Informator ekonomiczny
12.02.2024
Informacje ogólne
1.1 Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy
Armenia leży na Kaukazie Południowym, graniczy z Turcją, Gruzją, Azerbejdżanem i Iranem.
Powierzchnia – 29 743 km².
Armenię zamieszkuje 2976.8 tys. osób (stan na 1 stycznia 2023 r.), głównie Ormianie (98,1%), po za tym Hindusi, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Jezydzi, Kurdowie, Asyryjczycy, Grecy, Żydzi, Polacy (ok. 500 osób) i in.
Stolica – Erywań.
Język urzędowy – ormiański.
1.2 Warunki klimatyczne
Mimo, iż Armenia leży na szerokości strefy subtropikalnej, klimat subtropikalny stwierdza się wyłącznie w południowej części Armenii (w rejonie miasta Meghri). W pozostałych częściach Armenii klimat jest wysokogórski i kontynentalny – lata bardzo gorące, zimy chłodne. Na równinach średnia temperatura w styczniu wynosi -5°C, w lipcy +25°C; na wyżynach (1000-1500 m.n.p.m.) odpowiednio -10°C i +20°C, w górach (1500-2000 m.n.p.m.) −14°C i +16°C. Średnioroczne opady w Dolinie Araratu wynoszą 200-250 mm., na wyżynach 500 mm., w górach 700-900 mm.
1.3 Główne bogactwa naturalne
Armenia bogata jest w kopaliny – na jej terytorium funkcjonują kopalnie molibdenu (7,6% zasobów światowych tej rudy znajduje się w Armenii), złota, platyny, miedzi, ołowiu, żelaza i niedawno odkryte złoża uranu.
Poza rudami metali Armenia posiada znaczne zasoby marmuru, tufu, dolomitu, obsydianu, trawertynu, pumeksu, perlitu i innych skał wapiennych.
1.4 System walutowy, kurs i wymiana
Waluta – dram armeński (AMD)
1 Euro = 434,37 AMD (12.02.2024)
1 Dolar amerykański = 403,33 (12.02.2024)
Wymiany walut można dokonać w bankach oraz powszechnie dostępnych kantorach.
1.5 Religia
Dominującą religią w Armenii jest chrześcijaństwo, reprezentowane przez monofizycki Apostolski Kościół Ormiański – należy do niego ponad 84% Ormian. Inne kościoły: Kościół Katolicki –7,2%, kościoły protestanckie –2,4%, Rosyjski Kościół Prawosławny – 0,6%, Starożytny Kościół Wschodu (asyryjski) – 0,24% i in. Oprócz religii chrześcijańskich, w Armenii występują nieduże grupy muzułman stanowiących ok. 1,8% społeczeństwa (głownie w Erywaniu, gdzie jest jedyny w Armenii meczet) oraz Jezydzi, których w Armenii jest ok. 40 tys.
1.6 Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy
1 stycznia - Nowy Rok
6 stycznia – Boże Narodzenie/Epifania
28 stycznia – Święto Sił Zbrojnych Armenii
7 kwietnia - Dzień Macierzyństwa i Piękności
wiosną (data ruchoma) – Wielkanoc
24 kwietnia - Dzień Pamięci Ludobójstwa
9 maja - Dzień Zwycięstwa nad Niemieckim Faszyzmem
28 maja – Dzień Pierwszej Republiki
5 lipca – Dzień Konstytucji
21 września – Święto Niepodległości
7 grudnia - Dzień Pamięci Trzęsienia Ziemi (w Giumri)
1.7 Infrastruktura transportowa
Łączna długość dróg w Armenii wynosi 7637 km., z czego 96,7% posiada twarde pokrycie. Należy podkreślić, że duża część dróg jest w ostatnich latach modernizowana. Obecnie w Armenii budowana jest Magistrala Północ-Południe mająca stworzyć korytarz transportowy z Gruzji do Iranu. Długość magistrali – 470 km; będzie krótsza od obecnej, prowadzącej w ciężkich warunkach górskich drogi, o ponad 100 km.
Sieć kolejowa w Armenii nie jest rozbudowana – łączna długość linii wynosi 725 km. Na terytorium państwa funkcjonują 3 dworce kolejowe (Erywań, Giumri, Wanadzor) oraz 73 stacje, z których funkcjonuje 69, 4 są nieczynne. W 2008 roku całość infrastruktury kolejowej, na mocy koncesji, została przekazana pod zarząd na 30 lat rosyjskiej spółce OAO „Rosyjskie Koleje Żelazne”.
1.8 Obowiązek wizowy
Obywateli RP nie obowiązuje obowiązek posiadania wizy przy wjeździe do Armenii. W odróżnieniu od Gruzji, nie można jednak wjechać na dowód osobisty, obowiązkowy jest paszport.
System administracyjny
2.1 Ustrój polityczny
W wyniku zmian wprowadzonych do konstytucji na drodze referendum w 2015 r. Armenia jest republiką parlamentarną. Zakres kompetencji prezydenta został wyraźnie ograniczony i sprowadza się głównie do pełnienia funkcji ceremonialnych. Została jednak wzmocniona pozycja ustrojowa premiera, który jest wybierany przez większość parlamentarną.
2.2 Władza ustawodawcza
Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego parlamentu – Zgromadzenia Narodowego (orm. Azgajin Żoghow), wybieranego na 5 lat w wyborach powszechnych. W dniu 20 czerwca 2021 roku zostały przeprowadzone przedterminowe wybory parlamentarne z powodu kryzysu politycznego po wojnie w Górskim Karabachu w 2020 r. Premier Nikol Paszynian wraz z jego partią „Kontrakt Obywatelski” odniósł zdecydowane zwycięstwo i utrzymał władzę.
Obecnie parlament liczy 107 deputowanych. Posłowie są wyłaniani w systemie proprocjonalnym przy zastosowaniu 5% progu wyborczego dla partii i 7% dla koalicji wyborczych. W parlamencie muszą występować co najmniej 3 frakcje polityczne, stąd zgodnie z Konstytucją, liczba parlamentarzystów może być powiększona proporcjonalnie w taki sposób, aby uniknąć dominacji jednej partii politycznej.
2.3 Władza wykonawcza
Władza wykonawcza należy do rządu, którym kieruje premier (wybiarany przez większość parlamentarną). Posiada on szerokie kompetencje w porównaniu do Prezydenta, który jest wybierany w wyborach pośrednich przez parlament na jedną 7-letnią kadencję. Rola prezydenta ogranicza się do funkcji reprezentacyjnej.
2.4 Sądownictwo gospodarcze
W Armenii obowiązuje trójstopniowy system sądownictwa – sądy pierwszej instancji, sądy apelacyjne i sąd kasacyjny. Struktura hierarchiczna jest regulowana przez Najwyższą Radę Sądownictwa Armenii. Sądy pierwszej instancji rozdzielone są na sądownictwo ogólne (sprawy cywilne i karne) i na administracyjne (postępowania z zakresu prawa administracyjnego). Sądy apelacyjne dzielą się na karne, cywilne i administracyjne. Sąd kasacyjny rozpatruje wszystkie sprawy, nie jest podzielony na odrębne kategorie. W Republice Armenii działa również Sąd Konstytucyjny, który odpowiada za nadzór nad konstytucyjnością ustaw i innych instrumentów prawnych.
W przypadkach przewidzianych przez ustawę mogą być tworzone inne sądy wyspecjalizowane. W kwietniu 2021 r. Zgromadzenie Narodowe przyjęło pakiet legislacyjny dotyczący utworzenia Sądu Antykorupcyjnego.
W Armenii nie ma wydzielonego sądownictwa gospodarczego – sprawy gospodarcze rozpatrywane są przez sądy powszechne.
2.5 Struktura administracji gospodarczej
Kwestiami gospodarczymi w rządzie Armenii zajmują się: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Przemysłu i Wysokich Technologii oraz Ministerstwo Zarządu Terytorialnego i Infrastruktury. Jeden z wicepremierów koordynuje problematykę gospodarczą w całym rządzie.
2.6 Podział administracyjny Armenii
Armenia jest podzielona na 11 jednostek administracyjnych, a dokładnie na 10 prowincji (orm. l.poj. marz) i miasto Erywań (stolica). W prowincjach rząd realizuje politykę terytorialną za pośrednictwem gubernatorów (orm. l.poj. marzpet), którzy są przez niego samego powoływani i odwoływani.
Erywań jest traktowany odrębnie i jako stolica kraju posiada specjalny status administracyjny. Jest podzielony na 12 okręgów administracyjnych. Rada Starszych miasta składa się z 65 członków i jest wybierana przez mieszkańców stolicy w proporcjonalnym systemie wyborczym. Na czele Rady stoi mer.
Gospodarka
3.1 Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej
Według Komitetu Statystycznego Republiki Armenii wskaźnik aktywności gospodarczej w Armenii w okresie styczeń-grudzień 2023 r. wyniósł 9,4% (wzrost gospodarczy w 2022 r. wyniósł zaś 12,6%). Znaczącą rolę odgrywał handel, którego tempo wzrostu pod koniec roku przyspieszyło jeszcze bardziej. Udział tego sektora we wzroście wyniósł 10,0 pkt. proc. Na wzrost gospodarczy pozytywnie wpłynęły także rozwój usług i budownictwa, odpowiednio o 2,4 i 0,7 pkt proc. W wyniku ożywienia wzrostu sektora przemysłowego wzrósł także jego wkład w aktywność gospodarczą, zwiększając ją o 1,0 pkt. proc. W obszarze rolnictwa w 2023 r. zanotowano spadek aktywności o 0,3%. Wysokie tempo wzrostu odnotowano także w budownictwie. Wzrost wyniósł 14,8% i był o około 2,3 pkt. proc. wyższy od wzrostu w roku ubiegłym. Tempo wzrostu sektora usług w ciągu roku stopniowo zwalniało. Wzrost usług w 2023 roku wyniósł 10,3%. W przemyśle odnotowano wzrost o 4,1%, co w porównaniu z rokiem poprzednim oznacza spadek (7,8% w 2022 r.).
Obroty handlu zagranicznego wzrosły o 46%, przekraczając 20,723 mld USD. Wolumen eksportu w 2023 roku rósł w dość szybkim tempie, bo aż o 55,3% (8 415,2 mld USD). Import z kolei wzrósł o 40,2% (12,308 mld USD). Ceny konsumpcyjne wzrosły o 2%.
Tempo wzrostu płac nominalnych w sektorze prywatnym w dalszym ciągu zwalnia, choć pozostaje na wysokim poziomie. Średnie miesięczne wynagrodzenie nominalne w ogólnej gospodarce wzrosło w okresie styczeń-grudzień 2023 r. o 14,6% (269 994.0 AMD) w porównaniu do analogicznych miesięcy roku poprzedniego. Średnie miesięczne nominalne wynagrodzenie w sektorze prywatnym wzrosło o 15,0% (295 132 AMD). Średnie wynagrodzenie w sektorze publicznym rosło w wolniejszym tempie – 11,4% (208 323 AMD).
PKB per capita w 2022 r. wyniósł 6 572 USD, w porównaniu z 4 685 USD w 2021 roku i 4 269 USD w 2020 roku.
3.2 Główne sektory gospodarki
Armenia jest państwem przemysłowo-rolniczym, w rolnictwie z przewagą małopowierzchniowej produkcji rolnej. Dominuje uprawa warzyw i owoców (morele, winogrona, granaty i in.). Z kolei ważnym towarem eksportowym jest brandy armeńskie oraz inne alkohole (spirytus, wina, w tym wina z granatów, wódki owocowe). W Armenii dobrze rozwija się hodowla zwierząt (głównie bydła i owiec). W ostatnich latach wzrasta hodowla i eksport ryb słodkowodnych oraz raków.
Głównymi sektorami, mającymi wpływ na PKB są: przemysł, rolnictwo, handel, obsługa nieruchomości, budownictwo, inne.
- prowincja Aragacotn – przemysł przetwórczy, rolnictwo (produkcja roślin zbożowych, uprawa roślin tj. ziemniaki, rośliny pastewne);
- prowincja Ararat – rolnictwo (uprawa winorośli, warzyw i owoców), przemysł wytwórczy (produkcja żywności, towarów konsumpcyjnych, napojów, wyrobów tytoniowych), przemysł wydobywczy (produkcja metali nieszlachetnych, produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych – produkcja cementu, wapna, wyrobów azbestowo-cementowych, cięcie i obróbka kamienia);
- prowincja Armawir – rolnictwo (uprawa roślin, winorośli, sadzonek, warzyw), hodowla zawierząt (hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu), przemysł przetwórczy (produkcja energii elektycznej, żywności, napojów w tym alkoholowych i materiałów budowlanych);
- prowincja Gegharkunik – przemysł wydobywczy, przemysł przetwórczy (produkcja żywności, napojów alkoholowych, przemysł chemiczny), rolnictwo, budownictwo, usługi;
- prowincja Kotajk – przemysł przetwórczy (produkcja żywności i napojów, produkcja mebli, produkcja wyrobów jubilerskich); przemysł wydobywczy (produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych, produkcja wyrobów metalowych – odlewnictwo ze stali i żeliwa), rolnictwo, hodowla zwierząt (głównie drób);
- prowincja Lori – rolnictwo, przemysł wydobywczy (wydobycie i przetwórstwo miedzi oraz srebra), turystyka;
- prowincja Sjunik – przemysł wydobywczy (molibden, złoto, miedź), przemysł przetwórczy (przemysł włókienniczy, produkcja energii elektrycznej - hydroenergetyka, przemysł spożywczy, obróbka drewna naturalnego i wyrobów drewnianych, produkcja mebli i elektrotechniki), rolnictwo (uprawa roślin, tj. zboże i ziemniaki), hodowla zwierząt;
- prowincja Szirak– przemysł przetwórczy ( żywność, napoje, przemysł włókienniczy, przetwarzanie materiałów budowalnych, budowa maszyn), przemysł wydobywczy (produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych);
- prowincja Tawusz – rolnictwo (uprawa zbóż, winorośli, sadownictwo), hodowla zwierząt (bydła i trzody chlewnej), pszczelarstwo, przemysł przetwórczy (przemysł spożywczy, przemysł drzewny);
- prowincja Wajoc Dzor – rolnictwo (uprawa winorośli, sadownictwo i uprawa warzyw), hodowla zwierząt (głównie drób), przemysł przetwórczy (przemysł energetyczny, produkcja napojów m.in. wody mineralnej „Dżermuk” i wina gronowego), budownictwo, turystyka;
3.3 Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych *
|
2022 | 2021 | |||
PKB (w mld USD) |
|
|
19,51 |
13,87 |
|
PKB na jednego mieszkańca (w USD) |
|
|
6572 |
4685 |
|
Tempo wzrostu PKB (w %) |
|
|
5,68 |
12,6 |
|
Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI; w %) |
|
|
8,65 |
7,2 |
|
Stopa bezrobocia (w %) |
|
|
12,56 |
12,73 |
|
Wartość eksportu (w mld USD) |
|
|
5,36 |
3,02 |
|
Wartość importu (w mld USD) |
|
|
8,77 |
5,36 |
*Dane pochodzą ze strony: Armstat.am oraz Statista.com
3.4 Handel zagraniczny
W 2023 roku obroty handlu zagranicznego Armenii wzrosły o 46% w porównaniu do 2022 roku, osiągając około 20 mld USD. Według statystyk publikowanych przez Komitet Statystyczny Armenii, głównym partnerem handlowym kraju pozostaje Rosja ze wskaźnikiem na poziomie 7,3 mld USD.
Eksport z Armenii wzrósł w 2023 roku o 56%, przekraczając 8,4 miliarda USD. Głównym rynkiem zbytu dla towarów eksportowanych z Armenii pozostaje Rosja: eksport do tego kraju sięgnął 3,4 mld USD (wzrost o 39%). Zjednoczone Emiraty Arabskie zajmują drugie miejsce z 2,2 mld USD (wzrost 4,2-krotny), a trzecie Chiny z 425 mln USD (wzrost o 15%). Sąsiedni Iran jest czwartym partnerem Armenii ze wskaźnikiem 692 mln dolarów. W przypadku Iranu w 2023 r. w porównaniu do 2022 r. zanotowano 3,5% zmniejszenie wolumenu handlu.
Wśród państw członkowskich Unii Europejskiej największym partnerem handlowym Armenii są Niemcy, z którymi wymiana handlowa w 2023 roku wyniosła 637 mln USD, co oznacza wzrost o 20,3% w porównaniu do roku 2022. W przypadku Polski mamy do czynienia z gwałtownym wzrostem wolumenu handlu (wzrost o ponad 58%). Wymiana handlowa wyniosła 157 mln USD.
Obroty w handlu w tys. USD |
|||||
2022 |
udział w % |
2023 |
udział w % |
||
Obroty handlu zagranicznego ogółem |
|
Obroty handlu zagranicznego ogółem |
|
||
Rosja |
5 099 899.0 |
35,9 |
Rosja |
|
|
Chiny |
1 753 180.4 |
12,3 |
Chiny |
2 127 104.5 |
10.3 |
Szwajcaria |
300 199.1 |
2.1 |
Szwajcaria |
125 165.0 |
0.6 |
Iran |
710 192.2 |
5.0 |
Iran |
692 496.8 |
3.3 |
Niemcy |
530 096.1 |
3.7 |
Niemcy |
637 502.8 |
3.1 |
Włochy |
344 408.1 |
2.4 |
Włochy |
417 537.3 |
2.0 |
Bułgaria |
231 449.6 |
1.6 |
Bułgaria |
139 859.6 |
0.7 |
Irak |
249 911.9 |
1.8 |
Irak |
181 405.1 |
0.9 |
USA |
461 799.8 |
3.2 |
USA |
670 065.7 |
3.2 |
Gruzja |
306 617.5 |
2.2 |
Gruzja |
262 367.2 |
1.3 |
Niderlandy |
269 244.0 |
1.9 |
Holandia |
294 832.9 |
1.4 |
ZEA |
593 147.5 |
4.2 |
ZEA |
2 297 836.7 |
11.1 |
Francja |
122 514.5 |
0.9 |
Francja |
176 935.2 |
0.9 |
Białoruś |
186 848.3 |
1.3 |
Białoruś |
181 640.1 |
0.9 |
Ukraina |
96 733.7 |
0.7 |
Ukraina |
89 870.8 |
0.4 |
Polska |
98 928.7 |
0,7 |
Polska |
157 122.1 |
0,8 |
*Dane pochodzą ze strony: Armstat.am
3.5 Inwestycje zagraniczne
W okresie styczeń-czerwiec 2023 r. wolumen bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Armenii wyniósł 77 686,9 mld AMD. W tym samym okresie 2022 roku wolumen inwestycji bezpośrednich wyniósł 73 904,3 mld AMD.
W okresie styczeń-czerwiec 2023 r. inwestycje bezpośrednie z Federacji Rosyjskiej wyniosły 118 487,4 mld AMD, z Francji wyniosły 1857,4 mld AMD, z Luksemburga wyniosły 11 969,9 mld AMD, ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich wyniosły 101 009,2 mld AMD, ze Stanów Zjednoczonych wyniosły 4522,2 mld AMD, z Gruzji wyniosły 2605mld AMD. Organizacje międzynarodowe dokonały bezpośrednich inwestycji w okresie styczeń–czerwiec 2023 r. o wysokości 805,8 mln AMD.
Jak zarejestrować firmę w Armenii?
Rejestracja firmy w Armenii jest bezpłatna, trwa tylko 20 minut i nie wymaga minimalnego kapitału, a według raportu Doing Business jest 10. na świecie pod względem łatwości rozpoczęcia działalności gospodarczej. Armenia jest jedynym krajem w Eurazji, który z jednej strony jest członkiem Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, z drugiej posiada Umowę o kompleksowym i wzmocnionym partnerstwie (CEPA) z Unią Europejską, system GSP ze Stanami Zjednoczonymi, Norwegią i Szwajcarią, który zapewnia dostęp do rynku liczącego 1,5 miliarda ludzi z 0% stawką celną.
Wiecej informacji: https://investin.am/business-in-armenia/
3.6 Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym
Po odzyskaniu niepodległości w 1991 r. Armenia stała się członkiem lub obserwatorem w ponad 60-ciu organizacjach i inicjatywach międzynarodowych, w tym z zakresu współpracy gospodarczej:
- Światowa Organizacja Celna (1992),
- Bank Światowy (1992),
- Międzynarodowa Organizacja Pracy (1992)
- Międzynarodowy Fundusz Walutowy (1992)
- Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (1992)
- Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (1992)
- Czarnomorska Organizacja Współpracy Gospodarczej (1992)
- Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (1993)
- FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (1993)
- Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (1995)
- INOGATE - międzynarodowy program współpracy w dziedzinie energii pomiędzy UE oraz państwami leżącymi nad Morzem Czarnym i Morzem Kaspijskim
- Euroazjatycka Federacja Giełd Papierów Wartościowych (2002),
- Międzynarodowa Asocjacja Giełd Papierów Wartościowych Państw Wspólnoty Niepodległych Państw (2002)
- Światowa Organizacja Handlu (2003),
- Azjatycki Bank Rozwoju (2005),
- Euroazjatycki Bank Rozwoju (2006)
- Inicjatywa z Baku (2006) - inicjatywa współpracy UE i państw Kaukazu, jako część programu INOGATE (energia) oraz programu TRACECA (transport)
- TRASECA – Korytarz Transportowy Europa-Kaukaz-Azja (2008)
- Eurazjatycka Unia Gospodarcza (2014)
- Euroazjatycka Unia Celna (2015)
- Kompleksowa i wzmocniona umowa o partnerstwie CEPA (2020)
- Międzynarodowy Trybunał Karny (2024)
3.7 Stosunki gospodarcze z Unią Europejską
Stosunki pomiędzy Unią Europejską a Armenią opierają się na Umowie o kompleksowym i wzmocnionym partnerstwie z dnia 12 listopada 2017. Umowa została ratyfikowana przez wszystkie państwa UE i weszła w życie 1 marca 2021 r. Umowa ta zastąpiła Umowę o partnerstwie i współpracy z 1999 r.
Zgodnie z nową umową obie strony zobowiązały się do współpracy z opracowaniem i wdrożeniem priorytetowych kierunków współpracy, w tym w zakresie m.in. : aktywizacji związków między Armenią a państwami Unii, rozwoju armeńskiej administracji państwowej, w tym administracji gospodarczej, oraz usprawnianie praktyki zarządzania państwem, rozwoju gospodarczego i tworzenie nowych możliwości na rynku armeńskim, zwiększanie efektywności wykorzystywania energii, współpraca w zakresie ochrony środowiska i klimatu, powiększanie mobilności i związków międzyludzkich, wsparcie reform szczególnie w sektorze walki z korupcją, sadownictwa i policji.
Unia Europejska jest, po Rosji, drugim partnerem handlowym Armenii. Do roku 2017 UE było głównym rynkiem eksportu armeńskich towarów i drugim źródłem importu. Po zwiększeniu procesów integracyjnych Armenii w ramach Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej, sytuacja się zmieniła i dominującym partnerem Armenii stała się jednoznacznie Rosja.
|
Eksport |
Import (wg kraju eksportującego) |
Obroty |
|||
2022 |
2023 |
2022 |
2023 |
2022 |
2023 |
|
Rosja |
2 462 777.2 |
3 418 641.6 |
2 891 258.7 |
4 045 517.2 |
5 099 899.0 |
7 306 023.9 |
Unia Europejska |
772 700.8 |
709 514.7 |
1 769 001.8 |
2 249 048.0 |
2 282 595.8 |
2 672 104.8 |
dane w tys. USD. (wg Armstat.am)
Dwustronna współpraca gospodarcza
4.1 Gospodarcze umowy dwustronne
Współpracę gospodarczą Polski i Armenii reguluje „Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Armenii o współpracy gospodarczej” z dnia 12 marca 2010 r. Kwestie podatkowe reguluje „Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Armenii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku” z dnia 14 lipca 1999 r. (konwencja weszła w życie 20.02.2005 r.)
Instytucjonalną płaszczyzną dialogu gospodarczego jest w szczególności powołana na mocy podpisanej 12 marca 2010 r. Umowy o współpracy gospodarczej – Polsko-Armeńska Komisja Międzyrządowa do spraw Współpracy Gospodarczej. Działalność Komisji jest ukierunkowana na sprawy biznesowe, w tym wsparcie projektów handlowych i inwestycyjnych przedsiębiorców. Ostatnie posiedzenie Komisji odbyło się 29 czerwca 2023 r. w Erywaniu.
4.2 Dwustronna wymiana handlowa
Współpraca gospodarcza między Polską i Armenią jest stosunkowo niewielka, obroty osiągają rocznie kilkadziesiąt milionów USD, przy czym Armenia notuje ujemne saldo w obrotach wzajemnych z uwagi na przewagę importu z Polski.
Polscy przedsiębiorcy eksportują do Armenii głównie produkty przemysłu chemicznego, maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny, urządzenia do rejestracji dźwięku i obrazu, aparaturę pomiarową, artykuły spożywcze, napoje alkoholowe i bezalkoholowe, metale nieszlachetne, zwierzęta żywe i in. Z Armenii sprowadzane są metale nieszlachetne i artykuły z tychże metali, materiały i artykuły włókiennicze, artykuły spożywcze, napoje alkoholowe (wino, koniak) i bezalkoholowe.
W 2023 r. odnotowano gwałtowny wzrost wolumenu handlu pomiędzy Armenii a Polską (wzrost o ponad 58%). Wymiana handlowa wyniosła 157 mln USD (źródło: Armstat.am).
|
Eksport do RP |
Import z RP |
||
Armstat |
GUS RP |
Armstat |
GUS RP |
|
2013 |
1108,91 |
2462,83 |
43076,09 |
39253,58 |
2014 |
3656,60 |
8310,14 |
47198,20 |
49159,98 |
2015 |
14555,30 |
17992,98 |
34005,50 |
54968,34 |
2016 |
18798,50 |
25954,13 |
36202,30 |
36917,59 |
2017 |
7947,70 |
12738,08 |
49302,20 |
43981,84 |
2018 |
8308,70 |
11778, 44 |
44014,40 |
44587,40 |
2019 |
13097,50 |
15025,26 |
44950,50 |
45839,48 |
2020 |
12008,6 |
16176,0 |
48678,5 |
40308,7 |
2021 |
16809,0 |
24877,0 |
60898,9 |
45140,0 |
2022 |
22331,8 |
76 596.9 |
||
2023 |
18376,9 |
138 745.2 |
dane w tys. USD; Różnice w wielkościach wynikają m.in. z innej metodologii naliczania wartości importu i eksportu.
4.3 Wzajemne inwestycje
Jedyna rejestrowana przez Armstat polska inwestycja w Armenii miała miejsce w 2014 r. o wartości ok. 889 tys. USD. Dotyczyła kategorii „produkcja odzieży”. Była to inwestycja polskiej spółki „Lubawa”, występująca w Armenii pod nazwą „Lubawa-Armenia”. Aktualnie spółka jest w stanie upadłości.
Brak danych nt. armeńskich inwestycji w Polsce.
4.4 Współpraca regionalna
Dotychczas tylko jedno polskie miasto zawarło umowę o współpracy partnerskiej z Armenią – do podpisania takiej doszło w dniu 15.08.2017 pomiędzy władzami miast Lublin i Wanadzor.
Władze miasta Białystok w 2017 r. prowadziły rozmowy o ew. podpisaniu umowy z armeńskim miastem Giumri (w grę wchodziła również współpraca z miastem Masis). Po zmianach politycznych roku 2018 rozmowy tymczasowo wstrzymane.
W 2018 r. doszło do spotkania władz samorządowych Województwa Świętokrzyskiego z władzami Erywania. Bez dalszych kroków w celu podpisania umowy.
4.5 Współpraca samorządów gospodarczych
Memorandum o współpracy Krajowej Izby Gospodarczej z Izbą Przemysłowo-Handlową Republiki Armenii.
List intencyjny o współpracy pomiędzy Polską Agencją Informacji i Inwestycji Zagranicznych a Fundacją Business Armenia (po zmianach w Business Armenia i w PAIiIZ współpracy nie kontynuowano).
W Polsce funkcjonuje Izba Gospodarcza Polska-Armenia.
Dostęp do rynku
5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług
Armenia od 2 stycznia 2015 r. jest członkiem Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EUG). EUG w ramach swojego funkcjonowania stosuje szereg instrumentów stanowiących bariery w relacjach handlowych Polski z krajami członkowskimi tej organizacji. Ograniczenia wwozu na terytorium Armenii dotyczą produktów związanych ze zdrowiem, bezpieczeństwem i ochroną środowiska np.: środki farmaceutyczne, leki, chemikalia, broń, komponenty stosowane w produkcji broni, materiały wybuchowe, materiały jądrowe, trucizny, silne substancje psychotropowe, urządzenia do produkcji opium i materiały pornograficzne.
Zabroniony jest tranzyt przez terytorium Armenii jakiegokolwiek materiału jądrowego, urządzeń lub substancji emitujących promieniowanie jonizujące.
Import leków musi być zatwierdzony przez Ministerstwo Zdrowia, a import chemikaliów rolniczych przez Ministerstwo Gospodarki, które przejęło w tym zakresie kompetencje zlikwidowanego Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego i Inwestycji.