Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A)

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A) to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HAV (Hepatitis A Virus), który jest odporny na działanie czynników zewnętrznych, tj. temperatura, substancje chemiczne.

Ludzie są jedynym rezerwuarem wirusa wywołującego WZW A, który przenoszony jest głównie drogą pokarmową. Do zakażenia może dojść przez:

kontakt bezpośredni z zakażonym człowiekiem (np. przeniesienie wirusa poprzez nie umyte po wyjściu z toalety ręce),
najczęściej poprzez spożycie skażonego pożywienia (np. nie umytych owoców) i skażonej wody.

WZW A określane jest również jako żółtaczka pokarmowa. U osób dorosłych częstym objawem zakażenia HAV jest żółtaczka, której towarzyszą objawy ogólne, tj. gorączka, brak apetytu, nudności, wymioty. Objawy te pojawiają się 2–7 tygodni od momentu zakażenia i mogą trwać nawet przez wiele tygodni. U około 15% pacjentów objawy nawracają lub trwają ciągle nawet przez okres 6–9 miesięcy. U dzieci ponad 90% przypadków zakażenia tym wirusem przebiega bez objawów lub z objawami niespecyficznymi, bez żółtaczki. Osoby zakażone HAV są zakaźne nawet w okresie 2 tygodni przed pojawieniem się u nich pierwszych objawów i około tygodnia (czasem więcej) po ich ustąpieniu.

Zakażenia wzw A najczęściej występują na terenach o złym stanie sanitarnym, wśród osób nie przestrzegających higieny (kraje Afryki, Ameryki Południowej i Centralnej, Azja, Europa Wschodnia). W Polsce najwyższa zachorowalność na tę chorobę dotyczyła okresu przed 1978 r., kiedy średnia roczna liczba zachorowań na wzw A wynosiła do 58 tys., z najwyższą zapadalnością u osób w wieku 7-9 lat. Natomiast w latach 1979-1997 występowały epidemie wyrównawcze, z zachorowaniami przebiegającymi ciężej, w większości u dzieci w wieku 10-14 lat.

Zapewnienie w Polsce powszechnego dostępu do wody pitnej poddawanej uzdatnianiu oraz wprowadzenie kanalizowania wsi i małych miast spowodowało, że od lat dziewięćdziesiątych występuje niska zachorowalność na wzw typu A, przy czym nie obserwuje się dużych ognisk epidemicznych, a jedynie pojedyncze ogniska, będące skutkiem zawleczenia zakażeń HAV w wyniku wyjazdów turystycznych do krajów o nadal wysokiej endemiczności ich występowania.

Pomimo coraz niższej zapadalności na wzw A, ważne jest prowadzenie szczepień ochronnych przeciwko tej chorobie w grupie osób zatrudnionych przy produkcji i dystrybucji żywności oraz wody pitnej. Wykonywanie tych szczepień jest także zalecane dla osób planujących wyjazd do krajów o wysokiej endemiczności zachorowań na wzw typu A, w celu ochrony tych osób przed zachorowaniem oraz powstaniem ognisk epidemicznych na terenie kraju.