Zakażenia szpitalne
Pałeczki Enterobacterales wytwarzające karbapenemazy (CPE)
Zasady postępowania w przypadku identyfikacji szczepów Enterobacterales produkujących karbapenemazy (CPE – ang. Carbapenemase Producing Enterobacterales).
Szczepy wytwarzające karbapenemazy - enzymy powodujące oporność drobnoustrojów na antybiotyki zwane karbapenemami, które są stosowane w leczeniu ciężkich zakażeń, stanowią coraz częstszy problem w polskiej ochronie zdrowia, znacząco ograniczając opcje terapeutyczne ze względu na ich zakres oporności. Szczepy wytwarzające karbapenemazy należą do dwóch grup oporności na antybiotyki: XDR - rozszerzona oporność (ang. extensively drug resistance), wrażliwość na jeden lek w jednej lub dwóch grupach leków oraz PDR - całkowita oporność (ang. pandrug-resistance). Geny kodujące karbapenemazy dzięki swojemu ulokowaniu są zdolne do rozprzestrzeniania się nie tylko między szczepami tego samego gatunku, ale także innych gatunków. Istotne jest wdrażanie metod skutecznego zapobiegania i/lub ograniczania rozprzestrzeniania się zakażeń/kolonizacji CPE.
Pierwsze informacje na temat pałeczek jelitowych CPE - opornych na grupę antybiotyków - karbapenemy, pojawiły się stosunkowo niedawno, bo w 1996 r., w raportach USA. Patogenem najczęściej wytwarzającym karbapenemazy jest Klebsiella pneumoniae - pałeczka zapalenia płuc, która należy do grupy bakterii jelitowych, żyje na skórze i w przewodzie pokarmowym, jest wydalana z kałem. Klebsiella pneumoniae może występować w postaci kolonizacji przewodu pokarmowego (powoduje nosicielstwo), nie wywołując objawów zakażenia. Może także być przyczyną m.in.: zapalenia płuc, zakażenia układu moczowego, zakażenia miejsca operowanego (rany, odleżyny), może też doprowadzić do uogólnionej reakcji zapalnej organizmu na zakażenie, tj. sepsy.
Kluczowe znaczenie dla zapobiegania rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów CPE ma przestrzeganie higieny rąk, zarówno przez personel szpitala, jak i pacjentów, a także osoby odwiedzające. Rozprzestrzenianie się bakterii Klebsiella pneumoniae opornych na karbapenemy może być spowodowane nadużywaniem antybiotyków, zarówno w leczeniu szpitalnym, jak i domowym.
Z problemem oporności drobnoustrojów wywołujących różnego rodzaju zakażenia, na dostępne i stosowane w ich leczeniu antybiotyki, obecnie zmaga się cały świat. Od 2015 r. w szpitalach województwa mazowieckiego rejestrowane są zakażenia lub przypadki kolonizacji pacjentów drobnoustrojem Klebsiella pneumoniae wytwarzającym karbapenemazy, w szczególności New Delhi (NDM ang. - New Delhi metallo-beta-lactamase szczep wytwarzający metallobetalaktamazę), wykrytym w 2008 r. w Indiach (w New Delhi), w Polsce w 2011 r. W związku z tym do podmiotów leczniczych województwa mazowieckiego w listopadzie 2015 r. zostały przekazane wytyczne Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Warszawie oraz Konsultanta Krajowego w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej dotyczące prowadzenia działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się pałeczek CPE. Klebsiella pneumoniae NDM stanowi w woj. mazowieckim najliczniejszą grupę ww. drobnoustrojów.
W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała podręcznik dotyczący profilaktyki i kontroli rozprzestrzeniania się bakterii opornych na karbapenemy: „Immplementation manual to prevent and control the spread of carbapenem-resistant organisms at the national and health care facility level”. Publikacja ta jest dostępna na stronie internetowej WHO:
https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1216863/retrieve
Ponadto rekomendacje dotyczące diagnostyki i terapii zakażeń - Pałeczki Enterobacterales wytwarzające karbapenemazy (CPE) Epidemiologia, diagnostyka, leczenie i profilaktyka zakażeń, są dostępne na stronie internetowej Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków:
Wytyczne postępowania w podmiotach leczniczych w przypadku identyfikacji tego drobnoustroju, opracowane na podstawie ww. rekomendacji, obrazuje poniższy schemat:
Materiały
Algorytm CPEAlgorytm_CPE.pdf 0.64MB CPE - Informacja dla pacjenta
CPE_-_Informacja_dla_pacjenta.pdf 0.74MB