Służby specjalne

9 grudnia 2022 r. w Wydziale Zamiejscowym w Łodzi Delegatury ABW w Katowicach odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej ppłk. Janowi Kowalewskiemu – urodzonemu w Łodzi, wybitnemu oficerowi wywiadu i kontrwywiadu Wojska Polskiego, kryptologowi, dyplomacie i wielkiemu polskiemu patriocie.

J. Kowalewski to twórca Wydziału II Radiokontrwywiadu Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Dzięki złamaniu sowieckich kluczy szyfrowych w znacznym stopniu przyczynił się do zwycięstwa w wojnie z bolszewicką Rosją. Po zakończeniu tego konfliktu wziął udział w III Powstaniu Śląskim jako szef wywiadu wojsk powstańczych. Od końca lat dwudziestych XX wieku J. Kowalewski pełnił służbę w dyplomacji – był attache wojskowym przy Poselstwie RP w Moskwie, a następnie w Bukareszcie.

W okresie II wojny światowej działał poza granicami RP. W latach 1941-1944 kierował Placówką Łączności z Kontynentem w Lizbonie. W ramach tzw. Akcji Kontynentalnej kierował operacjami wywiadowczymi w różnych częściach Europy. Aktywnie lobbował na rzecz przejścia na stronę aliantów wśród znanych mu dyplomatów rumuńskich, włoskich i węgierskich.

Po zakończeniu działań zbrojnych pozostał na emigracji. Współpracował m.in. z Radiem Wolna Europa. Ppłk J. Kowalewski zmarł w Londynie w 1965 r. W 2020 r. pośmiertnie otrzymał awans na stopień generała brygady.

Materiał własny