Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Ustabilizowały się stany wód w korytach rzek w zlewni Górnej Odry po wrześniowej powodzi. Wody Polskie w Gliwicach prowadzą prace porządkowe na swoim obszarze, zabezpieczają spowodowane przez fale powodziową wyrwy brzegowe i ubytki denne, weryfikują stan obwałowań i prowadzą dalszą inwentaryzację szkód oraz ocenę stanu technicznego i bezpieczeństwa obiektów hydrotechnicznych po przejściu fali powodziowej. Trwa również dozór sytuacji na Odrze w związku z awarią Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Ostrawie. 

Ze stratami powodziowymi boryka się także Republika Czeska. W wyniku powodzi całkowitej awarii uległa jedna z większych w kraju oczyszczalni ścieków, odbierająca nieczystości z liczącej około 300 tys. mieszkańców Ostrawy. Zakład oczyszczający ścieki został zalany 15 września, gdy woda z wpadającej do Odry Opawy utworzyła wyrwę w wale przeciwpowodziowym. W konsekwencji zalana została prawobrzeżna część miasta – strefa usługowo-przemysłowa z oczyszczalnią ścieków. W wyniku awarii zakład utracił swoją funkcjonalność i przestał działać. Oznacza to, że ścieki które do tej pory odbierał i poddawał procesowi oczyszczania, trafiają do środowiska wodnego. Ich odbiornikiem jest rzeka Odra. Wraz z nurtem przemieszczają się do Polski.

Po ustabilizowaniu się stanów wód w korycie Odry (po przejściu fali powodziowej), bezzwłocznie po podjęciu wiedzy o sytuacji w Czechach pracownicy Wód Polskich w Gliwicach, wykonując czynności terenowe zwracają uwagę na zachowanie zwierząt oraz stan roślinności, a o wszelkich nieprawidłowościach informują właściwe służby. Przedmiotowe patrole są również prowadzone z użyciem bezzałogowych statków powietrznych. W ich wyniku dotąd nie zanotowano przypadków śniecia ryb lub innych odstępstw od normy, które mogłyby być spowodowane spływem z wodami Odry nieoczyszczonych ścieków komunalnych z terenu aglomeracji Ostrawy. Pracownicy nie obserwowali uciążliwości wizualnych (brak spostrzeżeń płynących zanieczyszczeń), nie doświadczyli też uciążliwości zapachowych.

PGW Wody Polskie RZGW w Gliwicach analizuje również otrzymywane za pośrednictwem Ministerstwa Infrastruktury oraz w ramach Polsko-Czeskiej Komisji ds. Wód Granicznych, informacje nt. bieżącego stanu oczyszczalni i planów przywrócenia jej sprawności. Strona czeska przekazuje także informacje w zakresie funkcjonowania pozostałych oczyszczalni ścieków w zlewni Odry.

Znacząca dla czynności podejmowanych w przedmiotowej sytuacji przez PGW WP RZGW w Gliwicach jest również weryfikacja sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej w Czechach oraz gospodarka na czeskich zbiornikach wielofunkcyjnych w zlewni Odry. Podczas wrześniowego wezbrania zbiorniki czeskie położone na terenie działania Povodi Odry (odpowiednik PGW WP RZGW w Gliwicach w odniesieniu do dorzecza Odry) znacząco zredukowały przepływy powodziowe w rzekach, które przegradzają ich zapory czołowe. Mimo to – z uwagi na rozbudowaną sieć rzeczną w górskiej części zlewni oraz nawalne, wręcz ekstremalne opady o charakterze ciągłym (Povodi Odry wskazuje na lokalne sumy sięgające 500 mm, w ciągu 4-5 dni), przepływy wody w rzekach osiągały lokalnie wręcz ekstremalne wartości (przekraczając miejscami maksima z powodzi w 1997 i 2010 roku). Zbiorniki czeskie po ścięciu fali powodziowej oraz przejściu kulminacji fal przez niżej położone przekroje wodowskazowe, zaczęły odbudowywać w sposób kontrolowany rezerwę powodziową. Odpływ z nich był przeprowadzany w sposób nie powodujący dodatkowych szkód, jednak znajdował swoje odzwierciedlenie na posterunkach wodowskazowych i tym samym wspomagał rozwodnienie (rozcieńczenie) nieoczyszczonych ścieków odprowadzanych do rzeki Odry. Największe z obiektów hydrotechnicznych w Republice Czeskiej odbudowują wciąż rezerwę powodziową (Slezská Harta i Šance), a działanie to w dalszym ciągu przebiega w sposób kontrolowany – niegenerujący zagrożenia dla obszarów dotkniętych powodzią.

Aktualnie stany wody na czeskich wodowskazach układają się w strefie wody normalnej (zgodnie z obowiązującym na ich terenie działania stopniowaniem). W Polsce stany wód w korycie Odry mieszczą się w strefach wód średnich. W tej chwili, także z uwagi na stany wód w korycie rzeki Odry, nie występują deficyty tlenowe.

PGW WP RZGW w Gliwicach pozostają także w kontakcie w związku z przedmiotowym zdarzeniem z Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Katowicach i Opolu, który posiada kompetencje w zakresie poboru prób wody do analiz oraz oceny stanu wód. Jak podaje WIOŚ w Katowicach na swojej stronie (https://www.gov.pl/web/wios-katowice/wyniki-badan-jakosci-wod-odry-w-chalupkach), jakość wody w rzece jest stabilna i porównywalna do średniej z wyników badań monitoringowych. Nie występują deficyty tlenowe, nie występuje śnięcie ryb. WIOŚ zapewnia również, że w kolejnych dniach przeprowadzone zostanie ponownie rozpoznanie zanieczyszczenia w terenie, ponownie także zostanie pobrana woda do analiz.

W zależności od wyników badań prób wody, prowadzonych przez m.in. WIOŚ w Katowicach, PGW WP RZGW w Gliwicach, uwzględniając otrzymywane rekomendacje międzyresortowego zespołu ds. Odry oraz w oparciu o analizę parametrów jakościowych w odniesieniu do wielolecia, będzie wariantował regulację przepływu w wielofunkcyjnych zbiornikach w zlewni tej rzeki (np. zbiornik Turawa), aby zmniejszyć ewentualny ładunek zanieczyszczeń. Dodatkowo, RZGW w Gliwicach pozostaje w stałym kontakcie z użytkownikami wód górnego odcinka Odry.

Sytuacja awarii Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Ostrawie będzie także przedmiotem rozmów w trakcie rokowań Polsko-Czeskiej Komisji ds. Wód Granicznych, której obrady mają charakter cykliczny.