Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach

Suchy zbiornik przeciwpowodziowy Jarnołtówek na cieku Złoty Potok w czasie powodzi tj. od dnia  13.09.2024r. do 19.09.2024 przyjął wezbrane wody potoku piętrząc je niewiele poniżej maksymalnej rzędnej, przewidzianej dla tego obiektu hydrotechnicznego. Proces piętrzenia wód zaporą w Jarnołtówku przebiegał dynamicznie, przy dopływie do zbiornika w szczytowym momencie wynoszącym ponad 50 m3/s, tj. woda 100 letnia dla przekroju wodowskazowego Zlate Hory po stronie Republiki Czeskiej, czemu towarzyszyły intensywne opady deszczu w całej zlewni. Przez cały ten czas sprawne były urządzenia wlotowe i upustowe zbiornika, a jego zapory: kamienna czołowa oraz boczna ziemna pozostawały stabilne, mimo nasycenia tej ostatniej wodą. Nie potwierdziły się także podejrzenia przesiąków u podstawy zapory. Ten obiekt hydrotechniczny przez cały czas piętrzenia wód i dalszej stabilizacji dopływu do niego, pozostawał pod stałym nadzorem pracowników PGW WP RZGW w Gliwicach.

Zbiornik „Jarnołtówek”, w miejscowości o tej samej nazwie, zlokalizowany jest na cieku Złoty Potok. Zadaniem suchego zbiornika Jarnołtówek jest krótkotrwała retencja fali powodziowej i redukcja odpływu poniżej zapory. Zbiornik ten, zbudowany w 1909r., w roku 2012 przeszedł kompleksowy, kapitalny remont. W jego ramach przeprowadzono m.in. iniekcję (wzmocnienie podłoża) sekcji przelewowo-upustowej oraz styku części kamiennych z nasypem zapory ziemnej. Obiekt jest także na bieżąco serwisowany i poddawany pracom utrzymaniowym.

Podczas tegorocznej powodzi w czasie napełniania zbiornika, pracownicy Wód Polskich obecni na miejscu nie zaobserwowali niepokojących zdarzeń mogących zagrażać bezpieczeństwu budowli. W toku dokonywanych oględzin w czasie piętrzenia wód wezbraniowych zidentyfikowali w sąsiedztwie podnóża zapory ziemnej, w obniżeniu terenu (droga gruntowa), zastoiska wód opadowych, spowodowane ich spływem powierzchniowym. Po ustabilizowaniu przepływu ze zbiornika bezpiecznie odprowadzono spiętrzone wody do koryta potoku poniżej. Zapora w Jarnołtówku spiętrzyła w toku tegorocznej powodzi wody ponad stuletnie (1%).

 

Kontrola stanu technicznego zapory

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne oraz Prawo budowlane, realizuje obowiązek utrzymania obiektów hydrotechnicznych w należytym stanie. W tym celu każdego roku wykonywane są wiosenne i jesienne przeglądy urządzeń wodnych, mające na celu weryfikację ich funkcjonowania oraz określenie niezbędnego zakresu prac utrzymaniowych – adekwatnie do wniosków zawartych w protokołach przeglądów. Z kolei w oparciu o przepisy Prawa budowlanego wszystkie obiekty hydrotechniczne, będące w administracji PGW Wody Polskie podlegają, obowiązkowym okresowym kontrolom stanu technicznego oraz zgodnie z ustawą Prawo wodne, ocenom stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa, które są wykonywane:

- co najmniej raz w roku - polegają na sprawdzeniu stanu technicznego danego obiektu hydrotechnicznego

- co najmniej raz na 5 lat - polegają na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego

- każdorazowo - kontrola bezpiecznego użytkowania obiektu w przypadku wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt hydrotechniczny, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.

Ponadto ustawa Prawo wodne nakłada na właściciela budowli piętrzącej o piętrzeniu powyżej 0,5 m obowiązek zapewnienia prowadzenia badań i pomiarów, które umożliwiają ocenę stanu technicznego oraz stanu bezpieczeństwa tej budowli. Informacja o częstotliwości wykonania przedmiotowej oceny zawarta jest w instrukcji eksploatacji budowli hydrotechnicznej.

Zbiornik Jarnołtówek przeszedł ostatnią kontrolę pięcioletnią w 2020r., uzyskując ogólną ocenę stanu technicznego dobrą. Jak wskazano w protokole pokontrolnym, stan zbiornika nie zagraża bezpieczeństwu. Obiekt został uznany za przydatny do użytkowania, można go bezpiecznie użytkować, zgodnie z wymaganymi instrukcjami. Z kolei ostatnią obligatoryjną okresową kontrolę roczną zbiornik Jarnołtówek przeszedł w maju 2024. Obejmowała ona sprawdzenie stanu technicznego m.in. elementów betonowych oraz elementów ziemnych. W toku działań kontrolnych na podstawie przeprowadzonych badań i oględzin stwierdzono, że zarówno elementy betonowe jak i ziemne są w dobrym stanie technicznym, a zbiornik nadaje się do dalszego użytkowania.

Kontrole okresowe 5- letnie jak i kontrole roczne są przeprowadzane przez inżynierów posiadających uprawnienia konstrukcyjno-budowlane. Nie wykazały one nieprawidłowości w stanie obiektu hydrotechnicznego, zarazem wskazując, że stan zbiornika nie zagraża bezpieczeństwu.

W dniu 19.09.2024r. zbiornik Jarnołtówek został poddany kontroli Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, której celem była ocena uszkodzeń/zniszczeń, spowodowanych przez powódź we wrześniu 2024r. W protokole prowadzonych czynności kontrolnych inspektor odnotował: ,,Nie stwierdzono przesączeń wału ziemnego zapory w czasie powodzi. Informacje o przecieku wału były nieprawdziwe”. Oceniając stan zagrożenia zbiornika Jarnołtówek PINB w Prudniku wskazał kolejno brak zniszczeń obiektu ewidentnie zagrażających jego statyce oraz brak uszkodzeń obiektu, mogących zagrażać jego statyce. Ponadto w najbliższych 2 tygodniach planowana jest kontrola Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. W związku z przejściem fali powodziowej Wody Polskie przeprowadzą niezbędne badania geosejsmiczne elementów zbiornika. Na podstawie wyników ekspertyz będą podejmowane dalsze kroki względem tego obiektu hydrotechnicznego, z uwzględnieniem nadrzędnego priorytetu Gospodarstwa, jakim pozostaje bezpieczeństwo mieszkańców terenów nadrzecznych.

 

Odbudowa koryta cieku Złoty Potok

Bez względu na powyższe trwają czynności terenowe pracowników PGW WP RZGW w Gliwicach mające na celu ocenę stanu m.in. wałów rzek, skarp cieków oraz inwentaryzację szkód wyrządzonych przepływem wód powodziowych w tej infrastrukturze. Inwentaryzację wykonuje zespół projektantów, hydrologów oraz geodetów. Odbudowie zostanie poddane koryto cieku Złoty Potok poniżej zbiornika Jarnołtówek. Projekt odbudowy ubezpieczeń zniszczonych przez wrześniową powódź będzie uwzględniał przepływy, jakie wystąpiły w jej czasie, tj. wodę ponad stuletnią. Projekt nowych ubezpieczeń uwzględni zarazem maksymalne możliwości zrzutowe przez urządzenia upustowe zapory polderu. Nim rozpocznie się realizacja właściwego projektu odbudowy koryta potoku, Wody Polskie w Gliwicach wykonają w trybie pilnym konieczne doraźne prace zabezpieczające w obrębie miejsc newralgicznych na tym cieku. Jednocześnie pracownicy PGW WP RZGW w Gliwicach pozostają w kontakcie z przedstawicielami lokalnego samorządu.