Polska w Maroku

W 1941 i 1942 w Maroku i Algierii rozgrywa się jedna z największych operacji wywiadowczych II wojny światowej.To tu mają wylądować Amerykanie i Anglicy, żeby zacząć wyzwalanie Europy spod niemieckiej okupacji. Trzeba tylko wcześniej dokładnie poznać teren, siły przeciwnika, nastroje, możliwości przejścia wojsk Vichy na stronę aliantów. Czyli zorganizować siatkę wywiadowczą w płn. Afryce opanowanej przez Niemców i Włochów. Amerykanie i Anglicy są tam “głusi i ślepi”. Jest jeden wywiad, który operuje w całej okupowanej Europie i płn. Afryce: polski, tzw. “Dwójka”^[1]. Jedna z jego siatek to grupa oficerów i agentów działająca w południowej Francji. Część tej siatki, pod dowództwem mjr Mieczysława Słowikowskiego ps. Rygor, dostaje to afrykańskie zadanie. Szybko rozwijają sieć wywiadowczą w całej Afryce płn. pod przykryciem prowadzenia biznesu: produkcja i sprzedaż płatków owsianych. Na bazie zebranych i przekazanych przez nich informacji została zaplanowana i przeprowadzona operacja Torch: lądowanie-desant Amerykanów i Anglików w płn. Afryce w listopadzie 1942 roku. To nie pierwszy i nie ostatni sukces polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej. Co ciekawe - operacja o największym znaczeniu dla wygrania wojny przez aliantów wydarzyła się… przed wojną.

 

Z Afryki do Polski przed Sowietami!

01.09.1939 roku Niemcy napadają na Polskę z zachodu. Zaczyna się II wojna światowa. 17.09. od wschodu wchodzą Rosjanie. Polska, po miesiącu ciężkich walk, upada. Dwa totalitaryzmy podzieliły ją między siebie. Kilkadziesiąt tysięcy polskich żołnierzy kontynuuje walkę poza granicami Ojczyzny, rozrzuceni po całym świecie. Odnoszą sukcesy na lądzie, w powietrzu i na morzu. Największy polski wkład w pokonanie Niemiec to jednak ten bez użycia broni. To polski wywiad (tzw. Dwójka), który zbiera informacje dla aliantów głównie w krajach okupowanych przez Niemcy i Rosję. Polskie siatki agentów są największe w Europie. Major Słowikowski i Dwójka są przekonani, że Amerykanie i Anglicy, po zdobyciu płn. Afryki, skierują się, przez Włochy, na Bałkany, a potem na północ - do okupowanej Polski. Chcą zrobić wszystko, żeby tak się stało, bo inaczej Polskę “wyzwoli” komunistyczna Rosja. Bo od połowy 1941 Sowieci stają się... aliantem Anglii i USA, po tym, jak zaatakował ją jej dotychczasowy sojusznik - Niemcy. Polskiemu wywiadowi tym bardziej więc zaczyna zależeć na tym, żeby jak najszybciej w Europie wylądowali Anglicy i Amerykanie, żeby zdążyli wyzwolić Polskę przed Rosją. Zaczyna się wyścig. Stawką jest niepodległość Polski. Słowikowski zdaje sobie świetnie z tego sprawę. Drugi raz w jego życiu ma zamiar zatrzymać Sowietów idących na Polskę i Europę. Za pierwszym razem mu się udało - brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku, która zatrzymała marsz Czerwonej Armii na Warszawę, i dalej - na Berlin i Paryż. Teraz ma zamiar zrobić to samo, tylko nie pod Warszawą, a w płn. Afryce. Major Mieczysław Słowikowski i jego Agencja Afryka przekazują do Londynu informacje i analizy wojskowe, gospodarcze i polityczne poprzez kurierów i radiostacje. W 1941 i 1942 jest to ponad 1200 depesz, które kodują i wysyłają z Algierii i Maroka na południe Francji (Vichy), do działającej tam w ukryciu radiostacji polskiego wywiadu, a stamtąd - do Londynu. Kodowaniem i przesyłaniem na trasie Afryka-Vichy-Londyn zajmują się najlepsi polscy specjaliści - kryptologowie, technicy i oficerowie, którzy już przed wojną złamali kod niemieckiej Enigmy.

 

Jagger, NSA i Turing: polscy matematycy pokonali Hitlera w 1940!

Szef polskiego wywiad tuż przed wojną, w lipcu 1939 roku, zaprasza do Warszawy szefów wywiadu angielskiego i francuskiego. Polacy przekazują im swoją wiedzę wraz z odtworzonymi kopiami niemieckiej maszyny szyfrujących Enigma. “W ocenie samych Brytyjczyków, którzy brali udział w spotkaniu, to, czego się dowiedzieli przyspieszyło ich prace nad złamaniem kodu Enigmy o co najmniej rok. - pisze Sir Dermot Turing, bratanek Alana Turinga^[2], w swojej książce “XYZ Prawdziwa historia złamania szyfru Enigmy”. - Co to był jednak za rok. Wyobraźmy sobie sytuację, że Brytyjczycy nie mogą czytać depesz zakodowanych Enigmą podczas Bitwy o Anglię, podczas morskich walk na Morzu Śródziemnym, wczesnych lat Bitwy o Atlantyk, lub podczas kampanii na Zachodniej Pustynie w Egipcie.”^[3] Sir D. Turing ciągnie myśl dalej i podkreśla: to mogłoby stanowić o różnicy, czy Niemcy mogłyby narzucić Europie swoją wizję czy nie, i może wygraliby wojnę w 1940.”^[4] Podobnie ocenia to Narodowa Agencja Bezpieczeństwa USA (NSA) tak pisząc o Marianie Rejewskim, gdy włączyła go w 2014 roku do NSA Hall of Honor (Rejewski razem z Różyckim i Zygalskim to trzech matematyków-pracowników Biura Szyfrów polskiego wywiadu, którzy złamali najważniejszy kod II wś): “Bez jego przełomowych odkryć, które dostarczył Francuzom i Brytyjczykom w 1939 roku, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone mogły nigdy nie być w stanie wykorzystać ENIGMY. - pisze NSA. - (...) Geniusz pana Rejewskiego polegał na tym, że uznał tradycyjne ataki za bezużyteczne wobec ENIGMY. Był pierwszym, który zastosował atak wyższej algebry przeciwko jakiemukolwiek systemowi kryptograficznemu. Jego spostrzeżenie doprowadziło do rozwiązania, które przez dekadę wymykało się jego francuskim i brytyjskim kolegom (...)  przełom nastąpił, gdy wraz z dwoma kolegami, którzy do niego dołączyli, opracował metodę odkrywania dziennych ustawień ENIGMY. Ich praca doprowadziła do opracowania bomby, maszyny, która została dalej rozwinięta przez Brytyjczyków i była używana przez całą II wojnę światową do odczytywania wiadomości ENIGMY^[5]. (...) informacje wywiadowcze pochodzące z ENIGMY umożliwiły Amerykanom i Brytyjczykom podjęcie wysiłków, które doprowadziły do pokonania Niemiec. (...) (jego) osiągnięcia kryptologiczne odegrały kluczową rolę w pokonaniu nazistowskich Niemiec.”^[6]. Z NSA i Turingiem zgadza się Mick Jagger, tak - ten Mick Jagger, który zainicjował powstanie i został producentem filmu “Enigma”. “(...) bez złamania kodu Enigmy Anglia byłaby odcięta od dostaw zaopatrzenie z Ameryki. - mówi lider zespołu Rolling Stones. - Sama miała tak mało środków, że to była kluczowa pomoc.”^[7] Hitler zakładał, że zdobywając Anglię, zakończy podbój Europy. I wtedy, wzmocniony, napadnie na swojego sojusznika - totalitarną Rosję Sowiecką. Można więc śmiało powiedzieć, że złamanie kodu Enigmy przez polski wywiad i przekazanie tej wiedzy Anglikom w lipcu 1939 uratowało Londyn w 1940 roku. Hitler przegrywa lotniczą i morską Bitwę o Anglię. Rozkazuje więc stworzyć broń odwetową V (V-Vergeltungswaffe), która rzuci Anglię na kolana i jednocześnie ochroni okupowany kontynent przed ewentualną inwazją aliantów z wysp brytyjskich. Nad morzem Bałtyckim w Peenemünde, w tajnej niemieckiej bazie badań rakietowych i kompleksie przemysłowym zatrudniającym ponad 12 tys. ludzi,  przyspieszają prace nad latającymi bombami (V-1) i rakietami (V-2). W 1943 roku broń odwetowa jest już prawie gotowa. Niemcy przygotowują się do jej masowej produkcji.

 

Londyn ocalony po raz drugi

Anglicy i Amerykanie poznają lokalizację i przeznaczenie tej bazy dzięki polskiemu wywiadowi. W 1943 roku wielki, celny nalot niszczy Peenemunde i znajdujące się tam laboratoria, linie produkcyjne, ginie kilkudziesięciu naukowców i techników niemieckich. Masowa produkcja broni odwetowej zostaje w ten sposób zminimalizowana. Jak do tego doszło? Można to zobaczyć w filmie angielskim z 1958 roku, hicie kinowym pt. Battle of V-1, w którym jest taka tablica początkowa: Wydarzenia przedstawione w tym filmie są w całej rozciągłości prawdziwe. Bohaterom polskiego podziemia i nieznanym tajnym agentom, którzy pomogli uratować Londyn, dedykujemy ten film^[8].  Premier Wlk. Brytanii Winston Churchill w lipcu 1944 ujawnił w Parlamencie szczegóły tego sukcesu: W pierwszych miesiącach 1943 r. otrzymaliśmy, za pośrednictwem naszych licznych i różnorodnych źródeł wywiadowczych, niejasne doniesienia, że Niemcy opracowują nową broń dalekiego zasięgu, za pomocą której zamierzają zbombardować Londyn. W wyniku poszukiwań prowadzonych przez agentów i rozpoznania udało nam się do lipca 1943 roku zlokalizować w Peenemunde nad Bałtykiem główną stację eksperymentalną zarówno dla latającej bomby, jak i rakiety dalekiego zasięgu. W sierpniu wysłano całą siłę Bomber Command, aby zaatakować te instalacje. Naloty były kosztowne ze względu na duże odległości, jakie trzeba było pokonać w głąb Niemiec, ale wyrządzono bardzo duże szkody przeciwnikowi i jego sprawom, a także zabito wielu kluczowych niemieckich naukowców, w tym głównego badacza. Nalot ten opóźnił o wiele miesięcy opracowanie i wprowadzenie do użytku obu tych broni.^[9]

Hitler nakazuje wznowienie prac i prób poligonowych poza zasięgiem alianckiego lotnictwa. Wybór pada na południowo-centralną część okupowanej Polski. Jedna z testowanych tam rakiet V-2 spada i nie wybucha. Zostaje przejęta w całości przez polską armię podziemną i polski wywiad. Przewożą ją w kawałkach do okupowanej Warszawy. Tu najlepsi polscy naukowcy i inżynierowie (tzw. Trust Mózgów) badają ją, rysują jej plany. W okupowanej i pełnej Niemców Warszawie polski wywiad poznaje tajemnice techniczne V-2. Rakieta, plany i polscy naukowcy są gotowi do drogi do Londynu. Na terenie okupowanym przez Niemców, pod ich nosem ląduje po nich pusty bombowiec RAF. Zabiera przesyłkę i ludzi do Londynu. Operacja o kryptonimie Most III kończy się sukcesem. Na grobie W. Kabata, dowódcy osłony tej operacji, jest napis: oni uratowali Londyn.

 

Londyn ich nie uratował

Do Londynu polskie państwo podziemne i jego wywiad wysyła od 1939 roku informacje o tym, co Niemcy robią na okupowanych ziemiach i w samych Niemczech. Przygotowania do ataku na Rosję? O tzw. planie Barbarossa polski wywiad informuje aliantów już na początku 1941 roku. Lokalizacje wielkich niemieckich wytwórni benzyny syntetycznej i innych utajnionych fabryk zbrojeniowych? Zbombardowane, po zlokalizowaniu przez polski wywiad. Symbol rozpoczęcia II wś - pancernik Schleswig Holstein, którego salwy rozpoczęły^[10] II wojnę światową, zatopiony w 1944 w okupowanej Gdyni, porcie nad Bałtykiem? Tak - dzięki polskim harcerzom, którzy wykradli plany bazy i portu niemieckiej marynarki wojennej, a polski “dorosły” wywiad przekazał je aliantom^[11]. Plany Wału Atlantyckiego? Wykradzione i przekazane. Na podstawie materiałów wywiadowczych polski rząd na uchodźstwie informuje świat o masowej eksterminacji Żydów, którą Niemcy przeprowadzają w okupowanej Polsce^[12]. “Ekspozytura F (Francja) uprzedzała o ataku na Francję, Belgię, Luksemburg. Zapowiadała zamiar obejścia przez armię niemiecką Linii Maginota. - wylicza rządowa Polsko-Brytyjska Komisja Historyczna powołana przez premierów obu państw. - Ta siatka rozpracowała rozmieszczenie armii niemieckiej w Francji oraz niemiecki system umocnień nadbrzeżnych w Normandii, Bretanii i rejonie Calais. W marcu 1943 została sporządzona mapa niemieckich linii obronnych w Holandii, Belgii i Francji. Z siatką współpracował kpt. Roman Czerniawski, który wpadłszy w ręce niemieckie, a następnie po przedostaniu się do Anglii stał się jednym z najmocniejszych filarów systemu dezinformowania przeciwnika (double cross system). To za jego sprawą Niemcy najpierw wprowadzeni byli w błąd co do celności V-1 i V-2, później zaś powzięli mylne przekonanie o miejscu i czasie lądowania aliantów we Francji.^[13]”

 

F2 by Dior. Miss Dior.

“(...) F2, jedna z najwcześniejszych i najbardziej efektywnych grup oporu działających we Francji, została założona w lipcu 1940 roku przez oficerów polskiego wywiadu - pisze Justine Picardie, dawna redaktor naczelna magazynu Harper’s Bazaar, w swojej książce pt. Miss Dior, A Story of Courage and Couture, wydanej w 2021. Jeden z twórców tej grupy, Leon Śliwiński, do pracy w F2 włączył swoją macochę, pierwszą Miss Polonia, Władysławę Kostakównę-Śliwińską. Po wojnie osiedliła się z mężem i pasierbem w Maroku, gdzie w 1951 roku w Casablance Władysława otrzymała na pokładzie HMS Liverpool Medal Króla za Odwagę na Rzecz Wolności, przyznawany przez Wywiad Wojskowy Sztabu Generalnego Wielkiej Brytanii za szczególne zasługi. Ten sam medal za pracę w tej samej siatce F2 otrzymała... Catherina Dior, siostra Christiana Dior, który w hołdzie dla jej wojennych losów nazwał swoje pierwsze perfumy na jej cześć: Miss Dior. Od ich sukcesu zaczęła się historia marki Dior. Po wojnie hodowała róże, które do dziś znajdują się w zapachach perfum Dior.^[14] Za pracę wywiadowczą na rzecz polskiej siatki F2 została w 1944 roku aresztowana i torturowana. Nikogo nie wydała. Przeszła przez niemieckie obozy. Gdy wróciła z niewoli, jej brat nie mógł jej poznać.^[15] “Archiwa ruchu oporu wskazują, że Catherina odgrywał kluczową rolę w działalności biura F2 w Cannes - czytamy  w książce pt. Miss Dior, A Story of Courage and Couture. -  Catherina stała się znana pod pseudonimem “Caro”. Jej zadania to zbieranie i wysyłanie informacji o ruchach niemieckich wojsk i okrętów, i, żeby to robić, robiła częste i dalekie podróże na rowerze, żeby spotykać się z innymi agentami F2. (...) Ta elitarna organizacja została oceniona jako jedna z najbardziej dynamicznych sieci w Europie.(...) pod koniec wojny F2 miała ponad 2500 agentów, z czego 23% to były kobiety, co najmniej 900 członków sieci została aresztowanych, deportowanych lub zabitych.” “Została aresztowana przez współpracowników niemieckiego Gestapo - francuskie Gestapo.. - opisuje jej gehennę J. Picardie. - Torturowano ją przez dwa dni, a ona nie zdradziła ani jednego nazwiska żadnego ze swoich współpracowników z ruchu oporu. Chroniła Christiana, z którym mieszkała w tym czasie w Paryżu (...) Była zadziwiająco odważna. Pod koniec tortur zabrano ją do więzienia w Paryżu, a następnie przewieziono z powrotem na kolejne tortury. Nic nie zdradziła, a potem przeniesiono ją do obozu dla internowanych na obrzeżach Paryża, a następnie przywieziono z powrotem do Paryża i deportowano tymi strasznymi pociągami (do obozu Ravensbruck).”^[16]

 

Ochotnik do Auschwitz

Jedna akcja polskiego wywiadu wyróżnia się szczególnie, nie było czegoś podobnego w czasie II wś. Agent dobrowolnie udaje się do piekła, w jakie już pod koniec 1940 r. Niemcy przekształcają obóz w Auschwitz. Rotmistrz Witold Pilecki daje się złapać Niemcom w Warszawie, wiedząc, że zostanie przetransportowany do Auschwitz, bo to tam wywożeni są członkowie polskiej elity z całej okupowanej Polski. Niemcy chcą tam zlikwidować “głowę” polskiego społeczeństwa. Pilecki w obozie tworzy siatkę wywiadowczą i struktury konspiracyjne. Pierwszy meldunek wysyła pod koniec 1940 roku prosząc w imieniu więźniów o zbombardowanie obozu, o jego zniszczenie: “proszę, na Miłość Boską, zbombardujcie ten obóz. Nawet jeśli wszyscy w nim zginiemy, będzie to tego warte.”^[17] Bombowce nie nadlatują. Pilecki obserwuje od środka, jak, oprócz eksterminacji elity polskiej, zaczyna się wykańczanie jeńców sowieckich i wielka eksterminacja Żydów - Holocaust. Przez 2.5 roku pobytu na różne sposoby wysyła meldunki, które polski wywiad przekazuje aliantom… Nic się nie dzieje. Na początku 1943 ucieka więc z tego piekła na Ziemi. Wszedł i wyszedł z piekła. Jego misja było najodważniejszym wyczynem polskiego wywiadu w czasie II wś, a jego raport stamtąd - to jeden z najważniejszych dokumentów historii Dwójki.^[18]

 

 

Polskie Państwo Podziemne w czasie II wś rozrosło się do spektakularnych rozmiarów z agentami w całej Europie. Docierali do wielu cennych informacji, do których nie mieli dostępu alianci. To było szpiegostwo w starym dobrym stylu.

Sir Dermot Turing

 

 

Prawdopodobnie najlepszymi i najwszechstronniejszymi graczami w tej grze wywiadowczej podczas II wojny światowej byli Polacy.

Sir John Colville, prywatny sekretarz premiera Winstona Churchilla

 

Polska Służba Wywiadowcza wniosła bezcenny wkład w planowanie i udane przeprowadzenie inwazji Francji oraz przyczyniła się do ostatecznego zwycięstwa sił Sprzymierzonych w Europie

kmdr Wilfred Dunderdale, łącznik brytyjskiego wywiadu przy wywiadzie polskim, do premiera W. Churchilla, maj 1945

 

Sprawozdania II Oddziału Polskiego Sztabu Generalnego przestawiają dla Sztabu Amerykańskiego niezwykła wartość. Należą one do najpoważniejszych kontrybucji, jakie Sztab amerykański otrzymuje.

płk William Donovan, dyrektor amerykańskiego Urzędu Służb Strategicznych (OSS), 10.1942

 

Armia Polska posiada najlepszy wywiad na świecie. Wartość jego jest dla nas nieoceniona. Niestety w zamian możemy dać bardzo niewiele.

gen. Heyes Kroner, z-ca szefa amerykańskiego Wywiadu Wojskowego MID, 12.1942

 

Polska miała największą służbę wywiadowczą w czasie II wojny światowej. Swoim zasięgiem obejmowała wiele krajów w Europie i poza nią. Była odpowiedzialna za szereg działań, w tym za kierowanie alianckimi desantami w Maroku i Algierii. Pomyśl tylko: polski wywiad kierował tymi alianckimi desantami.

John Howell, debata pt. World War Two: Polish Contribution, Westminster Hall

 

 

Post scriptum

 

W styczniu 1943 roku alianci na konferencji w Casablance, pod wpływem Stalina i de Gaulle’a, podejmują tajną decyzję: nie idą na Bałkany. Wschodnia Europa ma zostać wyzwolona nie od południa czy zachodu przez Amerykanów, ale od wschodu - przez… Rosjan. Polski wywiad działa do końca wojny na rzecz zwycięstwa aliantów nad Hitlerem w 1945, które przynosi Polsce... niewolę sowiecką. Agenci i oficerowie nie mogą wrócić do swojej Ojczyzny, bo tam czeka na nich sowiecki i “polski” Urząd Bezpieczeństwa i Armia Czerwona. Nie zostają zaproszeni na Paradę Zwycięstwa w Londynie w 1946 roku, bo władze brytyjskie nie chcą drażnić Stalina.

 

Rozpoczynają nowe życie, jako uchodźcy, w Wlk. Brytanii, USA, Kanadzie, w Azji, w Afryce. W Maroku pracuje po wojnie szef polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej gen. Stanisław Gano. Jest pochowany w Casablance.

 

 

Paweł Kudzia

story z history PL

Artykuł napisany na zlecenie Ambasady RP w Rabacie