Radon
Radon – promieniotwórczość naturalna
Człowiek narażony jest na promieniowanie jonizujące pochodzące ze źródeł naturalnych i sztucznych.
Naturalnym źródłem promieniowania jonizującego są izotopy promieniotwórcze występujące w glebie, skałach, materiałach budowlanych, żywności, wodzie, przedmiotach codziennego użytku, a nawet naszych organizmach, oraz z kosmosu. Natomiast, sztuczne źródła promieniowania to wynik działalności człowieka i zalicza się do nich między innymi: aparaty rentgenowskie, procedury medycyny nuklearnej, akceleratory, reaktory jądrowe.1
„Radon-222 stanowi aż 30,3% całkowitej dawki skutecznej otrzymywanej w ciągu roku przez statystycznego Polaka (dane z 2020 roku), co daje średnią dawkę skuteczną równą odpowiednio 1,2 mSv. Roczna całkowita dawka skuteczna promieniowania jonizującego otrzymana przez statystycznego mieszkańca Polski w 2020 r. wyniosła 3,96 mSv.” 1
Radon - podstawowe informacje
Radon to gaz, naturalnie występujący w podłożu gruntowym, wodzie i powietrzu. Zaważywszy na stan skupienia, ma on zdolność do łatwego przemieszcza się i o ile w otwartej przestrzeni jego stężenie jest bardzo małe to w zamkniętych, źle wietrzonych pomieszczeniach, do których przedostaje się z podłoża gruntowego, jego poziom rośnie. Ryzyko narażenia na radon może wystąpić m.in. w miejscu zamieszkania, miejscu pracy oraz w budynkach o mieszanym przeznaczeniu2.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z informacjami przedstawionymi na stronach:
- Państwowej Agencji Atomistyki prowadzonej na potrzeby działań informacyjnych i upowszechnienia rzetelnej, aktualnej i specjalistycznej wiedzy o radonie, www.gov.pl/poznajradon, z zakresu między innymi: szkodliwości gromadzącego się w pomieszczeniach radonu, metod i technik zabezpieczenia budynków przed przenikaniem tego gazu do pomieszczeń oraz metod jego pomiaru
oraz - Głównego Inspektoratu Sanitarnego, https://www.gov.pl/web/gis/radon2, na której zgromadzono szereg materiałów do pobrania z zakresu:
- Radon- podstawowe informacje
- Informacje dla pracodawców i pracowników
- Wpływ radonu na zdrowie ludzi
- Informacje dotyczące pomiarów średniorocznego stężenia radonu
- Metody pomiaru stężenia radonu.
Porad i informacji o radonie udzielają:
Oddział Nadzoru Środowiska Pracy i Nadzoru nad Chemikaliami
Tel.: 41 365 54 00 wew. 234
e-mail: praca.wsse.kielce@sanepid.gov.pl
Oddział Higieny Radiacyjnej
Tel.: 41 365 54 31
e-mail: rad.wsse.kielce@sanepid.gov.pl
Sekcja Badań Higieny Radiacyjnej
Tel.: 41 365 54 00 wew. 255
e-mail: lab.rad.wsse.kielce@sanepid.gov.pl
W Kodeksie pracy3 w art. 223 wskazano, że pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł naturalnych, występujących w środowisku pracy. Dawka promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych, otrzymywana przez pracownika przy pracy w warunkach narażenia na to promieniowanie, nie może przekraczać dawek granicznych, określonych w odrębnych przepisach dla sztucznych źródeł promieniowania jonizującego.
Pomiary radonu – miejsca pracy – województwo świętokrzyskie
Zgodnie z obowiązującym prawodawstwem4, 5, obowiązek wykonywania pomiarów stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu spoczywa na kierownikach jednostek wykonujących działalność, w których występują miejsca pracy:
- zlokalizowane wewnątrz pomieszczeń na poziomie parteru lub piwnicy oraz związanych z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach powiatów: kieleckiego, opatowskiego i skarżyskiego5
oraz
- pod ziemią na terenach całego woj. świętokrzyskiego4.
Obowiązek powyższy wynika z Prawa atomowego4 i aktów wykonawczych5.
POMIARY ZALECA SIĘ WYKONYWAĆ W CZASIE OKRESU GRZEWCZEGO
(zalecany w Polsce okres: październik – marzec).
Informacje na temat pomiarów radonu znaleźć można między innymi na stronach internetowych:
https://www.gov.pl/web/poznajradon/pomiaryradonu
https://www.gov.pl/web/gis/informacje-dotyczace-pomiarow-sredniorocznego-stezenia-radonu
Informacje o laboratoriach akredytowanych, wykonujących przedmiotowe pomiary, znaleźć można na stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji – www.pca.gov.pl w zakładce akredytowane podmioty.
Kierownicy jednostek wykonujący działalność w miejscach, o których mowa powyżej:
- optymalizują narażenie pracowników wykonujących pracę w ww. miejscach pracy,
- informują na bieżąco na piśmie takich pracowników o:
- zwiększonym narażeniu na radon,
- wynikach pomiarów stężenia radonu lub stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w miejscu pracy,
- otrzymanych przez pracowników dawkach promieniowania,
- działaniach podejmowanych w celu ograniczenia narażenia na radon w miejscu pracy.
Pracownik - pracownik w rozumieniu przepisów Prawa pracy, osoba wykonująca pracę na podstawie innej niż stosunek pracy, jak również osoba wykonująca działalność na własny rachunek, którzy w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące mogą otrzymać dawki przekraczające wartości dawek granicznych określonych dla osób z ogółu ludności4.
Pracodawców i pracowników zachęcamy do zapoznania się z dedykowanymi dla nich informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego:
https://www.gov.pl/web/gis/informacje-dla-pracodawcow-i-pracownikow
Jeżeli w miejscach pracy:
- zlokalizowanych wewnątrz pomieszczeń na poziomie parteru lub piwnicy na terenach powiatów: kieleckiego, opatowskiego i skarżyskiego4
wynik pomiaru, wskazuje na możliwość przekroczenia poziomu odniesienia średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w takich pomieszczeniach, tj. 300 Bq/m3, kierownicy jednostek podejmują działania zapewniające ograniczenie narażenia pracowników na radon.
Działania zapewniające ograniczenie narażenia pracowników na radon w miejscach pracy
- związanych z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach powiatów: kieleckiego, opatowskiego i skarżyskiego5
oraz
- pod ziemią na terenach całego woj. świętokrzyskiego4
kierownicy jednostek podejmują, jeżeli narażenie pracowników na otrzymanie dawki skutecznej (efektywnej) jest większe niż 1 mSv rocznie.
Pracowników wykonujących pracę w miejscach pracy
- zlokalizowanych wewnątrz pomieszczeń na poziomie parteru lub piwnicy na terenach powiatów: kieleckiego, opatowskiego i skarżyskiego4
mimo podjęcia działań zgodnie z zasadą optymalizacji - stężenie promieniotwórcze radonu przekracza poziom odniesienia 300 Bq/m3, ale którzy nie są narażeni na otrzymanie dawki skutecznej (efektywnej) większej niż 6 mSv, kwalifikuje się jako pracowników kategorii B.
Tak samo kwalifikuje się pracowników wykonujących pracę w miejscach pracy
- związanych z uzdatnianiem wód podziemnych na terenach powiatów: kieleckiego, opatowskiego i skarżyskiego5
oraz
- pod ziemią na terenach całego woj. świętokrzyskiego4
którzy mogą być narażeni na otrzymanie dawki skutecznej (efektywnej) większej niż 1 mSv rocznie, ale nie większej niż 6 mSv rocznie.
Pracowników wykonujących pracę we wszystkich wyżej wskazanych miejscach pracy, którzy mogą być narażeni na otrzymanie dawki skutecznej (efektywnej) większej niż 6 mSv rocznie, kwalifikuje się jako pracowników kategorii A.
Wykonywanie działalności związanej z narażeniem polegającej na:
- wykonywaniu pracy w miejscach pracy, w których, mimo podjęcia działań zgodnie z zasadą optymalizacji, stężenie radonu wewnątrz pomieszczeń w tych miejscach pracy przekracza poziom odniesienia 300 Bq/m3,
- wymaga powiadomienia w zakresie ochrony radiologicznej właściwego terenowo państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego – formularz powiadomienia można znaleźć:
https://www.gov.pl/web/wsse-kielce/higiena-radiacyjna-wnioski
1 https://www.gov.pl/web/poznajradon/cotojestradon
2 https://www.gov.pl/web/gis/radon--podstawowe-informacje
3 t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465
4 Dz. U. z 2023 r. poz. 1173 z późn. zm.
5 Dz. U. z 2020 r. poz. 1139