Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinie

W 2010 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała wirusowe zapalenia wątroby (WZW) za jedno z największych zagrożeń epidemiologicznych XXI wieku, ustanawiając 28 lipca Światowym Dniem Wirusowego Zapalenia Wątroby (World Hepatitis Day).

Wirusowe zapalenia wątroby nadal stanowią ogromne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Z powodu zapaleń wątroby oraz powikłań zakażenia – marskości wątroby lub nowotworu – co roku umiera około 1,4 mln osób na świecie. Niestety o swojej chorobie wie mniej niż 5% zakażonych, dlatego jednym z pierwszych kroków, jakie warto podjąć, jest diagnostyka osób z grup ryzyka.

Wątroba to największy i jeden z najważniejszych gruczołów o bardzo dużych możliwościach regeneracji. Bierze udział w wielu procesach zachodzących w organizmie, w tym m.in. w gospodarce węglowodanowej, białkowej i tłuszczowej; syntetyzuje białka, enzymy, lipidy i lipoproteiny, czynniki krzepnięcia krwi, magazynuje witaminy A, B12, D oraz żelazo i miedź, odtruwa organizm i wspiera odporność organizmu.

Czynnikami etiologicznym wirusowych zapaleń wątroby są wirusy wykazujące właściwości hepatotropowe. W Polsce najczęściej występują zakażenia wirusami typu A, B i C (HAV, HBV, HCV), rzadziej wirusami D, E i G (HDV, HEV, HGV).

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A)

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest "chorobą brudu", pojawiającą się wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno-higieniczne. Mieszkańcy krajów biednych, gdzie występuje WZW A, zarażają się wirusem najczęściej we wczesnym dzieciństwie, kiedy objawy są łagodne. Natomiast podróżujący przebywający w tym środowisku, jeżeli zachorują jako dorośli, przechodzą tą chorobę o wiele ciężej.

Wirus przenosi się drogą pokarmową i często nazywany jest „chorobą brudnych rąk”. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się po 30 dniach od zakażenia i są nimi wymioty, ból brzucha, brak apetytu, zmęczenie, gorączka. Dodatkowo może dojść do zażółcenia skóry oraz twardówek oczu. Choroba może mieć przebieg dynamiczny. Skuteczną formą profilaktyki jest utrzymanie wysokiego standardu higieny oraz wykonywanie szczepień osobom pracującym w zakładach produkujących żywność, często podróżującym oraz tym, które wyruszają w podróż do krajów o obniżonym standardzie sanitarno-higienicznym.

Małe dzieci podczas choroby nie mają żółtaczki, ale stanowią główne źródło infekcji dla dorosłych, u których występują klasyczne objawy: nudności, wymioty, ciemne zabarwienie moczu i żółtaczka skóry i oczu.

Źródłem zakażenia jest człowiek wydalający wirusa z kałem, u którego wiremia trwa krótko. Niebezpieczne są osoby zakażone we wczesnym, bezobjawowym okresie choroby, kiedy same nie zdają sobie z tego sprawy.

Drogi zakażenia to droga pokarmowa poprzez zakażone przez kał chorego środki spożywcze i woda oraz rzadziej kontakt bezpośredni.

WZW B

Wirusowe zapalenie wątroby typu B - główna przyczyna występowania raka wątroby

Wirus HBV, nazywany „cichą chorobą”, przenoszony jest przez zakażoną krew oraz wydzieliny tj. surowica, nasienie czy ślina. Jest on ok. 100 razy bardziej zakaźny niż HIV i jednocześnie bardziej odporny na czynniki środowiska i środki chemiczne. Nieleczony prowadzi do zapalenia wątroby, marskości, a w późniejszym stadium do raka. Zwykle objawy występują po 2-3 miesiącach, podczas których chorzy stanowią rezerwuar wirusa, będąc zagrożeniem dla innych. Dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień ochronnych w latach 90-tych w Polsce problem zakażeń HBV co roku się zmniejsza. Dzięki nim populacja osób do 25 roku życia jest uodporniona na zakażenie tym wirusem.

Przewlekłe zapalenie wątroby typu B jest dziesiątą przyczyną zgonów na świecie; odpowiada również za 80% przypadków raka wątroby- w konsekwencji prawie połowa z nich umrze z powodu niewydolności lub raka wątroby. Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest najczęstszą przyczyną raka wątroby na świecie, stając się najczęstszym po tytoniu czynnikiem kancerogennym. Rak wątroby jest piątym, co do częstości występowania, rodzajem nowotworu u ludzi.

W Polce problem WZW typu B dotyczy ok. 1,5% społeczeństwa, czyli ok. 600 tys. osób. Chociaż, dzięki dobrze funkcjonującemu programowi szczepień, udało się znacznie ograniczyć liczbę nowych zakażeń, to wczesna diagnostyka zakażonych i dostęp do nowoczesnego leczenia przewlekłego WZW typu B wciąż wymagają poprawy.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C

WZW C - wirusowe zapalenie wątroby typu C jest to choroba zakaźna wywołana wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Typową cechą zakażeń powodowanych przez wirusy hepatotropowe jest uszkodzenie miąższu wątroby, jednak zakażenie wirusem HCV w odróżnieniu od pozostałych przebiega w większości przypadków bez charakterystycznych objawów i może ujawnić się po wielu latach trwania w postaci marskości lub raka wątrobowokomórkowego.

We wczesnej fazie, która występuje od 2 tygodni do 6 miesięcy od zakażenia, może przebiegać gwałtownie - w postaci ostrego zapalenia wątroby. W ostrej postaci choroby objawy mogą być bardziej nasilone – najczęściej są to objawy dyspeptyczne, zmniejszenie masy ciała, powiększenie wątroby i śledziony, świąd skóry, zażółcenie białkówek, zażółcenie skóry. uczucie zmęczenia, nadmierna senność, depresja, rzadziej żółtaczka.

Niestety powyższe objawy występują jedynie u niewielkiej mniejszości zakażonych osób. Około 80% osób zakażonych nie dostrzega u siebie żadnych szczególnych objawów choroby. Dlatego choroba jest trudna do rozpoznania.

Jak może dojść do zakażenia wirusem HCV ?

Wirus HCV znajduje się we krwi i innych tkankach osoby zakażonej. Wirus może przenosić się na inne osoby bezpośrednio przez przetoczenie skażonej krwi lub pośrednio, poprzez wspólnie użytkowane przedmioty zanieczyszczone krwią. Warunkiem przeniesienia zakażenia na inną osobę jest naruszenie ciągłości tkanek (przekłucie lub obecność uszkodzenia skóry lub błony śluzowej), przez które wirus może dostać się do organizmu osoby zdrowej. Do zakażenia innej osoby dochodzi, gdy wirus HCV przedostanie się do krwi.

Jak można się uchronić przed WZW?

Skuteczną ochronę przeciw WZW-B i WZW-A zapewnia stosowanie szczepienia.

Przed WZW-C nie ochroni żadna szczepionka, dlatego należy unikać ryzyka kontaktu z krwią innych osób. Takim ryzykiem obarczone są zabiegi kosmetyczne i upiększające, podczas których dochodzi do przekłucia skóry, usuwania naskórka, wprowadzania pod skórę preparatów ujędrniających lub barwiących.

Każdy taki zabieg naruszający ciągłość skóry przeprowadzony niesterylnym instrumentem lub z użyciem preparatu, który miał kontakt z krwią innej osoby, stanowi potencjalne ryzyko zakażenia HBV i HCV.

Z początkiem 2020 r. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie oraz Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne w woj. zachodniopomorskim we współpracy z Fundacją „Gwiazda Nadziei” - z Katowic zaprosiły do realizacji programu „Podstępne WZW” szkoły średnie z województwa zachodniopomorskiego. Program został opracowany przez Fundację „Gwiazda Nadziei”.

Celem programu jest upowszechnienie wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu A, B i C.

 

Więcej:
https://gwiazdanadziei.pl