Planowane działania Wód Polskich dotyczące dokarmiania rzeki w rejonie stopnia wodnego Malczyce na Odrze
27.06.2024
Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu prowadzą obecnie intensywne działania związane z realizacją wieloletniego programu pod nazwą „Ochrona przeciwpowodziowa i osiągnięcie korzystnego bilansu wodnego w rejonie Odry Środkowej – cofka stopnia wodnego Malczyce”. Projekt ten został ustanowiony Uchwałą nr 149 Rady Ministrów z 5 lipca 2022 roku i zakłada okres prowadzenia prac na tym odcinku Odry w latach 2023-2026. Po jego zakończeniu możliwe będzie rozpoczęcie inwestycji w zakresie sterowania transportem rumowiska dla Odry, czyli tak zwane dokarmianie rzeki.
Program ten to jeden z priorytetów w aktualnych działaniach Wód Polskich, zarówno Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, jak i Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Jego realizacja pozwoli na pełne wdrożenie prośrodowiskowych działań w rejonie stopnia wodnego Malczyce - na odcinku poniżej, czyli na Odrze swobodnie płynącej oraz powyżej - w stronę stopnia wodnego Brzeg Dolny.
W jego ramach od początku tego roku RZGW we Wrocławiu realizuje szeroko zakrojone prace w cofce stopnia wodnego Malczyce, podzielone na podzadania. W ramach pierwszego i drugiego z nich powstają korytarze migracyjne dla zwierząt na prawym i lewym brzegu rzeki Odra. W ramach kolejnego - renaturyzowany będzie ujściowy odcinek rzeki Barłożna wraz z połączonym z nią rowem. Z kolei na drugim brzegu Odry, istniejące stare koryto rzeki połączy się z głównym. Na wysokości przepompowni w Rzeczycy wykonywana jest dodatkowa przesłona przeciwfiltracyjna. Przebudowę przejdzie jeszcze próg przeciwerozyjny na dolnym stanowisku stopnia wodnego Malczyce.
Poza tym, miejscami na nowo kształtowane są brzegi Odry. Dodatkowo na prawym brzegu rzeki pomiędzy miejscowościami Grodzanów a Brzeg Dolny instalowana jest sieć piezometrów. Modernizację i przebudowę przechodzi także lewobrzeżny wał przeciwpowodziowy Odry od Kobylnik do Głoski i mostu kolejowego w Brzegu Dolnym oraz prawobrzeżny na odcinku blisko 4 kilometrów pomiędzy miejscowościami Pogalewo Wielkie i Pysząca w stronę Brzegu Dolnego.
Zakładane do 2026 roku zakończenie prac wypełni część postanowień decyzji środowiskowej z 2009 roku o „Środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia pod nazwą: budowa stopnia wodnego Malczyce na rzece Odrze w km 300 w rejonie wsi Rzeczyca, gmina Środa Śląska, Wołów i Brzeg Dolny”, z wyłączeniem dokarmiania rzeki, czyli trwałego utrzymania poziomu dna poniżej stopnia przez sztuczne dostarczanie rumowiska, które zostało objęte odrębnym działaniem. To będzie finalny element całego zadania.
Jego podstawą będzie „Program sterowania transportem rumowiska dla rzeki Odry” sporządzony przez zespół naukowców w składzie: prof. dr hab. Włodzimierz Parzonka, prof. dr hab. inż. Marian Mokwa, dr inż. Robert Kasperek, dr. inż. Robert Głowski, mgr inż. Krzysztof Tarnawski.
Program sterowania procesem transportu rumowiska rzecznego na odcinku Odry poniżej stopnia Malczyce obejmuje dwa aspekty. Pierwszy to zapewnienie odbudowy poprzez podniesienie poziomu dna Odry na poszczególnych przekrojach odcinka objętego erozją liniową, wywołaną oddziaływaniem stopnia wodnego Brzeg Dolny, do wysokości odpowiadającej co najmniej połowie różnicy między rzędną dna Odry z początku okresu eksploatacji stopnie Brzeg Dolny i rzędną aktualną. Drugi to trwałe utrzymanie tak uzyskaną rzędną dna Odry w poszczególnych przekrojach poniżej stopnia Malczyce, poprzez „karmienie” rzeki.
Kolejnym etapem jest wdrożenie programu, które ze względu na konieczność osiągnięcia bazowych celów stawianych przez prace w cofce stopnia wodnego Malczyce, nastąpi po ich zakończeniu. Program, według zapisów decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, powinien zostać wdrożony najpóźniej w momencie oddania do użytkowania stopnia wodnego Malczyce, a to nastąpi po zakończeniu wszystkich prac w jego cofce i uzyskaniu zgody na piętrzenie.
