Szczepienia przeciw grypie – skuteczna broń na jesienny sezon infekcji układu oddechowego.
24.09.2021
Mimo priorytetowej walki z koronawirusem SARS-CoV-2 nie należy zapominać o nadal istniejących, innych aktywnych drobnoustrojach, wśród których wirus grypy jest wciąż w czołówce, jeśli chodzi o liczbę umierających z jego powodu ludzi. Każdy sezon grypowy niesie ze sobą inne wyzwania związane z aktywnością zmieniających się typów wirusa grypy.
Większość zdrowych osób choruje na grypę kilka razy w ciągu całego swojego życia. Z powodu grypy, na świecie, średnio co minutę umiera jedna osoba. W Polsce w ostatnich sezonach epidemicznych liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę przekraczała każdorazowo kilka milionów. Z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH-PIB) wynika, że w minionych latach stale zwiększa się zachorowalność na grypę i infekcje grypopodobne.
Wyjątkiem był ubiegły rok 2020, w którym w czasie trwającej pandemii COVID-19 główną przyczyną zakażeń układu oddechowego był wirus SARS-CoV-2. Analizując dane, trzeba również pamiętać o tym, że obostrzenia i profilaktyka przeciwepidemiczna w związku z COVID-19 (DDMW – dystans, dezynfekcja, maseczki i wietrzenie pomieszczeń) spowodowały znaczne ograniczenia w rozprzestrzenianiu się grypy.
Bilans zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne z ostatnich lat w województwie mazowieckim przedstawia się następująco:
1.09.2016 – 31.08.2017 – 940 822 zachorowań (1 890 hospitalizacji , 2 zgony)
1.09.2017 – 31.08.2018 – 1 061 629 zachorowań (2 298 hospitalizacji, 4 zgony)
1.09.2018 – 31.08.2019 – 853 780 zachorowań (2 279 hospitalizacji, 28 zgonów)
1.09.2019 – 31.08.2020 – 687 641 zachorowań (2 485 hospitalizacji, 10 zgonów)
1.09.2020 – 31.08.2021 – 457 673 zachorowań (1 050 hospitalizacji, 0 zgonów)
W okresie 1-15.09.2021 r. w województwie mazowieckim zarejestrowano już 25 042 zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę, liczba hospitalizacji 17. Zgonów nie zarejestrowano.
Natomiast w ciągu całego września 2020 r. w woj. mazowieckim zarejestrowano 39 182 zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę, liczba hospitalizacji wyniosła 99.
Coraz więcej osób wie, jak ważne dla poziomu zdrowia publicznego jest wzmocnienie odporności zbiorowiskowej poprzez zwiększenie poziomu wyszczepialności społeczeństwa. Tej jesieni sezon grypowy zbiegnie się z czwartą falą zakażeń nowym koronawirusem, dlatego zainteresowanie przyjęciem szczepionki przeciw grypie zwiększa się.
W ubiegłym roku sezon grypowy zbiegł się z pandemią COVID-19. I był rokiem wyjątkowym, jeśli chodzi o zainteresowanie szczepieniami przeciwko grypie w Polsce. Dotychczas co roku w Polsce przeciw grypie szczepiło się bardzo mało osób – poziom wyszczepialności całej populacji w sezonie grypowym 2019/2020 to zaledwie 4,12% populacji. Sytuacja epidemiologiczna związana z pandemią COVID-19 spowodowała, że wyszczepialność na grypę w Polsce w ubiegłorocznym sezonie wzrosła prawie do poziomu 10%. We wrześniu ub.r. Polacy ruszyli tłumnie do aptek a lekarze i epidemiolodzy zachęcali do szczepień przeciw grypie, wskazując na korzyści wynikające ze szczepień, które pozwalały budować odporność w oczekiwaniu na szczepionkę przeciw SARS-CoV-2. W aptekach brakowało szczepionek. Szczepionki stały się towarem pożądanym i towarem deficytowym. Po raz pierwszy od lat popyt na nie był większy niż podaż. Również w obecnym sezonie warto nie zwlekać, tylko zatroszczyć się o siebie i bliskich i jak najszybciej skorzystać ze szczepień.
Eksperci podkreślają, że choć szczepienie można wykonać w całym sezonie grypowym, to najlepszym czasem na jego wykonanie są miesiące od września do grudnia, bowiem w kolejnych miesiącach (styczeń-marzec) znacząco wzrasta liczba zachorowań (szczyt zachorowań w Polsce), a co za tym idzie także ryzyko zakażenia się od osób chorych. Kluczowy jest nie tyle moment zaszczepienia, ale proces wykształcania odporności, który może trwać od 2-3 tygodni.
Szczególnie narażone na zakażenie są grupy społeczne, do których należą personel medyczny i studenci medycyny (studenci i doktoranci uczestniczący, zgodnie z programem studiów albo kształcenia, w zajęciach z udziałem pacjentów), pracownicy szkół i przedszkoli, żołnierze i przedstawiciele innych służb mundurowych i specjalnych. Przedstawiciele powyższych grup społecznych po raz pierwszy będą mieli możliwość zaszczepienia się przeciw grypie właśnie z darmowej puli szczepionek zarezerwowanych przez państwo. Proces szczepienia ruszy z początkiem października. Minister Zdrowia wydał w tej sprawie rozporządzenie z dnia 27 sierpnia 2021 r. w sprawie metody zapobiegania grypie sezonowej w sezonie 2021/2022 (Dz.U. z 2021 poz.1581).
Łącznie na nasz rynek ma być dostarczone w tym roku blisko 4 mln dawek, z czego 1,36 mln trafi do aptek. Z kolei 760 tys. dawek będzie przeznaczone dla placówek opieki zdrowotnej, zaś pozostała część zostanie zakupiona przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (źródło: Ministerstwo Zdrowia). Jak co roku, szczepionki będą stopniowo docierały do Polski, do końca listopada będzie to 12 transz.
Aby zapobiec brakom szczepionek przeciwko grypie na rynku, Minister Zdrowia wprowadził szereg rozwiązań mających na celu zapewnienie dostępności do preparatów m.in.: ograniczenie ilości wydawanych leków na jednego pacjenta w aptece ogólnodostępnej lub punkcie aptecznym. W Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia opublikowano obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2021 r. w sprawie ograniczenia w ordynowaniu i wydawaniu produktów leczniczych na jednego pacjenta (Dz.Urz.Min.Zdr 2021.74). Ograniczenia obowiązują od 16 września 2021 roku.
I tak w sezonie 2021/2022 na polskim rynku dostępne będą:
- Efluelda albo Fluarix Tetra, albo Influvac, albo Influvac Tetra, albo VaxigripTetra w ilości nie więcej niż 1 ampułko-strzykawka na 180 dni dla pacjenta w wieku od 9 r.ż.
- Fluarix Tetra albo Influvac, albo Influvac Tetra, albo VaxigripTetra w ilości nie więcej niż 2 ampułko-strzykawki na 180 dni na jednego pacjenta w wieku poniżej 9 r.ż.
Szczepionki przeciwko grypie trafiły też na opublikowaną we wrześniu br. listę leków zagrożonych brakiem dostępności. Na wykaz trafiły:
- Fluenz Tetra, szczepionka przeciw grypie (żywa atenuowana, do nosa)
- Influvac Tetra, szczepionka przeciw grypie (antygen powierzchniowy), inaktywowana
- Vaxigrip Tetra, czterowalentna szczepionka przeciw grypie (rozszczepiony wirion), inaktywowana
Zakażenie wirusem grypy wiąże się ze szczególnym niebezpieczeństwem pacjentów z grup ryzyka. W skrajnych przypadkach może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia wielonarządowych powikłań. Do najczęstszych z nich należą: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśnia sercowego oraz niewydolność oddechowa. Mogą wystąpić także powikłania neurologiczne: zapalenie mózgu oraz zapalenie opon mózgowych, których następstwa mogą być nieodwracalne. Osoby szczególnie narażone na powikłania grypy to przede wszystkim seniorzy, dzieci, osoby z przewlekłymi chorobami układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, diabetycy i kobiety w ciąży. Dla tych grup znalazły się na tegorocznej liście leków refundowanych szczepionki przeciw grypie: całkowicie refundowane dla seniorów powyżej 75 roku życia; odpłatne w 50% dla osób powyżej 65 roku życia, dla dorosłych do 64 lat z chorobami współistniejącymi oraz bezinwazyjne, donosowe szczepionki dla dzieci w wieku 2-5 lat.
Wiek jest zaliczany do najważniejszych czynników ryzyka komplikacji pogrypowych i zgonów. Dodatkowo, choroby współistniejące znacznie zwiększają ryzyko śmierci z powodu grypy, a według danych, prawie 93% Polaków powyżej 70 roku życia cierpi na co najmniej jedną chorobę przewlekłą. Na wzmacnianie układu immunologicznego składa się wiele czynników, a jednym z nich są właśnie profilaktyczne szczepienia przeciw grypie.
- Wielu z nas myli grypę z przeziębieniem oraz infekcjami wirusowymi. Zdarza się, że jej objawy mogą być niezauważalne. To jak przebiega choroba nie oznacza, że nie rozsiewamy wirusów i nie jesteśmy zagrożeniem dla naszych bliskich oraz osób znajdujących się w naszym otoczeniu – wskazuje Mazowiecki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny dr n. med. Przemysław Rzodkiewicz.
Globalna pandemia SARS-CoV-2 uświadomiła społeczeństwu istotę szczepień ochronnych, które zapobiegają rozprzestrzenianiu się wirusa. Szczepienia profilaktyczne są jedną z metod ochrony przed chorobami zakaźnymi, ale przede wszystkim powodują łagodniejszy przebieg choroby oraz niwelują groźne dla życia powikłania. Szczepienie ochronne ma na celu uczenie organizmu odporności na zakażenie poprzez wytworzenie odpowiednich przeciwciał na dany patogen. Poprzez wykonanie masowych szczepień, oprócz nabycia indywidualnej odporności, zyskujemy także grupową odporność populacyjną.
Co roku w dniu 1 października w ramach Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy obchodzimy Ogólnopolski Dzień Profilaktyki Grypy, który zwyczajowo rozpoczyna w przestrzeni publicznej kolejny sezon grypowy. To jeden z rozpoznawalnych elementów komunikacji ze społeczeństwem, mający mobilizować ludzi do walki z grypą i poprzez różnorakie akcje i wydarzenia przedstawiać społeczeństwu następstwa powikłań pogrypowych oraz rzeczywiste konsekwencje i koszty, jakie generuje grypa.
(jn, at)
Materiały źródłowe:
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa
https://www.gov.pl/web/zdrowie/prawie-5-mln-dawek-szczepionek-przeciw-grypie-trafi-do-polski