Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Kapral Jan Dusza – żołnierz 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Langannerie we Francji

27 stycznia 2020 roku specjaliści ze szczecińskiej uczelni ekshumowali szczątki nieznanego żołnierza spoczywające na Polskim Cmentarzu Wojennym w Langannerie we Francji, by przebadać szkielet, artefakty oraz pobrać próbki niezbędne do przeprowadzenia badań porównawczych DNA. Prace były realizowane w obecności przedstawiciela l’Office National des Anciens Combattants et Veuves de Guerre (ONACVG), Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Ambasady RP w Paryżu, Ataszatu Obrony w Paryżu. Porównawcze badania genetyczne odbywały się w Katedrze Medycyny Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, gdzie zabezpieczono DNA od typowanych rodzin.

Badania genetyczne, które potwierdziły tożsamość kaprala Jana Duszy z 1 Dywizji Pancernej, poprzedziły kwerendy i analizy historyczne prowadzone przez pracowników Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wspieranych przez Pana Adriana Pohla. Mieszkającą we Francji siostrę kaprala Jana Duszy, która oddała materiał genetyczny, odnalazł pan Antoine Tromski.

Kapral Jan Dusza urodził się 31 grudnia 1905 roku w Wanne w Niemczech. Jego rodzina należała do emigracji tzw. Westfalczyków – polskich górników i robotników, którzy przenieśli się po I wojnie światowej z zagłębia Ruhry do Francji. Przed II wojną światową Jan Dusza mieszkał w Valenciennes, pracując jako górnik. W 1 Dywizji Pancernej służył w Batalionie Strzelców Podhalańskich, w kompanii dowodzenia. 14 sierpnia 1944 roku przygotowane do natarcia oddziały dywizji zostały pomyłkowo zbombardowane przez lotnictwo alianckie. Batalion Strzelców Podhalańskich stracił wówczas 8 żołnierzy, w tym kaprala Jana Duszę. Brak możliwości rozpoznania ciała poległego spowodował, iż został pochowany w miejscu śmierci jako nieznany żołnierz Wojska Polskiego. 27 czerwca 1945 roku jego szczątki zostały przeniesione na tworzony wówczas Polski Cmentarz Wojenny w Langannerie – największą obecnie polską nekropolię wojenną we Francji.

Kapral Jan Dusza jest trzecim, po kapralu Ryszardzie Chaniewskim oraz dragonie Janie Skulińcu, żołnierzem Polskiej 1 Dywizji Pancernej, któremu przywrócona została tożsamość w ramach realizowanego przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach projektu „Zaginieni, ale niezapomniani żołnierze Polskich Sił Zbrojnych”.

Identyfikacja pochówku kaprala Jana Duszy to efekt współpracy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Pomorskiego Uniwersytety Medycznego w Szczecinie, wspieranych przez Ambasadę RP w Paryżu oraz badaczy zajmujących się tematyką grobów wojennych.

Kapral Edward Trochim –żołnierz 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej pochowany na brytyjskim cmentarzu wojennym w Oosterbeek w Holandii

Szczątki kaprala Edwarda Trochima z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, pochowane w grobie nieznanego żołnierza Wojska Polskiego na brytyjskim cmentarzu wojennym w Oosterbeek w Holandii, zostały zidentyfikowane dzięki badaniom Mateusza Mroza, potwierdzonym przez pracowników Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Edward Trochim urodził się 22 grudnia 1922 roku we wsi Kamionka, powiat sokólski, województwo białostockie w rodzinie Kazimierza Trochima i Anny z domu Spomko. Po ukończeniu 7 klas szkoły podstawowej w Sokółce, z ojcem i młodszym bratem w 1937 roku wyemigrował do Francji. W styczniu 1940 r. na terenie Francji zaciągnął się do Wojska Polskiego. Otrzymał przydział do 7 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty. Po kapitulacji Francji wrócił do swojego francuskiego domu. Próbując dołączyć do Polskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii został aresztowany przy przekraczaniu granicy hiszpańskiej przez policję Vichy i wysłany do obozu koncentracyjnego na francuskiej Saharze Zachodniej. Po uwolnieniu przez Amerykanów w 1942 roku zaciągnął się do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, gdzie przeszedł szkolenie spadochronowe, otrzymując odznakę nr 4188. W 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej otrzymał przydział do Dywizjonu Artylerii Przeciwpancernej, z którym wziął udział w operacji Market Garden.

19 września 1944 roku Kapral Edward Trochim wylądował wraz z bombardierem Aleksandrem Uzłowskim szybowcem nr 134 w ogniu walk o strefę lądowania LZ „L” koło farmy Johannahoeve. Brytyjscy piloci szybowca oraz polska obsługa 6-funtowego działa przeciwpancernego zaraz po wylądowaniu zostali otoczeni przez Niemców, którzy najpierw zastrzelili poddających się pilotów, a następnie Polaków. Ciężko rannym bombardierowi Aleksandrowi Uzłowskiemu oraz jednemu z pilotów szybowca udało się przeżyć.

Kapral Edward Trochim został pochowany w grobie polowym w pobliżu swojego szybowca jako nieznany żołnierz Wojska Polskiego. W maju 1946 roku jego szczątki zostały przeniesione na brytyjski cmentarz wojenny w Oosterbeek, gdzie spoczęły w bezimiennej mogile. Dopiero badania Mateusza Mroza potwierdzone przez pracowników Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu przerwały tę anonimowość i pozwoliły stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, iż nieznanym żołnierzem Wojska Polskiego jest kapral Edward Trochim.

Plutonowy Ryszard Kamecki – lotnik Polskich Sił Powietrznych pochowany na cmentarzu w Dieuze we Francji

Tożsamość plutonowego Ryszarda Kameckiego z 316 Dywizjonu Myśliwskiego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, którego szczątki znajdują się w polskiej kwaterze wojennej na cmentarzu w Dieuze we Francji, została potwierdzona dzięki badaniom historycznym Adriana Pohla przeprowadzonym we współpracy z Ministerstwem Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Ryszard Edward Kamecki urodził się 14 maja 1924 r. w Kutnie. W chwili wybuchu II wojny światowej był uczniem gimnazjum w Dubnie, które znalazło się pod okupację sowiecką. W kwietniu 1940 r. został wywieziony z matką i bratem do Kazachstanu, gdzie pracował w kołchozie w rejonie Kellerowskim. W czerwcu 1941 r. aresztowano go i osadzono w więzieniu w Pietropawłowsku, prawdopodobnie za przynależność do polskiej organizacji harcerskiej. Został zwolniony na mocy układu Sikorski – Majski. Następnie wstąpił do formującego się na terenie ZSRS Wojska Polskiego. W czerwcu 1942 r. ewakuowano go do Wielkiej Brytanii, gdzie został przyjęty do Polskich Sił Powietrznych. Po przejściu szkoleń, we wrześniu 1944 roku, otrzymał przydział do 316 „Warszawskiego” Dywizjonu Myśliwskiego. Swój pierwszy lot bojowy plutonowy Ryszard Kamecki wykonał rankiem 2 października 1944 r., ostatni – trzydziesty szósty - 1 marca 1945 r. Podczas powrotu do bazy, na północ od Sedanu, przy bardzo niskim pułapie chmur, jego samolot zderzył się ze wzgórzem znajdującym się 10 kilometrów na północ od La Chapelle. W 1944 r. otrzymał Polową Odznakę Pilota, zaś 21 marca 1945 r. nadano mu Krzyż Walecznych.

Plutonowy Ryszard Kamecki został początkowo pochowany na amerykańskim cmentarzu wojennym w Grand-Failly, następnie na nekropolii w Pierrepont, by w 1962 r. zostać ekshumowanym i pochowanym jako nieznany lotnik w polskiej kwaterze wojennej na cmentarzu w Dieuze. Tożsamość przywróciły mu badania Adriana Pohla, potwierdzone przez pracowników Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.