Polska w Arabii Saudyjskiej

Współpraca polityczna w okresie III RP

Polsko-saudyjskie relacje cechuje aktywny dialog polityczny. W marcu 2004 prezydent Aleksander Kwaśniewski złożył wizytę w Dżuddzie i Rijadzie. W 2005 r. premier Marek Belka wziął udział w uroczystościach pogrzebowych króla Fahda. W czerwcu 2007 r. z oficjalną wizytą w Polsce, na zaproszenie prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, przebywał król Abdullah bin Abdulaziz Al Saud. Król został odznaczony Orderem Orła Białego. W kwietniu 2012 r. w Rijadzie przebywał premier RP Donald Tusk. W grudniu 2013 r. wizytę w Rijadzie złożył prezydent RP Bronisław Komorowski wraz z małżonką. Ze względu na zły stan zdrowia króla Abdullaha gospodarzem wizyty był następca tronu, minister obrony, książę Salman bin Abdulaziz Al Saud. W trakcie wizyty miało miejsce otwarcie Polsko-Saudyjskiego Forum Gospodarczego. W 2017 r. Prezydent RP Andrzej Duda przekazał zaproszenie dla Króla do złożenia wizyty w Polsce.  Konsultacje MSZ - Po spotkaniu ministerialnym RWPZ-UE w maju 2007 r. w Rijadzie, min. SZ Anna Fotyga odbyła konsultacje dwustronne z wicemin. SZ Nizarem bin Obaid Madanim, podczas których podpisano porozumienie o konsultacjach politycznych i współpracy resortów SZ. W grudniu 2012 r. w Rijadzie i Dżuddzie przebywała misja gospodarcza kobiet pod przewodnictwem wicemin. SZ, Beaty Stelmach. W kwietniu 2015 r. podsekretarz stanu K. Kacperczyk przeprowadziła konsultacje polityczne z podsekretarzem stanu w ministerstwie SZ KAS dr Chalidem I. Jindan. W maju 2015 r. Minister SZ RP, Grzegorz Schetyna uczestniczył w ceremonii otwarcia nowej siedziby Ambasady Arabii Saudyjskiej w Warszawie. W dn. 11-13 maja 2016 r. odbyło się w Warszawie III posiedzenie Polsko-Saudyjskiej Komisji ds. Współpracy Dwustronnej pod przewodnictwem podsekretarza stanu w MSZ RP Joanny Wroneckiej oraz podsekretarza stanu w MSZ KAS Jusufa bin Tarrada Al-Saadona. W ramach Komisji grupy branżowe: zdrowia, dziedzictwa narodowego, wody, elektryczności, rolnictwa, technologii i szkolnictwa wyższego, środowiska i zespołu portowego. Oddzielny program realizowała delegacja resortu obrony KAS oraz grupa saudyjskich biznesmenów. Posiedzenie Komisji zakończyło się podpisaniem protokołu końcowego. 

W marcu 2011 r. wizytę w KAS złożył prezes NPB, Marek Belka. Minister ropy Ali al-Naimi kilkakrotnie przebywał w Polsce, m.in. na szczycie klimatycznym COP-19 w listopadzie 2013 r. We wrześniu 2015 r. minister Rolnictwa Abdulrahman Alfadley, odwiedził targi Polagra. W 2014 r. zarejestrowano Polsko-Saudyjską Izbę Gospodarczą. W dniu 14 grudnia 2016 r. podsekretarz stanu w Ministerstwie Energii Michał Kurtyka wziął udział w posiedzeniu Rady Wykonawczej Międzynarodowego Forum Energetycznego, jakie miało miejsce w Rijadzie. Odnotowujemy wyraźny wzrost w relacjach gospodarczych z Arabią Saudyjską, która w 2016 r. stała się największym partnerem handlowym Polski w gronie państw RWPZ. Wymiana handlowa Polski z Arabią Saudyjską w 2018 r. odnotowała kolejny rekordowy poziom 2.088,72 mln. $, w tym eksport - 850,76 mln. $, a import - 1.237,96 mln. $. Obroty handlowe w 2017 r. wyniosły 1.453,28 mln. USD, co stanowi wzrost o 43,72% w skali r/r. Zwraca uwagę stały liczony r/r wzrost importu z Arabii (głównie ropa naftowa) oraz już saldo ujemne strukturalnie po stronie polskiej w wysokości 387,2 mln. $, przy także ujemnym w wysokości 147.56 mln. $ w 2017 r. W 2016 r. saldo było dodatnie w kwocie 136.688.412,- USD. Obroty handlowe za styczeń 2019 r. wyniosły 151,4 mln. USD (52,33 mln. USD eksport, a import to 99,07 mln. USD). Do KAS sprzedajemy głównie produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, gotowe artykuły spożywcze (zboża, ser przetworzony, masło kakaowe), produkty kosmetyczne i dla niemowląt, turbiny gazowe, żeliwo oraz leki. Główne eksportowe produkty saudyjskie obejmują: produkty mineralne (ropa naftowa - 83,6%), tworzywa sztuczne (polimery etylenu, folie, taśmy - 13,8%), produkty przemysłu chemicznego (kwasy, etery, leki), wyroby nieszlachetne z żeliwa i stali. Rośnie turystyczna atrakcyjność Polski, zwłaszcza w sferze turystyki leczniczej, SPA oraz luksusowo-wypoczynkowej. Z kolei KAS odwiedzają niewielkie grupy obywateli polskich ze względu na restrykcyjną politykę wizową. Na fali promocji Polski, w marcu 2013 r. odbyła się pierwsza, od 10 lat, wizyta studyjna saudyjskich dziennikarzy w Warszawie. Od 2008 r. działa w Rijadzie spółka joint venture Elektrobudowy Konin, która zrealizowała m.in. dostawy rozdzielnic elektrycznych dla wojskowych baz lotniczych w Taif i Khamis Muszejt. W kwietniu 2012 r. Grupa LOTOS S.A zakupiła w ramach testowej dostawy 60 tys. ton ropy naftowej. W październiku 2015 r. PKN Orlen zrealizował dostawę 100 tys. ton surowca zakupionego od Saudi Aramco. Współpraca z saudyjskim koncernem wpisuje się w strategiczne cele zakładające dywersyfikację kierunków dostaw i zwiększanie bezpieczeństwa energetycznego kraju. W kwietniu 2018 r., w ramach polityki dywersyfikacji kierunków dostaw prowadzonej przez Orlen, firmy podpisały aneks do umowy, który zwiększył dostarczany wolumen ropy saudyjskiej o 50 procent, do 300 tys. ton surowca miesięcznie. Kontrakt długoterminowy pomiędzy PKN Orlen a Saudi Aramco obowiązywał do końca 2018 roku z opcją przedłużenia na kolejne lata. Współpraca wpisuje się w strategię dywersyfikacji kierunków dostaw, w ramach której już ok. 30 proc. ropy przerabianej w grupie Orlen pochodzi z kierunków alternatywnych do ropy rosyjskiej. Dla Saudi Aramco współpraca z PKN Orlen jest okazją do wzmacniania obecności w basenie Morza Bałtyckiego. Polski Holding Obronny zrealizował kontrakt na dostawę amunicji dla saudyjskich sił zbrojnych. W 2014 r. firma Techglass rozpoczęła kontrakt na budowę zakładów szkła butelkowego. Na rynku saudyjskim aktywne są firmy m.in: Mokate, Mlekovita, Wawel, Agus, Nałęczowianka oraz Inglot. Ambasada RP w Rijadzie regularnie organizowała polskie stoiska informacyjne na znaczących imprezach targowych (Saudi Food, Saudi Build, Medexpo). Zakłady Alstom z Chorzowa rozpoczęły produkcję 69 wagonów metra dla Riyadh Metro. Pierwsza dostawa odbyła się w styczniu 2017 r. z terminem zakończenia do końca 2018 r. W I kw. 2016 r. rozpoczęto realizację kontraktu na dostawę 1.200 wagonów-cystern produkowanych przez Greenbrier Wagony Świdnica SA dla Saudi Arabia Railway (SAR); całkowita wartość kontraktu - 400 mln USD; dostawa wagonów do realizacji do końca 2018 r. Najbardziej znane saudyjskie inwestycje w Polsce to: Zamil Steel (produkcja konstrukcji stalowych) i Saudi Amiantit (produkcja zbiorników i rur), otwarcie biura handlowego koncernu petrochemicznego SABIC, Verity Development Sp. z o.o. we Wrocławiu (oddział międzynarodowej grupy inwestycyjnej Verity Group), zakłady spółki AMITECH Poland w Gdańsku (oddział międzynarodowej grupy Amiantit Group) oraz Ośrodek Konia Arabskiego k. Płońska (własność byłego saudyjskiego wiceministra obrony Chaleda bin Sultana). Saudyjska firma United Farmers Holding Company wykupiła przedsiębiorstwo Continental Farmers Group, zarządzające 2700 ha ziemi rolnej w Polsce.

W styczniu 2014 r. w KAS miała miejsce wizyta ministra kultury i dziedzictwa narodowego, Bogdana Zdrojewskiego. Strona saudyjska była zainteresowana polskim doświadczeniami w zakresie ochrony zabytków i obiektów historycznych, odzyskiwania dóbr kultury i zapobiegania ich nielegalnemu wywozowi. W 2014 r. doszło do podpisania umowy o współpracy pomiędzy Polskim Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej a Komisją ds. Turystyki i Starożytności. Jesienią 2014 polski zespół rozpoczął, trwające do chwili obecnej, prace archeologiczne pod kierunkiem prof. M. Gawlikowskiego.

W listopadzie 2006 z trzydniową wizytą w AS przebywał minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP prof. M. Seweryński (w składzie towarzyszącej delegacji prezes PAN oraz 6 rektorów wiodących polskich uczelni wyższych), który - poza realizacją obszernego programu spotkań i konsultacji resortowych - został przyjęty przez króla Abdullaha, następcę tronu księcia Sultana, przewodniczącego Zgromadzenia Doradczego oraz był podejmowany przez rektorów 5 saudyjskich uczelni i instytutów badawczych. W trakcie wizyty wstępnie uzgodniono teksty dwóch memorandów o porozumieniu - pomiędzy MNiSW a jego saudyjskim odpowiednikiem oraz pomiędzy PAN a Miasteczkiem Nauki i Technologii im. Króla Abdulaziza w Rijadzie. W czerwcu 2007 roku podczas wizyty króla Abdullha w Polsce doszo natomiast do podpisania w/w Porozumienia o Współpracy Naukowej i Techologicznej między PAN a Miasteczkiem Naukowo-Techologicznym im. króla Abdulaziza (KACST) KAS oraz memorandum o wspópracy w zakresie nauki i edukacji między Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP oraz Ministerstwem Szkolnictwa Wyższego KAS. W Polsce kształci się, w ramach saudyjskich stypendiów rządowych, około 1.000 studentów na kierunkach medycznych i technicznych. W roku 2014 pierwsi saudyjscy studenci ukończyli studia na polskich uczelniach. W lipcu 2014 r. w MEN odbyło się spotkanie saudyjskiej Komisji Ewaluacji Szkolnictwa Publicznego z podsekretarz stanu w MEN, E. Dudek. Polscy eksperci edukacyjni prowadzą regularnie szkolenia dla saudyjskich specjalistów z Public Education Evaluation Commission. Rektor saudyjskiej uczelni dr Abdullah Al-Rabia’ (były min. zdrowia) otrzymał medal 50-lecia PAN i dyplom uznania Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Dr Al-Rabia’ w 2005 r. kierował w Rijadzie operacją rozdzielenia polskich sióstr syjamskich Olgi i Darii Kołacz, finansowaną przez monarchę saudyjskiego. Na wniosek Ministra SZ RP, dr Abdullah Al-Rabia’, postanowieniem Prezydenta RP z dnia 16 sierpnia 2005 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne zasługi w rozwijaniu polsko-saudyjskiej współpracy. W listopadzie 2015 r. za zgodą króla Arabii Saudyjskiej oraz ministra Gwardii Narodowej w Rijadzie pomyślnie zoperowano na koszt Królestwa polskie dziecko, Jakuba Brzyskiego (12 miesięcy), które cierpiało na rzadką genetyczną chorobę - zespół krętości naczyń (ATS). W dniach 13-17 listopada 2018 r. w kontekście humanitarnego kryzysu jemeńskiego dr Abdullah Al-Rabia’, dziś pełniący funkcję Inspektora Generalnego Centrum Pomocy Humanitarnej im. Króla Salmana przebywał w Polsce. Celem szeregu spotkań z Panem była prezentacja obszarów działalności Centrum, w tym w Jemenie, Syrii oraz innych obszarach objętych kryzysami wojennymi i humanitarnymi. Strona saudyjska zaprezentowała możliwości podjęcia współpracy w dziedzinie pomocy humanitarnej, zwłaszcza na Bliskim Wschodzie. Wizyta dr. Al-Rabia’ stanowiła uznanie Arabii Saudyjskiej dla zaangażowania Polski w regionie MENA, jej roli w Radzie Bezpieczeństwa ONZ oraz docenianej aktywności w dziedzinie niesienia pomocy humanitarnej.