Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kielcach

 

Lato to pora roku kojarzona z wakacyjnym odpoczynkiem. Wysokie temperatury sprzyjają relaksowaniu się na łonie natury i wodnym kąpielom. Kąpiele w jeziorach, stawach, zalewach czy innych akwenach to popularna, aktywna i atrakcyjna forma spędzenia czasu.
Jednak często wybieramy akweny dzikie, niestrzeżone, tj.: rzeki, stawy, wyrobiska skalne, glinianki, oczka wodne i żwirownie. Zbiorniki, które nie spełniają wymogów zgodnych z przepisami prawa, często okazują się niebezpiecznymi miejscami do kąpieli. Te dzikie zbiorniki, mają przeważnie nieznane dno i głębokość, a woda w nich zazwyczaj jest skażona. Często znajdują się tam przedmioty, o które łatwo można się skaleczyć. Nie wiadomo, co kryje się w warstwie mułu, czy nie ma tam betonowych, czy metalowych wystających elementów, śmieci, szkła, gałęzi. Przy wysokich temperaturach na wodzie zaczynają pojawić się szkodliwe dla zdrowia człowieka zakwity sinic, które wydzielają toksyny.

Państwowa Inspekcja Sanitarna nie bada jakości wody w takich niestrzeżonych miejscach i ostrzega przed niebezpiecznymi drobnoustrojami, które mogą pojawić się w nieprzebadanej wodzie w ilościach niebezpiecznych dla zdrowia.

Za infekcje spowodowane kontaktem z wodą w trakcie kąpieli odpowiedzialne są przede wszystkim bakterie, ale mogą to być również wirusy, pasożyty oraz grzyby.
Do najczęstszych „wodnych” patogenów odpowiedzialnych za wystąpienie chorób należą:

Escherichia coli (E. coli) – to bakteria, która wchodzi w skład mikrobioty jelitowej ludzi i zwierząt, gdzie pełni pożyteczne funkcje przy rozkładzie pokarmu i produkcji witamin. Niestety, niektóre szczepy tego gatunku są groźne i stanowią realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet dla życia. Infekcje wywołane przez E. coli mogą przebiegać pod postacią zatrucia pokarmowego, biegunki, stanów zapalnych jelita, zapalenia dróg moczowych czy nawet zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Źródłem zakażenia może być woda skażona ludzkimi fekaliami i odchodami zwierząt, dlatego kąpieliska muszą być poddawane regularnym badaniom w kierunku obecności E. coli.

Enterokoki (paciorkowce kałowe) – to bakterie, które podobnie jak pałeczki E. coli, wchodzą w skład mikrobioty jelitowej ludzi i zwierząt. Przyczyną skażenia enterokokami zbiorników wodnych są przedostające się do nich fekalia. Kąpiel w zanieczyszczonej wodzie może zakończyć się zatruciem pokarmowym. Paciorkowce kałowe stwarzają zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, ponieważ mogą być również przyczyną infekcji: gardła, zatok, uszu, dróg moczowo-płciowych, zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowych i itp.

Sinice - to organizmy samożywne, zaliczane do królestwa bakterii. Na zakwit sinic mają wpływ najczęściej trzy czynniki: wysoka temperatura, bezwietrzna pogoda 
i dostęp do azotanów i fosforanów przyspieszających proces rozmnażania. Zakwit sinic można rozpoznać po gnilnym, nieprzyjemnym zapachu wody, tworzeniu się gęstego kożucha z pianą, zmiany zabarwienia wody – najczęściej na zielony, ale może przybierać też odcień szary lub niebieski. Część z nich wytwarza toksyny, które 
są niebezpieczne dla zdrowia osób mających kontakt fizyczny lub powietrzny z wodą w zbiorniku. Toksyny wytwarzane przez sinice mogą doprowadzić zarówno do zatrucia, jak i do innych chorób. Charakterystyczne objawy, które mogą świadczyć o kontakcie z sinicami to m.in.: rumień skórny, nudności, wymioty, świąd, ból głowy, ból brzucha, bóle mięśni, dreszcze, duszności, podrażnienie oczu, wysoka gorączka, a w niektórych przypadkach może dość do niepożądanego działania na układ nerwowy lub do uszkodzenia wątroby.

Do zakażenia w trakcie korzystania z uroków kąpielisk dochodzi:

• drogą pokarmową – poprzez połknięcie nawet niewielkiej objętości wody w trakcie pływania lub zabawy w zbiorniku wodnym,
• przez kontakt bezpośredni – poprzez skórę i/lub błony śluzowe. Najbardziej narażone na wtargnięcie drobnoustrojów są: zraniona skóra (skaleczenia, otarcia, rany), spojówki oczu, uszy, śluzówka dróg moczowo-płciowych,
• drogą kropelkowo - powietrzną.

Ponadto, w wodzie można stwierdzić obecność zanieczyszczeń, takich jak materiały smoliste, szkło, tworzywa sztuczne, guma lub inne odpady (w ilości niedającej się natychmiast usunąć).

Dlatego dla swojego bezpieczeństwa i dla bezpieczeństwa najbliższych, aby zapobiec zakażeniom i innym niebezpieczeństwom, których przyczyną są zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie, należy z rozwagą i rozsądkiem wybierać miejsca do kąpieli. Wybierajmy miejsca do tego przeznaczone, które są odpowiednio oznakowane 
i strzeżone. Takie miejsca to kąpieliska oraz miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli, w których nad bezpieczeństwem czuwa ratownik a woda jest nadzorowana przez właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Definicja kąpieliska i miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli
Kąpielisko to wyznaczony przez radę gminy wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych, wykorzystywany przez dużą liczbę osób kąpiących się. Według przepisów sezon kąpielowy w kąpielisku trwa od 1 czerwca do 30 września. Jednak dokładna data funkcjonowania kąpieliska określona jest uchwałą rady gminy.

Miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli to wykorzystywany do kąpieli wydzielony i oznakowany fragment wód powierzchniowych niebędący kąpieliskiem, które może funkcjonować przez okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.
Miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli mają zapewnić bezpieczeństwo osobom kąpiącym się podczas krótkotrwałego wypoczynku letniego, np.: obozy młodzieżowe lub harcerskie, sezonowe ośrodki wypoczynkowe bądź gospodarstwa agroturystyczne.

Organizator to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która prowadzi kąpielisko lub miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli albo podjęła się organizacji kąpieliska lub miejsca okazjonalnie wykorzystywanego do kąpieli. Organizatorem może być również gmina.
Organizator jest obowiązany oznakować odpowiednio kąpielisko czy miejsce okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli przy użyciu tablicy informacyjnej, widocznej, czytelnej, umieszczonej w jego bezpośrednim pobliżu. Tablica powinna zawierać między innymi: nazwę kąpieliska, adres, telefon, adres strony internetowej właściwego urzędu gminy odpowiedzialnego za wyznaczenie i prowadzenie ewidencji kąpielisk i udzielanie informacji społeczeństwu, nazwę albo imię i nazwisko, adres i numer telefonu organizatora kąpieliska oraz adres i numer telefonu właściwego państwowego inspektora sanitarnego kontrolującego dane kąpielisko, bieżącą ocenę jakości wody w kąpielisku, klasyfikację jakości wody w kąpielisku, ogólny opis wody w kąpielisku oraz informację o zakazie kąpieli wraz ze wskazaniem powodu. Ma również obowiązek wizualnego nadzorowania wody do kąpieli.

Informacje dotyczące kąpielisk, a przede wszystkim dane o jakości wody możemy sprawdzić na stronie internetowej Serwisu Kąpieliskowego Głównego Inspektoratu Sanitarnego – pod adresem https://sk.gis.gov.pl/
Informacji takich nie znajdziemy dla miejsc niestrzeżonych.

Ponadto, nie dzielmy się ręcznikami i innymi przedmiotami osobistego użytku, nie korzystajmy z kąpieli w trakcie choroby i unikajmy kąpieli w przypadku problemów skórnych (skaleczenia, otarcia, rany).