Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Większe bezpieczeństwo przeciwpowodziowe terenów położonych poniżej zbiornika, odzyskanie pełnej rezerwy powodziowej, większa retencja dla rolnictwa – przeciwdziałanie suszy, zabezpieczenie zasobów wody pitnej na potrzeby mieszkańców Wisły, Ustronia i Skoczowa oraz mniejsza podatność zbiornika na awarie – to tylko niektóre z korzyści, jakie zyskają mieszkańcy Podbeskidzia za sprawą rozpoczynających się właśnie prac modernizacyjnych zbiornika Wisła Czarne. Dziś w budynku administracyjnym zapory odbyło się spotkanie z udziałem Wiceministra Infrastruktury Przemysława Koperskiego, w trakcie którego podpisana została umowa na realizację tej inwestycji.

Zadanie zleciło Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach – administrator akwenu. Mimo, że stan techniczny obiektu, który w trudnych, górskich warunkach piętrzy wodę od ponad 50-lat, nie stwarzał zagrożenia dla terenów położonych poniżej ziemnej zapory, jego modernizacja stała się koniecznością. Większa z każdym rokiem podatność na awarie oraz konieczność obniżenia poziomu piętrzenia w zbiorniku skutkowały zarazem mniejszą rezerwą powodziową i tym samym – rezerwą wody pitnej. W ramach prac remontowych zmianie nie ulegną parametry obiektu, czy sposób korzystania z wód, jednak poprawi się jego funkcjonalność. Przedsięwzięcie obejmuje prace modernizacyjne istniejącej zapory ziemnej i związanych z nią funkcjonalnie obiektów, takich jak przelew stokowy i niecka wypadowa. W ramach prac ich wykonawca – Keller Polska Sp. z o.o. m.in. doszczelni przesłonę przeciwfiltracyjną na lewym przyczółku, przebuduje odwodnienie wzdłuż prawej ściany przelewu stokowego i zarazem wykona jego remont. Wyremontowane zostaną także podpory przelewu oraz murów oporowych na przedłużeniu podpory a także elementy spodu konstrukcji nośnej. Podobne prace zostaną wykonane w obrębie niecki wypadowej zapory. Doszczelnienie zyska także przesłona cementacyjna (przeciwfiltracyjna) na lewym przyczółku. Zamontowane zostaną także nowe urządzenia kontrolno–pomiarowe (piezometry i inklinometry). Po zrealizowaniu modernizacji zwiększy się więc ochrona przed zalaniem terenu poniżej zapory czołowej zbiornika Wisła Czarne, w tym użytków rolnych, w wypadku ewentualnej awarii. Przywrócona zostanie możliwość piętrzenia wody do rzędnej określonej w pozwoleniu wodnoprawnym – co za tym idzie zwiększą się możliwości alimentowania wody w korycie rzeki poniżej zbiornika w przypadku występowania stanów niżówkowych, niedoborów wody i przewlekłych okresów suszy, przy których wilgotność gleby jest niedostateczna dla zaspokojenia potrzeb roślin i prowadzenia normalnej gospodarki w rolnictwie. Efektem remontu będzie także zwiększenie rezerwy wody pitnej szacunkowo o 116 dni (z obecnych ok. 130 dni do ok. 250 dni*).

W związku z rozpoczęciem realizacji inwestycji w dniu 25 października 2024 r. w budynku administracyjnym zapory odbyło się spotkanie z udziałem m.in. Przemysława Koperskiego – Wiceministra Infrastruktury, Marcina Jarzyńskiego – Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach, Jana Grygiera – Zastępcy Dyrektora ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą, Tomasza Bujoka – Burmistrza Miasta Wisła, Pawła Sztefka – Burmistrza Ustronia, Rajmunda Dedio – Burmistrz Skoczowa, Beaty Halamy – Prezesa Zarządu Wodociągów Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o. o. w Cieszynie oraz innych zaproszonych gości.

W trakcie wydarzenia głos zabrał Wiceminister Infrastruktury Przemysław Koperski, który podkreślił ważne znaczenie inwestycji dla szeroko pojętego bezpieczeństwa regionu:

- Ta inwestycja szczególnie cieszy ponieważ zapewni szerokie bezpieczeństwo mieszkańcom oraz zwiększy możliwości poboru wody pitnej dla 60 tys. osób w powicie cieszyńskim. Na realizację tego zdania region długo czekał. Gratuluję Wodom Polskim podpisania umowy, a wykonawcy życzę pomyślności w realizacji prac. Będziemy się przyglądać ich realizacji - powiedział Przemysław Koperski.

Rolę Wód Polskich w Gliwicach w procesie zaplanowanych działań podkreślił Zastępca Dyrektora Wód Polskich w Gliwicach, Jan Grygier:

- Zbiornik Wisła Czarne to jeden z kluczowych obiektów, których zadaniem jest wspomaganie gromadzenia wody, a także ochrona przed powodzią mieszkańców Regionu Wodnego Małej Wisły. Obiekt dostarcza wodę pitną do gmin Wisła, Ustroń i Skoczów. Posiada więc duże znaczenie nie tylko dla środowiska, ale również życia mieszkańców. Podjęta modernizacja tego obiektu wpisuje się w priorytetowe działania prowadzone przez Wody Polskie w Gliwicach, których celem jest ochrona przed powodzią i suszą – powiedział Zastępca Dyrektora Jan Grygier.

Swoją opinię wyraziła także Prezes Zarządu Wodociągów Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o. o., Beata Halama:

- Bardzo cieszymy się z tej inwestycji. Uzyskany za jej sprawą efekt pozwoli nam ze spokojem patrzeć na rezerwy wody pitnej, zwłaszcza w okresach zwiększonego poboru: wysokiego sezony letniego i zimowego.

Rozpoczęcie prac budowalnych, w ramach zadania pn. Modernizacja obiektów zbiornika wodnego Wisła Czarne – drenaż skarpy odpowietrznej, przelew stokowy, sieć piezometrów etap I, etap II, dla których w dzisiejszym dniu zawarto umowę realizacji z wykonawcą, poprzedziło uzyskanie niezbędnych zgód i pozwoleń administracyjnych. Zarazem przedsięwzięcie nie wywrze znaczącego oddziaływania na środowisko. Wszelkie prace będą prowadzone w sposób wykluczający zanieczyszczenie wód zbiornika oraz poniżej jego zapory.

Prace, realizowane kosztem 10 938 358,52 zł potrwają do połowy 2025r. Nie będą prowadzone w obrębie czaszy zbiornika. Ich realizacja nie wiąże się z ograniczeniami poboru wody pitnej. Także korona zapory - miejsce spacerów turystów i mieszkańców, nie będzie wyłączona z eksploatacji. Możliwe są jedynie tymczasowe ograniczenia w ruchu po zaporze. Jednak z uwagi na technologię prac przez okres 2-3 miesięcy ich wykonawca odcinkowo zajmie jeden z pasów ruchu ul. Czarne, co będzie się wiązało z utrudnieniami dla kierowców.

Dla zadania pn. „Modernizacja obiektów zbiornika wodnego Wisła Czarne – drenaż skarpy odpowietrznej, przelew stokowy, sieć piezometrów – etap I i etap II” uzyskano finansowanie ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich dla operacji typu „Zarządzanie zasobami wodnymi” w ramach poddziałania „Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa”, objętego PROW na lata 2014-2020.

Zbiornik Wisła Czarne został zlokalizowany w km 96 + 800 rzeki Malej Wisły poniżej połączenia Białej i Czarnej Wisełki. Do eksploatacji został oddany w 1973r. (czas budowy: 1968-1973). Zbiornik Wisła Czarne ma dwie podstawowe funkcje: przeciwpowodziową oraz zaopatrzenie w wodę Wisty, Ustronia i Skoczowa. Piętrzy również wodę na wypadek jej niedoborów w korycie rzeki Wisły poniżej. Całkowita pojemność zbiornika wynosi 5,06 mln m3, maksymalna powierzchnia zalewu ok. 40 ha, wielkość zlewni 30 km2. Nasyp zapory wykonano z materiału ziemnego, uzyskanego z wykopów z czaszy zbiornika. Maksymalna wysokość zapory wynosi ok. 6 m, długość 280 m, kubatura ok. 470 000 m3, szerokość w koronie 6,60 m. Ekran wodoszczelny został wykonany z płyt betonowych zbrojonych o grubości 0,20 — 0,25 m, ułożonych na warstwie wyrównawczej wykonanej z płyt betonowych o grubości 0,12 m. U podstawy ekranu znajduje się galeria kontrolno-drenażowa.

Urządzenia upustowe stanowią:

- przelew powierzchniowy o maksymalnym wydatku 195 m3/s,

- spust denny/dwa rurociągi stalowe o średnicy 800 mm każdy i łącznym wydatku ok. 10 m3/s,

- rurociąg wody biologicznej / rurociąg stalowy o średnicy 500 mm;

Pobór wody dla Stacji Uzdatniania Wody odbywa się poprzez kosze ssące /4 szt./ umieszczone na trzech poziomach. Minimalny odpływ /biologiczny/ wynosi 40 l/s .

*) w zależności od dopływu wód do zbiornika i innych zmiennych.