Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie

Swoje początki w historii, Kanał Żerański bierze już w XVII wieku, kiedy to król Zygmunt III Waza wydał polecenie, by wybudować kanał, który "ściągnie" wody z rzeki Długiej, która zagrażała wylewami królewskiemu dworowi w Nieporęcie. Ówczesna nazwa kanału brzmiała Kanał Królewski i ta była stosowana do lat 30. XX wieku. Kanał Królewski, obecnie istniejący w formie szczątkowej, jest położony ok. 1,5 km na wschód od Kanału Żerańskiego, na terenie warszawskiej dzielnicy Białołęka oraz na terenie gminy Nieporęt.

W XIX i XX wieku wracano do pomysłu połączenia Narwi z Wisłą, co skróciłoby drogę znad Bugu do Warszawy o ponad 40 kilometrów oraz za pomocą Kanału Augustowskiego przywróciłoby odcięte przez Prusy połączenia Królestwa z Bałtykiem, ale ostatecznie w latach 1935-1938, wybudowano jedynie niewielki, długi na 2,5 kilometra kanał odwadniający rzekę Długą oraz Kanał Bródnowski.

W latach 50. XX wieku ostatecznie zadecydowano o budowie zespołu wodnego składającego się ze zbiornika retencyjnego tj. Jezioro Zegrzyńskie, stopnia wodnego w Dębem, Kanału Żerańskiego oraz portu i śluzy na Żeraniu.

Całość oddano do użytku w 1963 roku, zaś śluza przyjęła za patrona inż. Tadeusza Tillingera, polskiego inżyniera hydrotechnika i wynalazcy, wykładowcy Politechniki Warszawskiej, komandora podporucznika Marynarki Wojennej II RP, który był autorem koncepcji utworzenia połączenia żeglugowego od Żerania do Zegrza, oraz autorem wielu innych projektów hydrotechnicznych.

Budowla jest śluzą jednokomorową. Jej całkowita długość wynosi 104 metry (przy wymiarach komory 85 m × 12 m). Nie ma wrót, lecz zasuwy płaskie, z uwagi na występujące na Wiśle stany wody wyższe niż na Kanale Żerańskim. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest utrzymywanie piętrzenia wody zarówno od strony Kanału Żerańskiego, jak i od strony Wisły, gdy w czasie wezbrań poziom wody w rzece jest wyższy od poziomu wody w Jez. Zegrzyńskim. Tego rodzaju rozwiązanie czyni z niej śluzę o charakterze unikatowym.

Obydwie głowy śluzy oraz komora są konstrukcji, dozbrojonej. Komora śluzy, o głębokości 10 m, składa się z 5 sekcji, w dwóch z nich znajdują się galerie, połączone w płycie dna odcinkami kanału dobiegowego, służące do napełniania i opróżniania śluzy wodą. Zamknięcia obydwu głów stanowią płaskie, stalowe zasuwy. Dla ułatwienia przesuwania podwieszone są one na rolkach do zwodzonych, stalowych belek mostowych. Po przesunięciu zasuw do wnęk bocznych następuje podniesienie mostu zwodzonego, leżącego nad zasuwami. Pulpit sterowniczy śluzy znajduje się w trzypiętrowej wieży znajdującej się przy śluzie. W wieży tej znajdują się również pomieszczenia obsługi. Po obydwu stronach śluzy znajdują się awanporty ze stanowiskami cumowniczymi.

Śluza była intensywnie eksploatowana w latach 60. I 70. XX wieku jako droga transportu kruszywa i zboża. Obecnie największe znaczenie ma dla ruchu turystycznego.