Schistosomatoza

Schistosomatoza jest chorobą powodowaną przez pasożyty – przywry z rodzaju Schistosoma: S. haematobium, S. mansoni, S.japonicum, S. intercalatum, S. mekongi. Pasożyty te osiedlają się w naczyniach krwionośnych człowieka, tam odżywiają się krwią i składają jaja, powodując tym samym zmiany chorobowe w organizmie.

Okres wylęgania objawów choroby wynosi od 3 do 7 tygodni.

Objawy kliniczne schistosomatozy są różne i zależą w szczególności od gatunku pasożyta i nasilenia jego inwazji. Wyróżnia się 3 okresy inwazji: penetracja przywr przez skórę, migracja i dojrzewanie pasożytów w organizmie oraz okres następstw późnych. Inwazja przywr jest długotrwała i przy braku prawidłowej diagnozy może trwać 3-8 lat. Na pierwszym etapie mogą występować: świąd, rumień, wysypka na skórze, zwykle już w ciągu kilku minut od ekspozycji. Objawy te zanikają po 24-72 h. Okresowi migracji i dojrzewania przywr towarzyszą dreszcze, poty, gorączka, bóle mięśni i stawów, nudności, biegunka często z krwią i śluzem, kaszel, objawy ze strony nerek i pęcherza moczowego np. krwiomocz. W ostatnim okresie inwazji obserwowano powiększenie wątroby i śledziony, marskość wątroby, wodobrzusze, żylaki przełyku

W jakich krajach występuje schistosomatoza

Schistosomatoza jest chorobą występującą ogniskowo (endemicznie), przy czym S. haematobium występuje głównie w krajach Afryki równikowej oraz południowo-wschodniej oraz w krajach Bliskiego Wschodu, a także na wyspach Oceanu Indyjskiego. Obecność ślimaka - żywiciela pośredniego dla pasożyta, który jest odpowiedzialny za wystąpienie tej choroby, została udokumentowana jak dotąd w Portugalii, Hiszpanii, Włoszech (Sardynia), południowej Francji oraz na Korsyce (rzeka Cavu oraz kąpieliska rzek Solenzara, Osu i Tarcu).

Od 2011 r. odnotowuje się przypadki zachorowań na schistosomatozę u ludzi, którzy przebywając turystycznie na Korsyce, korzystali z kąpieli w rzece Cavu w pobliżu Porto Vecchio, w południowej części wyspy. Osoby chore to zarówno mieszkańcy Korsyki jak i turyści. W pierwszej połowie 2015 r. zarejestrowano 110 nowych przypadków. Z kolei w październiku 2015 r. odnotowano zachorowanie u obywatela Francji przebywającego w tym regionie wraz z rodziną, w okresie lata 2015 r. Poza aktualnymi przypadkami na Korsyce, jak dotąd nie odnotowano występowania zachorowań na tę chorobę na terenie innych krajów Europy.

W związku ze stwierdzeniem odpowiednich uwarunkowań środowiskowych i klimatycznych zarówno dla rozwoju żywiciela pośredniego jak i samego pasożyta, przypuszcza się, że zwiększona aktywność rekreacyjna ludzi w wodach ww. rzek Korsyki w okresie miesięcy letnich stwarza ryzyko zarażenia pasożytem wywołującym schistosomatozę.

Jak można zarazić się schistosomatozą

Głównym rezerwuarem S. haematobium jest człowiek. Chory człowiek nie jest jednak zakaźny dla innej osoby, stanowi jednak źródło skażenia środowiska i może zarażać żywicieli pośrednich tj. ślimaki należące do określonych gatunków. Zarażony człowiek wydala jaja pasożyta wraz z moczem lub kałem. Po dostaniu się do wody z jaj uwalnia się postać larwalna, która przenika do ślimaka. Po przejściu cyklu rozwojowego w organizmie ślimaka, larwy wydostają się ponownie do wody i stają się inwazyjne dla człowieka. Do zarażenia człowieka dochodzi najczęściej w czasie kąpieli, czy brodzenia w wodzie, w naturalnych zbiornikach wodnych, w których bytują określone gatunki ślimaków. Najbardziej podatne na zarażenie są osoby w wieku 5-15 lat.

Jak mogę zabezpieczyć się przed zachorowaniem

Nie istnieje szczepionka przeciwko przywrom wywołującym schistosomatozę. Leczenie schistosomatozy polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych w określonych dawkach przez odpowiedni okres czasu, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Aby uniknąć inwazji przywr na terenach, gdzie występują one endemicznie należy:

unikać kąpieli i brodzenia w wodzie w naturalnych zbiornikach wodnych (rzeki, jeziora, stawy, tereny podmokłe), jednocześnie kąpiel w oceanie i morzu uznana jest za bezpieczną;
unikać spożywania nieprzegotowanej wody pochodzącej z naturalnych zbiorników wodnych i stosować metody uzdatniania wody (filtrowanie z zastosowaniem filtrów o porach 30 mikrometrów lub mniejszych, podgrzewanie wody w temperaturze 50 stopni C przez 5 min., pozostawienie zebranej w baniaku wody na co najmniej 24 h - w tym czasie, w stojącej wodzie, pasożyty obumierają).