Służby specjalne

1 marca Minister Mariusz Kamiński wziął udział w uroczystościach na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie złożył wieniec przed Panteonem – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych, znajdującym się na terenie Kwatery Ł („Łączki”). W uroczystości złożenia wieńców na terenie Kwatery Ł na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach uczestniczyli również przedstawiciele służb specjalnych podległych Ministrowi Koordynatorowi. Delegacje służb na "Łączce" złożyły także wieńce.

Przedstawiciele służb wzięli udział w szeregu innych inicjatyw związanych z obchodzoną 1 marca uroczystością.Hołd bohaterom z okazji Narodowego Dnia „Żołnierzy Wyklętych” oddał Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego płk Krzysztof Wacławek, składając kwiaty i zapalając znicze w następujących miejscach pamięci:

- przy pomniku Pomordowanych w Praskich Więzieniach w latach 1944-1956 przy ul. Namysłowskiej: Pomnik ten stoi na terenie byłego Karno-Śledczego Więzienia Warszawa III - Praga, tzw. Toledo. W 1945 r. było to jedno z trzech głównych więzień NKWD w Warszawie (obok „Mokotowa" i „Gęsiówki"). Zamordowanych na terenie więzienia żołnierzy AK, NSZ oraz innych organizacji podziemia niepodległościowego grzebano na pobliskim Cmentarzu Bródnowskim i przy murze więziennym. Przy budowie pomnika wykorzystano fundamenty muru więzienia, a z resztek zburzonego więzienia wzniesiono mur, na którym wiszą tablice pamiątkowe.

- przy katowni NKWD - rogatka przy ul. 11 listopada: Od kwietnia 1944 do września 1945 r., po zajęciu Pragi przez oddziały Armii Czerwonej, w budynku rogatki działał Sowiecki Trybunał Wojenny złożony z funkcjonariuszy NKWD. W tym miejscu przesłuchiwano pojmanych Polaków, a także wydawano i wykonywano wyroki śmierci. Przesłuchania odbywały się również w piwnicach sąsiadującej kamienicy pod nr 66. Z tego miejsca zatrzymywani trafiali także do głównej siedziby NKWD przy ul. Strzeleckiej oraz do więzienia przy ul. Namysłowskiej.

- na Cmentarzu Bródnowskim przy Pomniku Więźniów Politycznych Straconych w latach 1944-1956: W tym miejscu potajemnie grzebano żołnierzy m.in. AK, WiN, NSZ, NZW, osadzonych w więzieniu „Toledo" i tam zamordowanych. Ich ciała spoczęły "przy studni", jak określano to miejsce, w pobliżu cmentarnego muru od strony ul. Rzeszowskiej (kwatera 45N). Szacuje się, że w różnych częściach cmentarza spoczywa około 190 osób, wśród nich Marian Bernaciak "Orlik", dowódca oddziału partyzanckiego, który uwolnił z transportu więziennego komendanta VI Obwodu AK Praga ppłk. Antoniego Żurowskiego Bobera.

- w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL: Więzienie na Rakowieckiej było najbardziej znaną z katowni UB. Wielu członków podziemia niepodległościowego było w nim osadzonych i bestialsko torturowanych. W latach 1945-56 wykonano tu w sumie 350 wyroków śmierci. Ofiarami stalinowskiego terroru padli m.in.: gen. August Fieldorf "Nil" i rtm. Witold Pilecki. Znajdujący się na terenie więzienia X pawilon był tym, w którym przetrzymywano wielu niepodległościowych działaczy. Do dziś przy drzwiach niektórych cel wiszą tabliczki z nazwiskami osób, które tu przebywały, np. w celi 55 czekał na śmierć ppłk Stanisław Kasznica, ostatni dowódca NSZ. Na ścianie, gdzie rozstrzeliwano żołnierzy antykomunistyczego podziemia, do tej pory widnieją ślady po kulach. To tu zginął mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, ppłk Łukasz Ciepliński „Pług” i inni. Więźniów chowano w zbiorowych mogiłach w tzw. Kwaterze na Łączce przy murze Cmentarza Wojskowego na Powązkach. Przez wiele lat na miejscu, w którym złożone były doczesne szczątki walczących o Polskę niepodległą, stał śmietnik.

W centrali ABW została przygotowana okolicznościowa wystawa poświęcona sanitariuszkom i łączniczkom – młodym kobietom walczącym w szeregach Armii Krajowej, Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Wiele z nich poległo na polu walki, pozostałe trafiały przed pluton egzekucyjny, do najcięższych więzień lub łagrów. Tylko niektórym z nich udało się przeżyć niemiecką oraz sowiecką okupację.

W siedzibie ABW zamieszczono również instalację multimedialną przedstawiającą sceny z życia Żołnierzy Wyklętych oraz plakat z wierszem Zbigniewa Herberta „Wilki”. Dla funkcjonariuszy ABW został zorganizowany konkurs wiedzy o Żołnierzach Wyklętych. Ponadto na fasadzie budynku od strony ulicy Rakowieckiej został ponownie umieszczony baner z napisem „Bóg, Honor, Ojczyzna”.

Obchody z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” odbyły się również w jednostkach terenowych ABW: w Radomiu, gdzie oddano cześć Żołnierzom Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość dowodzonym przez komendanta mjr. Franciszka Jaskulskiego ps."Zagończyk"; w Rzeszowie, gdzie upamiętniono ofiary antykomunistycznego podziemia pod pomnikiem Żołnierzy Wyklętych przedstawiającym Łukasza Cieplińskiego oraz popiersia członków IV Zarządu WiN: Adama Lazarowicza, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Franciszka Błażeja, Józefa Rzepki i Karola Chmiela; w Lublinie, gdzie na cmentarzu rzymskokatolickim przy parafii pw. św. Agnieszki zapalono znicze i złożono kwiaty na symbolicznym grobie Stanisława Koryzny – konspiratora organizacji Służba Zwycięstwu Polski (później ZWZ), aresztowanego i osadzonego na Zamku Lubelskim, bestialsko pobitego, zmarłego 12 listopada 1941 r., a także na grobie prof. Rafała Gan-Ganowicza - polskiego żołnierza na uchodźstwie, najemnika, dziennikarza, korespondenta Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Hołd poległym bohaterom oddali również funkcjonariusze delegatur w Białymstoku, Olsztynie i Gdańsku.

Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego gen bryg. Maciej Materka wraz ze swoimi Zastępcami złożył kwiaty i zapalił znicze przed tablicami upamiętniającymi ofiary skazane przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie, znajdującymi na fasadzie budynku przy ul. Koszykowej 82. Wieńce złożono również u zbiegu ulic Wojciecha Oczki i Tytusa Chałubińskiego przed tablicami pamiątkowymi na budynku, w którym mieścił się Główny Zarząd Informacji WP. Jak co roku gościem honorowym uroczystości był ppłk w stanie spoczynku Stefan Pastewka, kombatant Armii Krajowej, represjonowany przez Informację Wojskową w latach powojennych. Po zakończeniu uroczystości odwiedził on Izbę Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego w WP, utworzoną i prowadzoną przez SKW w dawnej katowni stalinowskiej, gdzie przez kilka miesięcy był więziony i torturowany.

Hołd zamordowanym przez Urząd Bezpieczeństwa bohaterom kierownictwo SKW oddało również przed ścianą straceń na terenie powstającego Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, w dawnym więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. Wzięło również udział w centralnych obchodach Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

SKW włączyła się również w przygotowanie okolicznościowego wydania „Polski Zbrojnej”, w całości poświęconego powojennemu niepodległościowemu podziemiu zbrojnemu. Ponadto na portalach „Polska Zbrojna” i „Polska Zbrojna. Historia” zostały opublikowane teksty przygotowane we współpracy ze Służbą Kontrwywiadu Wojskowego. Pierwszy z nich – „W kazamatach Informacji Wojskowej” przybliża Izbę Pamięci Ofiar Terroru Komunistycznego w Wojsku Polskim. Drugi, "Był więźniem aresztu przy ul. Oczki", powstał w oparciu o wywiad udzielony przez ppłk. Stefana Pastewkę. Ponadto marcowy numer „KONTRY”, periodyku wydawanego przez Ośrodek Szkoleniowy SKW im. płk. Ignacego Matuszewskiego, będzie w części poświęcony Żołnierzom Wyklętym. SKW o współpracuje także z Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.

W obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” włączyła się również Służba Wywiadu Wojskowego. Szef SWW gen. bryg. Marek Łapiński złożył wieniec pod tablicą pamiątkową w dawnym więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. Kierownictwo SWW wzięło również udział w uroczystościach organizowanych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach na tzw. "Łączce" oraz złożyło wieniec przed tablicami pamiątkowymi na budynku, w którym mieścił się Główny Zarząd Informacji WP przy ul. Oczki/Chałubińskiego. Przedstawiciele Służby złożyli także kwiaty pod Pomnikiem Żołnierzy Wyklętych w Warszawie.

W Centrum Kształcenia SWW kursanci symboliczną minutą ciszy uczcili pamięć Żołnierzy Wyklętych, a także uczestniczyli w pokazie filmu pt. "Śmierć Rotmistrza Pileckiego", po którym odbyły się prelekcja i dyskusja historyczna. Z uwagi na ograniczenia związane z pandemią COVID-19, które uniemożliwiły organizację uroczystego apelu, do wszystkich żołnierzy, funkcjonariuszy i pracowników cywilnych SWW skierowano okolicznościowy list, w którym przywołano pamięć o bohaterach antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia, bez których determinacji, niezłomnej woli i oddania nie byłoby dzisiaj prawdziwie suwerennej i niepodległej Polski.

CBA i AW pamięć o Żołnierzach Wyklętych uczciły także okolicznościowymi wpisami oraz grafikami zamieszczonymi w mediach społecznościowych. Ponadto Agencja Wywiadu jest organizatorem corocznego Biegu Pamięci Żołnierzy Wyklętych "Wilczym Tropem". W tym roku, z uwagi na epidemię, inicjatywa została zaplanowana w późniejszym terminie.

Zachowywanie pamięci o Żołnierzach Wyklętych jest elementem edukacji i kształtowania postaw funkcjonariuszy obecnych służb specjalnych. Kierownictwo służb przykłada dużą wagę do działań mających na celu kultywowanie pamięci o bohaterach walk o Polskę.

Rzecznik Prasowy Ministra Koordynatora Służb Specjalnych

 

Zobacz także:

Złożenie kwiatów przez SKW

CBA w hołdzie Żołnierzom Wyklętym