Włośnica
Włośnica - choroba pasożytnicza, której można zapobiegać
Włośnica jest chorobą pasożytniczą wywołaną nicieniem Trichinella, zwana inaczej trychinozą lub trichinellozą. Nicienie te wrażliwe są na wysokie temperatury, ale w dużym stopniu oporne na niskie (stąd mrożenie mięsa w warunkach domowych zwykle nie jest skuteczne w pozbyciu się larw). Ze względu na małe rozmiary nie są widoczne gołym okiem, dlatego też aby wykluczyć ich obecność konieczne jest badanie laboratoryjne. Rezerwuarem pasożyta są głównie zwierzęta mięso- i wszystkożerne, zarówno domowe jak i dzikie (m.in. psy, świnie, nutrie, lisy, niedźwiedzie, dziki).
Jak dochodzi do zarażenia?
Najczęstszym źródłem jest surowe lub niepoddane wystarczającej obróbce cieplnej mięso i jego przetwory, zawierające inwazyjne larwy Trichinella, przy czym w Polsce dotyczy to głównie dziczyzny oraz wieprzowiny niepoddawanych badaniom weterynaryjnym.
W mięsie znajdują się żywe larwy nicieni, które uwalniane są z cyst pod wpływem soku żołądkowego. Osobniki dojrzewają i rozmnażają się wieloetapowo w przewodzie pokarmowym, skąd drogą krwi trafiają głównie do mięśni. Ok. 20 dnia po zarażeniu larwy które wniknęły do komórek mięśniowych skręcają się spiralnie, tworzą torebkę i mogą pozostać żywe nawet przez kilkanaście lat. Z czasem kompleks ulega reakcji zapalnej, a po dłuższym czasie zwapnieniu.
Okres wylęgania choroby wynosi od 1 do 4 tygodni (zwykle 10–14 dni) w zależności od intensywności inwazji (im krótszy, tym cięższa inwazja). Człowiek zakażony włośniami nie stanowi zagrożenia dla kontaktujących się z nim osób. Natomiast mięso zwierzęcia zarażonego włośniami jest zaraźliwe przez cały czas bytowania w nim żywych larw.
Jak często występuje włośnica?
Obecnie w Polsce dzięki obowiązkowym badaniom mięsa w kierunku włośnicy, zakażenia zdarzają się rzadko i wynikają głównie ze spożycia mięsa, które nie zostało sprawdzone w warunkach laboratoryjnych. Należy pamiętać, że narażenie na nicienie Trichinella jest o w wiele wyższe w krajach o niskim standardzie sanitarnym, a także w krajach o zwyczajach kulinarnych, które mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się pasożyta. Stąd też podróżując w inne strefy klimatyczne, zwłaszcza do krajów o niskim standardzie socjoekonomicznym, należy pamiętać o tym zagrożeniu.
Jakie są objawy włośnicy?
Choroba ta ma często przebieg bezobjawowy lub skąpoobjawowy, który może prowadzić do niezdiagnozowania zakażenia u danego pacjenta. Objawy mogą pojawić się w ciągu kilku dni, ale niekiedy nawet kilku miesięcy od spożycia zarażonego mięsa. Objawy chorobowe można podzielić na kilka faz:
- faza jelitowa – pasożyty bytują w przewodzie pokarmowym, a ich obecność skutkuje objawami żołądkowo-jelitowymi, pacjenci są osłabieni, mają bóle brzucha, mogą mieć biegunkę i wymioty;
- faza inwazyjna – dotyczy przemieszczania się włośni naczyniami krwionośnymi, pasożyty silnie pobudzają układ immunologiczny, co skutkuje gorączką, obrzękami powiek, zaczerwienieniem spojówek, zmianami zapalnymi skóry i naczyń oraz wybroczynami w okolicach gałki ocznej czy pod paznokciami;
- faza mięśniowa – wynika z reakcji organizmu na otorbiającego się pasożyta i objawia się bólami mięśniowymi.
Jak rozpoznaje się włośnicę?
Istotne znaczenie ma wywiad przeprowadzany przez lekarza z pacjentem i ustalenie, czy dana osoba nie spożywała mięsa lub jego przetworów, które mogły być niezbadane. Można wykonać badanie krwi w kierunku przeciwciał swoistych dla włośnia, które wykrywane są w okresie około 2-3 tygodni od zarażenia.
Czy włośnicę można leczyć?
Jest to choroba uleczalna, wymagająca podania leków przeciwpasożytniczych, często stosuje się leczenie objawowe przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Jak zapobiegać zarażeniu włośniami?
Zapobieganie włośnicy jest stosunkowo proste, należy stosować się do następujących zaleceń:
- nie spożywać mięsa, które nie zostało przebadane pod kątem obecności larw pasożyta,
- nie jeść mięsa i przetworów mięsnych niewiadomego pochodzenia;
- unikać spożywania mięsa surowego,
- pamiętać o prawidłowym przeprowadzeniu obróbki pokarmu czyli odpowiednim czasie i adekwatnie wysokiej temperaturze cieplnej (unikać produktów niedosmażonych czy niedogotowanych - zabicie włośni następuje, gdy temperatura wewnątrz przetwarzanego produktu mięsnego osiągnie 76 st.C).
Ponadto należy utrzymywać zasady higieny podczas przygotowywania potraw, w tym przestrzegać higieny rąk przed i po spożyciu posiłków ( uniwersalna zasada minimalizująca ryzyko transmisji chorób).
Dodatkowe informacje:
https://www.gov.pl/web/gis/wlosnica
https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/trichinellosis-annual-epidemiological-report-2022
https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/european-union-one-health-2022-zoonoses-report
