeczno-gospodarczy kontekst lasów w obrębie Lasów Cisowsko-Orłowińskich.
Tematem przewodnim tegorocznego spotkania była woda.
W gronie prelegentów była również przedstawicielka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach - Monika Waleryś, która wygłosiła referat pt. „Działania ochrony czynnej na rzecz poprawy stosunków wodnych rezerwatu przyrody Białe Ługi”.
Rezerwat przyrody Białe Ługi utworzony został w 1959 r. w celu ochrony kompleksu torfowisk śródleśnych z interesującymi zespołami roślinności bagiennej i bogatą awifauną. Położony jest na terenie gminy Daleszyce i obejmuje powierzchnię ponad 400 ha.
Znajduje się tu kompleks największych torfowisk na Wyżynie Małopolskiej. Otaczają je bagienne lasy olszowe, łęgi, bory bagienne i grądy, a także małe fragmenty borów świeżych i chrobotkowych, stanowiąc siedlisko dużej bioróżnorodności. Powierzchnię torfowiska porastają głównie torfowce oraz m.in. owadożerne rosiczki okrągłolistne, bagno zwyczajne, żurawina błotna czy wełnianki. Bardzo rzadko można spotkać tu storczyka - lipiennika Loesela. W rezerwacie stwierdzono także grzyby objęte prawną ochroną gatunkową są to: kolcownica różowawa (sosnowa), maślak dęty, borowiec dęty i maślak żółtawy.
Bogaty jest także świat zwierząt rezerwatu. Wykazano tu liczne gatunki trzmieli, kilka gatunków motyli – jak np. będące pod ochroną: czerwończyk nieparek, modraszek telejus czy przeplatka aurinia; ważki – w tym trzepla zielona. Ponadto stwierdzono występowanie 8 gatunków płazów, tj. ropucha szara i zielona, żaba wodna, jeziorkowa, śmieszka, trawna, moczarowa oraz rzekotka drzewna; kilka gatunków gadów – w tym jaszczurkę żyworodną, jaszczurkę zwinkę, zaskrońca zwyczajnego czy żmiję zygzakowatą. Silne zróżnicowanie siedlisk leśnych, duża ilość stojącego posuszu oraz naturalny charakter otaczających go drzewostanów jak również obecność torfowiska wpływa na występowanie wysokiej bioróżnorodności ptaków związanych z habitatami leśnymi i torfowiskowymi. Występuje tu kilka gatunków dzięciołów jak np. zielonosiwy, czarny czy średni; żuraw, gąsiorek, jarząbek, trzmielojad. Występują tutaj również licznie ssaki małe i duże – począwszy od ryjówek, myszy, nietoperzy – nocka wąsatka i borowca wielkiego, czy jeża, poprzez wiewiórkę, zająca, lisa, bobra, a skończywszy na sarnie, dziku czy łosiu.
W celu poprawy stosunków wodnych w rezerwacie, w latach 2017-2023 RDOŚ w Kielcach realizowała projekt nr: POIS.02.04.00-00-0108/16 pn.: „Ochrona siedlisk i gatunków terenów nieleśnych zależnych od wód” współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, Oś priorytetowa II „Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu”, Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.
Prowadzone działania polegały głównie na przeciwdziałaniu sukcesji roślinnej, mającej negatywny wpływ na szatę roślinną torfowiska, oraz opóźnieniu spływu powierzchniowego w celu zatrzymania wody w torfowisku, w związku z obserwowanym obniżaniem się poziomu wód gruntowych.
Zabiegi ochronne obejmowały usuwanie drzew (m.in. sosna, brzoza) i krzewów z płatów torfowiska, koszenie roślinności (głównie trzciny) z usunięciem powstałej biomasy poza teren torfowiska, a także obrączkowanie drzew. Zabieg ten zastępuje wycinkę - powoduje powolne zamieranie drzew, które stopniowo zaczynają redukować przyrost, tracą siły witalne i obumierają, lecz z drugiej strony stanowią idealne środowisko dla gatunków saproksylicznych, dziuplaków czy różnego rodzaju grzybów.
Wybudowano także barierę – ściankę szczelną głęboko posadowioną w gruncie, o długości 420 m w północno-zachodniej części rezerwatu i 4 zastawki drewniane na rzece Czarnej Staszowskiej, w południowo-wschodniej części rezerwatu, służące regulacji poziomu wody i zwiększeniu możliwości retencyjnych torfowiskowa.
Ponadto, w ramach ścisłej współpracy z Nadleśnictwem Daleszyce od 2020 r. prowadzone są badania za pomocą sieci piezometrów, dzięki którym monitorowany jest poziom wód gruntowych w rezerwacie.
Serdecznie dziękujemy organizatorom spotkania – w tym szczególnie Nadleśniczemu Nadleśnictwa Daleszyce Panu Tomaszowi Guzowi – za zaproszenie i możliwość zaprezentowania działań ochrony czynnej przeprowadzonych przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Kielcach na terenie rezerwatu przyrody Białe Ługi.
Zdjęcia: Nadleśnictwo Daleszyce, RDOŚ Kielce
