Polska w Szwajcarii

Fotografie, jak również koperty z nazwiskami i lista osób, stanowią drugą część tzw. „Archiwum Eissa”, którego pierwsza część znalazła się w Muzeum Auschwitz-Birkenau już w 2018 roku. W obu przypadkach kluczową rolę w pozyskaniu dokumentów związanych z działalnością Grupy Ładosia od ich prywatnych właścicieli w Izraelu odegrał konsul honorowy RP w Zurychu Markus Blechner oraz Ambasada RP w Bernie.

Nie wiadomo, czy dla osób, których nazwiska i zdjęcia znajdują się w przekazanym Muzeum Auschwitz zbiorze, udało się wystawić fałszywe południowoamerykańskie paszporty. Jest prawdopodobne, że zdjęcia dotarły do Szwajcarii zbyt późno. W zbiorze można jednak odnaleźć osoby, które ocalały z Zagłady, w tym znaczących działaczy żydowskich Dawida Wdowińskiego i Rubena Feldschuh (Ben Shem). Wśród znanych postaci, których zdjęcia znajdują się w zbiorze, a których nie udało się uratować, jest Rutka Laskier, autorka odkrytego kilkanaście lat temu pamiętnika z będzińskiego getta, jak również rodzice późniejszego premiera Izraela Menachema Begina.

Dokumenty, które trafiły do Muzeum Auschwitz, przyczynią się zapewne do postępu badań nad działalnością Grupy Ładosia, skupionej wokół Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie. W grudniu ukazało się pierwsze wydanie „Listy Ładosia”, opracowanej pod redakcją ówczesnego ambasadora w Szwajcarii Jakuba Kumocha. Zawiera ona odtworzone dotychczas nazwiska osób, które polscy dyplomacji w Bernie i ich żydowscy partnerzy próbowali ocalić za pomocą sfałszowanych paszportów państw Ameryki Łacińskiej. Łącznie mogło to być nawet 8-10 tysięcy Żydów z ponad 15 państw okupowanej Europy, głównie z Polski, Holandii, Niemiec, Austrii i przedwojennej Czechosłowacji. Do tej pory udało się odtworzyć imiona i nazwiska 3254 spośród nich.

„Lista Ładosia” wydana została po polsku i angielsku przez Instytut Pileckiego pod patronatem Światowego Kongresu Żydów. Prezentowana była do tej pory w Warszawie, Londynie, Nowym Jorku, Hartford i Berlinie.