Polska w Rosji

Dla Polaków 17 stycznia 1945 jest datą, która kojarzy się jedynie z indoktrynacją ideologiczną. W zbiorowej pamięci na trwałe zapisane są natomiast dwa dramatyczne wydarzenia lat wojennych związane ze stolicą. Powstanie w Getcie Warszawskim 1943 r., będące rozpaczliwą próbą samoobrony eksterminowanej ludności żydowskiej, oraz Powstanie Warszawskie 1944, skutkujące zagładą miasta i śmiercią 200 tysięcy ofiar, w większości osób cywilnych. Oba te zbrojne zrywy skierowane były bezpośrednio przeciwko niemieckim okupantom. W czasach PRL pamięć o tych wydarzeniach była zacierana albo wypaczana. Dzisiaj doczekały się one należytej oceny, a ich bohaterowie są powszechnie znani i czczeni. 

 

W rzeczywistości 17 stycznia 1945 wojska sowieckie wkroczyły do zrujnowanego i opuszczonego miasta, prawie całkowicie zniszczonego przez niemieckiego okupanta w swej lewobrzeżnej części, najpierw w 1939 (agresja na Polskę), następnie w 1943 (po powstaniu w getcie warszawskim), a ostatecznie w drugiej połowie 1944 (po Powstaniu Warszawskim). Polscy komuniści postanowili celowo świętować wyzwolenie Warszawy w dniu 17 stycznia, by odwrócić uwagę od swojej i sowieckiej postawy w dniach Powstania Warszawskiego. Wszak prawobrzeżną część stolicy Armia Czerwona zajęła już cztery miesiące wcześniej. Powołano wtedy nawet prezydenta miasta. Działo się to wówczas, gdy na lewym brzegu Wisły wciąż walczyli powstańcy.

 

Warto przypomnieć liczby, które dzisiaj, po trzech ćwierćwieczach odbudowy i nieustannego rozwoju miasta, wydają się zgoła niewiarygodne. Warszawa po II wojnie światowej była najbardziej zniszczona spośród europejskich stolic. W toku działań wojennych zniszczeniu uległo w sumie 84% zabudowań lewobrzeżnej części miasta, w tym 90% zabudowy przemysłowej i zabytkowej, 72% budynków mieszkalnych. Wysadzono w powietrze wszystkie mosty. Największe straty powstały nie w wyniku bezpośrednich działań wojennych ale w wyniku programowego, celowego i systemowego niszczenia i palenia miasta. Zgodnie z rozkazem Hitlera z października 1944 roku Warszawa miała zniknąć z powierzchni ziemi. Niemcy z premedytacją niszczyli zabytki architektoniczne, w tym Zamek Królewski. Spalili biblioteki i archiwa warszawskie, doprowadzając do bezpowrotnej utraty części dziedzictwa narodowego Polski. Nie miało to już nic wspólnego z walką przeciw powstańcom. Pałac Saski i Pałac Bruehla zostały wysadzone w powietrze po upadku powstania w grudniu 1944 roku. Same szkody materialne Warszawy oszacowano w 2004 roku na 45,3 mld dolarów amerykańskich. Straty wyrządzone Polsce i Polakom do dziś nie zostały zrekompensowane. Polacy sami, swoim poświęceniem i pracą odbudowali zniszczoną stolicę.