Po dziewięciu miesiącach trudnych negocjacji rząd i przedstawiciele związków zawodowych podpisali w piątek umowę dotyczącą transformacji sektora górnictwa kamiennego. Przyjęte w dokumencie propozycje rozwiązań systemowych chronią pracowników kopalń, a jednoczenie zapewniają maksymalny poziom bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz umożliwiają transformację regionów górniczych. To historyczne wydarzenie nie tylko na Śląsku, ale i w skali całego kraju.

- Podpisana umowa społeczna to nie koniec a początek drogi do transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego. Jest ona sprawiedliwa, społecznie akceptowalna i kompleksowa. Teraz czas na negocjacje z Komisją Europejską - mówi wiceminister Artur Soboń.

Podpisanie umowy jest następstwem i jednym z warunków przyjętego we wrześniu ubiegłego roku, w stolicy Śląska, porozumienia Międzyzwiązkowego Komitetu Protestacyjno-Strajkowego oraz delegacji rządowej w sprawie zasad i tempa transformacji górnictwa.

Pierwszy projekt Umowy Społecznej zaprezentowano w grudniu 2020 roku. Od tamtej pory doszło do szeregu spotkań plenarnych i roboczych dotyczących kształtu umowy społecznej m.in. rozszerzenie jej treści o elementy dotyczące transformacji Śląska.

Udział w pracach oraz negocjacjach, poza sygnatariuszami porozumienia i przedsiębiorcami, wzięli też przedstawiciele resortów: Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, Rodziny i Polityki Społecznej oraz Rozwoju, Pracy i Technologii a także reprezentanci samorządów lokalnych i wojewódzkiego.

Obyło się ponad 20 spotkań plenarnych, roboczych i zdalnych. Łącznie to kilkaset godzin rozmów merytorycznych.

Podpisana w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim umowa zawiera uzgodnione wspólnie zapisy dotyczące:

• mechanizmu finansowania spółek sektora górnictwa węgla kamiennego,
• indeksacji wynagrodzeń,
• zasad budowy i wdrażania instalacji tzw. czystego węgla,
• powołania specjalnego Funduszu Transformacji Śląska,
• gwarancji zatrudnienia,
• pakietu świadczeń socjalnych dla pracowników likwidowanych Jednostek Produkcyjnych.

W dokumencie ustalono terminy zakończenia eksploatacji węgla kamiennego w poszczególnych kopalniach w perspektywie do końca 2049 roku.

Kluczowym elementem Umowy Społecznej  jest pakiet osłon socjalnych dla pracowników z likwidowanych kopalń. Pakiet ten zawiera zarówno urlop górniczy, urlop przeróbkarski, jednorazową odprawę, jak i kompleksowy system alokacji. Wszystkie te rozwiązania mają za zadanie zagwarantowanie stabilizacji na śląskim rynku pracy.

W umowie zapisano również, że podjęte zostaną prace nad stworzeniem dodatkowego systemu wsparcia dla specjalistycznych przedsiębiorstw górniczych kooperujących z górnictwem węgla kamiennego oraz dla gmin górniczych.

Przyjęcie umowy nie kończy jednak prac nad transformacją branży. Kolejnym etapem są negocjacje z Komisją Europejską a w następstwie prace legislacyjne oraz szereg działań, których efektem ma być spójny system przeobrażeń w górnictwie.

- Zdajemy sobie sprawę z tego, że będzie to proces trudny, ale Polska jest w wyjątkowej sytuacji wśród państw UE jeżeli chodzi o wykorzystanie węgla w miksie energetycznym. Dlatego liczę na zrozumienie i przychylność KE w tym zakresie – mówi wicepremier Jacek Sasin. - Przypomnę tylko, że proces odejścia węgla w Polsce jest całkowicie zbieżny z polityką klimatyczną KE. Transformacja sektora to wielkie wyrzeczenie, nie tylko dla Śląska, ale dla całej Polski. Oczekujemy w zamian zrozumienia i zagwarantowania czasu potrzebnego na transformację – dodaje szef MAP.

Przekazaliśmy już wniosek prenotyfikacyjny do KE za pośrednictwem UOKiKu. W dalszej kolejności wystąpimy z wnioskiem notyfikacyjnym.