Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Warszawie

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 2005 roku zapoczątkowała Światowy Dzień Higieny Rąk. Jest to Pierwsza Światowa Inicjatywa na rzecz Bezpieczeństwa Pacjenta. Święto to jest obchodzone 5 maja, powstało na bazie projektu „Higiena rąk to bezpieczna opieka”.  Program ten zakładał promowanie higieny rąk we wszystkich podmiotach wykonujących działalność leczniczą, co powinno przyczynić się do zwiększenia świadomości personelu, pacjentów i osób odwiedzających w tym zakresie i zrozumienia, jak ważna jest higiena rąk w profilaktyce zakażeń szpitalnych. Polska przystąpiła do tego programu w 2013 roku.

Zakażenia związane z opieką zdrowotną występują we wszystkich krajach świata. Stanowią one jedną z głównych przyczyn zgonów oraz zwiększonej chorobowości hospitalizowanych pacjentów. Są także powodem przedłużenia ich pobytu w szpitalu.

Transmisja drobnoustrojów za pośrednictwem skażonych rąk personelu medycznego stanowi najczęstszą przyczynę przenoszenia patogenów w większości podmiotów opieki zdrowotnej. Liczne badania dowiodły, że ręce lub rękawice pracowników ochrony zdrowia mogą być skażone. Nieprzestrzeganie właściwej higieny rąk uważa się za główną przyczynę zakażeń związanych z opieką zdrowotną i rozprzestrzeniania się szczepów antybiotykoopornych, uznawane jest też za czynnik sprzyjający występowaniu ognisk zakażeń szpitalnych. Dlatego ważne jest, aby personel medyczny przestrzegał zasady -  tzw. 5  momentów higieny rąk (dezynfekcja przed i po kontakcie z pacjentem i jego  otoczeniem, po kontakcie z płynami ustrojowymi pacjenta, przed wykonaniem procedury aseptycznej).

Prawidłowo wykonana procedura higieny rąk jest podstawowym środkiem zapobiegającym zakażeniom związanym z opieką. Czyste ręce pozwalają uchronić pacjentów od niepotrzebnego cierpienia a nawet uratować ich życie.

Według statystyk, około połowy zakażeń szpitalnych można byłoby uniknąć, gdyby procedura higieny rąk była przestrzegana.

Drobnoustroje mogące powodować różne choroby są wszechobecne, występują nie tylko w podmiotach leczniczych, a każdy z nas może łatwo przenosić je na rękach. W efekcie może to doprowadzić do choroby naszej lub innych osób.

Kiedy należy myć ręce?

Ogromne znaczenie ma mycie rąk po każdorazowej wizycie w toalecie – w ten sposób unikniemy przeniesienia bakterii jelitowych (kałowych) na klamki, telefony, klawiaturę komputera, pieniądze, poręcze w środkach komunikacji, uchwyty sklepowych wózków i wiele innych przedmiotów i powierzchni, których dotykamy wiele razy w ciągu całego dnia. Zawsze także należy myć ręce po przyjściu do domu, przed posiłkiem, po dotykaniu zwierząt.

Drobnoustroje przenoszone na naszych rękach (bakterie, wirusy, grzyby) a także pasożyty (np. owsiki), mogą wywoływać wiele dolegliwości min.:

- ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, biegunki, wymioty, które są objawami takich chorób, jak np.: zakażenia rotawirusowe, norowirusowe, wirusowe zapalenie wątroby typu A, potocznie zwane żółtaczką pokarmową),

- skóry i błon śluzowych (w tym także oczu – zapalenie spojówek),

- układu oddechowego (zapalenie płuc, grypa czy COVID-19).

Czy wiesz, że …

- na każdym centymetrze kwadratowym skóry występuje ok. 5 mln bakterii,

- drobnoustroje mogą utrzymywać się na skórze rąk od kilkunastu do kilkuset minut, np. wirus grypy 10-15 minut, rotawirus do 4 godzin (240 minut),

- badania ujawniły, że aż 70% ludzi nie myje rąk po skorzystaniu z toalety, a 95% nie myje ich prawidłowo,

- każde uszkodzenie skóry stanowi łatwy dostęp dla bakterii chorobotwórczych,

- wilgotna powierzchnia skóry jest głównym czynnikiem, który wpływa na ilość bakterii - ręce należy więc dobrze wysuszyć po ich umyciu,

- do suszenia skóry dłoni (zwłaszcza poza domem) najlepiej używać jednorazowych, papierowych ręczników,

- automatyczne suszarki do rąk powodują powstawanie aerozolu, czyli drobnych kropli zawieszonych w powietrzu, które mogą transportować bakterie i wirusy,

- wiele razy w ciągu dnia dotykamy bezwiednie okolic twarzy (naukowcy z Uniwersytetu w Sydney wyliczyli, że przeciętny człowiek dotyka swojej twarzy aż 23 razy na godzinę), a drobnoustroje, w tym także koronawirus SARS-CoV-2, mogą wnikać do organizmu przez błonę śluzową ust, nosa oraz oczu,

- dla dobrego oczyszczenia rąk z brudu, wirusów i bakterii ważniejsze niż rodzaj mydła są czas (30 - 60 sekund) i technika (staranne mycie całych dłoni, bez pominięcia opuszków i kciuków, przestrzeni między palcami oraz nadgarstków).

Najlepszym sposobem na zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób jest mycie rąk wodą z mydłem. Nigdy nie jest za wcześnie, aby zacząć uczyć dzieci dobrych nawyków w tym zakresie. Taka prosta czynność jak mycie rąk może zapobiec występowaniu wielu groźnych chorób. Myjmy więc ręce jak najczęściej.

 

(jd; at; materiały własne WSSE w Warszawie, WHO)