Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Lublinie

Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące jakości żywności dostępnej na terenach powodziowych.

1. Co oznacza termin przydatności do spożycia i data minimalnej trwałości?

Okres przydatności żywności do spożycia wskazany na opakowaniach poprzedzony jest
(w zależności od rodzaju produktu) sformułowaniem „należy spożyć do …” albo „najlepiej spożyć przed …”/ „najlepiej spożyć przed końcem: …”.

NALEŻY SPOŻYĆ DO

Jest to informacja o terminie przydatności do spożycia. Oznacza się nim produkty, które z mikrobiologicznego punktu widzenia szybko się psują, np. mięso i wędliny.

Po upłynięciu tego terminu produktu nie należy spożywać, ponieważ może stanowić bezpośrednie zagrożenie dla naszego zdrowia.

NAJLEPIEJ SPOŻYĆ PRZED/NAJLEPIEJ SPOŻYĆ PRZED KOŃCEM

Jest to informacja o dacie minimalnej trwałości, do której dany środek spożywczy zachowuje swoje szczególne właściwości, pod warunkiem jego właściwego przechowywania. Oznacza ona, że zaleca się spożycie produktu przed upływem wskazanej daty.

Przekroczenie tej daty nie jest jednoznaczne z tym, że produkt będzie szkodliwy dla zdrowia, a jedynie może (choć wcale nie musi) stracić swoje niektóre właściwości, np. konsystencję, kolor, smak czy zapach. Tym oznaczeniem objęte są m.in. produkty suche (np. mąka, ciastka, kasza), ale też kawa, herbata czy miód.

Ważne, że oba zapisy odnoszą się do produktów o nienaruszonej szczelności opakowania, przechowywanych zgodnie z zaleceniami producenta podanymi na etykiecie.

Po otwarciu produktu następują zmiany mające wpływ na jakość produktów, stąd w stosownych przypadkach konieczne jest wskazanie w oznakowaniu warunków przechowywania i/lub okresu przydatności do spożycia po otwarciu opakowania.

Ustalenie daty minimalnej trwałości i terminu przydatności do spożycia środka spożywczego leży w gestii producenta. W granicach wyznaczonego okresu, produkt powinien spełniać zadeklarowane przez niego wymagania i posiadać właściwą jakość handlową. Określenie daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia może opierać się na przeprowadzonych dla każdego produktu badaniach przechowalniczych. Przydatność do spożycia jest inna dla każdego produktu i zależy od jego składu, rodzaju opakowania, zastosowanych procesów technologicznych czy warunków przechowywania.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce, środki spożywcze oznakowane datą minimalnej trwałości lub terminem przydatności do spożycia, mogą znajdować się w obrocie do tej daty lub terminu. Dla niektórych produktów (np. świeżych owoców i warzyw czy cukru) nie trzeba podawać na opakowaniu daty minimalnej trwałości.

2. Czy artykuły rolno-spożywcze pochodzące z powiatów objętych powodzią mogą być wprowadzane do obrotu?

Artykuły rolno-spożywczych pochodzące z terenów objętych powodzią mogą być wprowadzane do obrotu, o ile nie uległy zalaniu (zamoczeniu) zarówno u producenta jak i w magazynach np. w hurtowniach oraz sposób ich przechowywania w czasie klęski żywiołowej był zgodny z zaleceniami producenta (informacja na opakowaniu).

W przypadku gdy, artykuły zostały zalane proszę zapoznać się z informacją zamieszczoną na stronie Głównego Inspektora Sanitarnego:

https://www.gov.pl/web/gis/bezpieczenstwo-zywnosci-podczas-powodzi

3. Jakie elementy znakowania powinna posiadać żywność przekazywana dla powodzian?

Wg ogólnych przepisów dotyczących znakowania żywności, na opakowanych środkach spożywczych obowiązkowe są poniższe dane:

• nazwy żywności,
• wykaz składników,
• wszelkie składniki lub substancje powodujące alergie lub reakcje nietolerancji,
• ilość określonych składników lub kategorii składników,
• ilość netto żywności,
• data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia,
• warunki przechowywania lub warunki użycia,
• nazwa i adres podmiotu odpowiedzialnego za informacje na temat żywności,
• kraj lub miejsce pochodzenia w określonych przypadkach,
• instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione,
• informacja o wartości odżywczej.

4. Czy produkty pochodzące z innych państw UE objętych powodzią (np. Czech, Austrii, Słowacji) podlegają granicznym kontrolom jakości handlowej IJHARS?

Co do zasady Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych przeprowadza graniczną kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych przywożonych spoza państw członkowskich Unii Europejskiej oraz spoza państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Przywóz towarów z państw UE odbywa się na zasadach wolnego przepływu towarów i nie podlegają one kontrolom granicznym.

W sytuacji wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości co do jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych pochodzących z państw UE i wprowadzanych do obrotu na terenie Polski, każdy konsument, organizacja, przedsiębiorca może złożyć tzw. skargę lub wniosek na podmiot działający na rynku artykułów rolno-spożywczych, w tej sytuacji produkty mogą zostać poddane kontroli doraźnej przez organy IJHARS.

Skargi i wnioski na podmioty należy kierować do właściwych miejscowo WIJHARS, tj. właściwych do kontroli w podmiocie (producent lub sklep), którego dotyczy zgłoszenie, co znacząco przyspieszy załatwienie sprawy.

Więcej informacji o skargach i wnioskach znajduje się na stronie: https://www.gov.pl/web/ijhars/skargi-i-wnioski-na-podmioty

Zgłoszenia wykraczające poza zakres kompetencji organów IJHARS należy przekazywać bezpośrednio do:

Państwowej Inspekcji Sanitarnej – zgłoszenia w zakresie bezpieczeństwa żywności, warunków sanitarnych w produkcji i handlu żywnością, zanieczyszczeń żywności, stosowania dozwolonych substancji dodatkowych.

Inspekcji Weterynaryjnej – zgłoszenia w zakresie bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego.

Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcji Handlowej – zgłoszenia w zakresie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, w tym reklamacji produktów.

Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa – zgłoszenia dotyczące zanieczyszczeń materiału siewnego, wprowadzania do obrotu nawozów, środków wspomagających uprawę roślin i środków ochrony roślin.

5. Jak przechowywać produkty typu konserwa?

Konserwy z różnym wsadem mięsnym, rybnym i warzywne, należy przechowywać zgodnie z zaleceniami producenta wskazanymi na opakowaniu najlepiej w warunkach chłodniczych. Jeśli przechowywanie w lodówce nie jest możliwe to powinny być pozostawione w pomieszczeniach suchych i mających ograniczony dostęp słońca zazwyczaj, w temp. do 25°C.

Przed spożyciem zwróć uwagę czy opakowanie, np. puszka, nie jest zdeformowane. Zmiana wyglądu opakowania może wskazywać na powstały wewnątrz konserwy bombaż mikrobiologiczny, który może zagrać bezpieczeństwu konsumenta a nawet spowodować zatrucie. 

6. Czy mogę zjeść makaron, który jest po terminie?

Co do zasady żywność spożywana nie powinna być przeterminowana.

Natomiast produkty spożywcze oznakowane datą minimalnej trwałości po upływie tej daty nie stają się niebezpieczne dla zdrowia. Po tym czasie produkt nie musi być zepsuty i będzie można go spożyć. Zmianie mogą ulec (choć nie muszą) niektóre jego właściwości, np. konsystencja, kolor, smak czy zapach.

Data minimalnej trwałości jest to data, do której producent gwarantuje świeżość wyrobu, a po niej nie bierze odpowiedzialności za ewentualne pogorszenie jakości w porównaniu do świeżego towaru, dlatego każdorazowo należy ocenić na podstawie zmysłów (wzrokowo, zapachowo i smakowo) czy produkt zachował swoje cechy.

Do tego typu produktów zaliczamy: makarony (suche), kasze, mąki, ciastka (bez kremowych nadzień), kawę, herbatę, miód, koncentraty spożywcze typu zupy, dania instant.

Należy pamiętać, że opakowanie żywności nie może być naruszone, a tym bardziej mieć kontaktu z zanieczyszczona wodą.

7. Podczas powodzi w sklepie nie było prądu i nie działała chłodnia, w której była przechowywana żywność. Czy mogę nadal ją sprzedawać jeżeli nie widać objawów zepsucia?

Żywność nietrwała mikrobiologicznie musi być w punkcie sprzedaży przechowywana w warunkach chłodniczych, zgodnie zaleceniem producenta.
W sprawie bezpieczeństwa żywności warto skorzystać z komunikatów zamieszczanych na stronach inspekcji sanitarnych. Na stronie Głównego Inspektora Sanitarnego pod adresem https://www.gov.pl/web/gis/wiadomosci można znaleźć komunikat na temat bezpieczeństwa żywności podczas powodzi.